Baby Bag

რატომ უჩნდებათ ბავშვებს აკვიატებული შიშები, როგორ უნდა დავეხმაროთ და რა ფრაზები არ უნდა გამოვიყენოთ მდგომარეობის გაუარესების თავიდან ასარიდებლად?

რატომ უჩნდებათ ბავშვებს აკვიატებული შიშები, როგორ უნდა დავეხმაროთ და რა ფრაზები არ უნდა გამოვიყენოთ მდგომარეობის გაუარესების თავიდან ასარიდებლად?

რატომ უჩნდებათ ბავშვებს აკვიატებული შიშები, როგორ უნდა დავეხმაროთ და რა ფრაზები არ უნდა გამოვიყენოთ მდგომარეობის გაუარესების თავიდან ასარიდებლად? - ამ საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ბავშვთა და მოზარდთა ფსიქოლოგი მარიამ შოვნაძე ესაუბრა.

- რატომ უჩნდებათ ბავშვებს აკვიატებული შიშები?

შიში ისეთივე მნიშვნელოვანი ემოციაა, როგორც სიხარული ან ბრაზი. შიშს შეუძლია გვიბიძგოს უსაფრთხოებისკენ და თვითდაცვის მექანიზმების ფორმირებისკენ. შიშის, როგორც ემოციის არსებობა ან გამოვლენა არავითარ შემთხვევაში არ არის დამაკნინებელი მდგომარეობა ან სისუსტის ინდიკატორი ადამიანისთვის, როგორც ხშირ შემთხვევაში, სამწუხაროდ, ასე მოიაზრებენ. შიშის არსებობა იმდენადვე დაშვებულია ბიჭებისთვის, როგორც გოგონებისთვის, ორივე სქესის შემთხვევაში თანაბრად მნიშვნელოვანია თავისუფალი სივრცე, დრო ემოციების გამოხატვისა და ვალიდაციისთვის. დაუშვებელია ისეთი ფრაზები როგორიც არის “ შენ ბიჭი ხარ, რისი გეშინია?!”

მთელი ცხოვრების მანძილზე შესაძლოა იცვლებოდეს შიშის წინაპირობა და გამოხატვის, რეაგირების ფორმები. პირველ რიგში,შეგვიძლია გამოვყოთ ასაკობრივი ეტაპებისთვის დამახასიათებელი შიშები:.

2 წლამდე ბავშვებს ეშინიათ მაღალი ხმების და უცხო სახეების;

2-4 წლის ბავშვებს ეშინიათ სიბნელის, ჭექა-ქუხილის, მშობლებთან განშორების და ასევე, ღამისქოთნის გამოყენების;

5-7 წლის ბავშვებს ეშინიათ ცუდი სიზმრების, ასევე შეცდომების დაშვებისა და მშობლების, მასწავლებლების იმედგაცრუების;

ბავშვებს, 7 წლიდან, შესაძლოა ეშინოდეთ ისეთი მოვლენების, რაც მათი თვალსაწიერის მიღმაა. იწყებენ ფიქრს ბუნებრივი კატასტროფებისა და სიკვდილის შესახებ, ეშინიათ ოჯახის წევრების გარდაცვალების. ასევე, ვლინდება შიში რეალური ობიექტების მიმართ( ობობა, გველი და ა.შ.).

- რამდენად არის ეს დამოკიდებული ოჯახურ მდგომარეობაზე?

გარდა ასაკობრივი ეტაპებისთვის დამახასიათებელი შიშებისა, ემოციის წინაპირობა შესაძლოა გახდეს ნებისმიერი უსიამოვნო, საფრთხის შემცველი გამოცდილება ბავშვისთვის. ასევე, აღმზრდელობით პროცესში დაშვებული შეცდომები, მაგალითად: “ თუ არ დაიძინებ, ბნელ ოთახში მარტო დარჩები”;“თუ არ შეჭამ მგელი მოვა და წაგიყვანს”; “ დღეს ბაღში კარგად თუ არ მოიქცევი, არ მოგაკითხავ” და ა.შ. მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს სახლში კონფლიქტები და მშობლის როლური მოდელი, თუ როგორ უმკლავდება თავად მშობელი შიშებს. ხშირად, მშობელს ეშინია, მაგალითად, ძაღლის და ეს ფაქტორი ხდება მაპროვოცირებელი ბავშვის შემთხვევაში.

- როგორ უნდა დავეხმაროთ ბავშვს, როდესაც რაღაცის ეშინია?

იმისთვის, რომ ეფექტურად შევძლოთ ბავშვის დახმარება, პირველ რიგში, ჩვენ ზრდასრულებმა უნდა გავიაზროთ თითოეული ემოციის მნიშვნელობა და არ გავაუფასუროთ, აქედან გამომდინარე, ბავშვს მივცეთ სირვცე და დრო გაზიარებისთვის. აუცილებელია, ბავშვმა მშობლისგან მიიღოს ვალიდაცია და ნორმალიზება. “ რისი გეშინია?!”, “ ნუ გეშინია!”, “ არაფერია საშიში” - ეს ფრაზები ბავშვს არ ეხმარება, პირიქით, უჩენს სირცხვილის, დანაშაულის განცდას და გარემოდან იღებს გაუფასურებას.

გაუზიარეთ საკუთარი გამოცდილება, თუ როგორ ახერხებდით შიშებთან გამკლავებას. ასწავლეთ სუნთქვითი სავარჯიშოები და „გრაუნდინგ“ ტექნიკები, აღნიშნული სავარჯიშოები შესაძლებელია ერთად გააკეთოთ,ეს აგრძნობინებს თქვენს მხარდაჭერას ერთი პრობლემის წინაშე.

ასევე, მნიშვნელოვანია, დავაკვირდეთ მიმდინარე პერიოდში ჩვენ რა მექანიზმების საშუალებით ვახერხებთ შიშებთან თუ სხვა ემოციებთან გამკლავებას, რაც ბავშვისთვის როლური მოდელია და მნიშვნელოვან ინფორმაციას აწვდის.

- როდის შეიძლება ჩავთვალოთ რომ შიში პრობლემაა და მივმართოთ სპეციალისტს?

თუ შიშები ბავშვს ყოველდღიურ ცხოვრებაში ხელს იმდენად უშლის, რომ ფუნქციონირების ხარისხზე ნეგატიურად აისახება, უმჯობესია მიმართოთ სპეციალისტს.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ბავშვს ახლა აქვს ფუფუნება, რომ მუდმივად მშობლებთან ერთად იყოს, ამაზე ბედნიერი ვერასდროს იქნება“ - ფსიქოლოგი მედიკო ოქროაშვილი

„ბავშვს ახლა აქვს ფუფუნება, რომ მუდმივად მშობლებთან ერთად იყოს, ამაზე ბედნიერი ვერასდროს იქნება“ - ფსიქოლოგი მედიკო ოქროაშვილი

საქართველოში საგანგებო მდგომარეობა თვეზე მეტია მოქმედებს, სახელწიფო და მედპერსონალი მოსახლეობას სახლში დარჩენისკენ მოუწოდებს. ეს ის დროა, როდესაც ყველა მშობელი სახლშია და უწევს სწორად აუხსნას ბავშვს, რატომ არ შეიძლება გარეთ გასვლა და მეგობრებთან ერთად თამაში. სწორედ ამ თემაზე გთავაზობთ ინტერვიუს ფსიქოლოგ მედიკო ოქროაშვილთან.

- ქალბატონო მედიკო, როგორ მივაწოდოთ ბავშვებს ინფორმაცია კორონავირუსთან დაკავშირებით სწორად?

- პირველ რიგში, უნდა აღვნიშნოთ, რომ პანდემიასთან ბრძოლის გამოცდილება არც ფსიქოლოგებს გაგვაჩნია და არც მოსახლეობას, სწორედ ესაა მიზეზი, რომ ყველა მოექცა სტრესულ სიტუაციაში: ბავშვები, ზრდასრულები, მოხუცები. ჩვენ არ გაგვაჩნია ინფორმაცია, რამდენ ხანს გაგრძლედება ეს ყოველივე, რაც სიტუაციას აქცევს სტრესულს, სწორედ ამიტომ დაგვეუფლა შფოთი და ეს სავსებით ნორმალურია. რაც შეეხება ბავშვებს, აუცილებელია, მათ გაუსწორონ თვალი ამ მდგომარეობას. სწორად მიწვდილი ინფორმაციის შედეგად ბავშვს არ გაუჭირდება, აღიქვას რეალობა, რადგან პატარები ყველაზე მეტად ბრძოლისუნარიანები არიან. ერთადერთი, რასაც ბავშვები უნდა მოვარიდოთ, არის გარდაცვლილებზე ინფორმაციის მიღება. მშობლებმა მინიმალურით უნდა დაიწყონ - ბავშვებს ხელების დაბანისაკენ უბიძგონ, აუხსნან, რომ ვირუსს ასე უნდა ებრძოლონ, ბრძოლის მექანიზმი ამ პატარა მომენტითაც კი ჩაერთვებათ.

- როგორ ავუხსნათ პატარებს მათ ენაზე, რომ სახლში დარჩენა აუცილებელია? ან როგორ შევუქმნათ ისეთი პირობები, რომ სახლში დარჩენა გაუმარტივდეთ?

- როგორც უკვე ვახსენე, აუცილებელია, ბავშვი ჩააყენოთ საქმის კურსში, არ მოატყუოთ და გასაგებად აუხსნათ, რა ხდება ქვეყანაში. დამერწმუნეთ, ბავშვი ბევრად მარტივად გადაიტანს ამ სიტუაციას, ვიდრე ჩვენ, ზრდასრულები. ასევე ძალიან კარგი იქნება, თუ დედა და მამა ბავშვს ცოტა ხნით მაინც გაასეირნებენ, რა თქმა უნდა, არახალხმრავალ ადგილას, სუფთა ჰაერზე. ითამაშეთ ბავშვებთან, დაიხმარეთ სამზარეულოში, ეს ყველაფერი პატარებს სტრესულ გარემოსთან გამკლავებაში დაეხმარებათ. აქვე აღვნიშნავ, რომ მშობლები განსაკუთრებით ყურადღებით უნდა იყვნენ იმ ბავშვების მიმართ, რომლებიც განცალკევდებიან და იზოლირებისკენ აქვთ მიდრეკილება, თუ მსგავს აქტივობებში ბავშვი არ ერთვება და მარტო ყოფნა ურჩევნია, ამას ყურადღება უნდა მიაქციოთ.

- არის თუ არა რაიმე საფრთხის შემცველი ბავშვის დიდი ხნით სახლში დარჩენა და რაიმე ზემოქმედებას ახდენს თუ არა ეს მის ფსიქიკაზე?

- რა თქმა უნდა, ბავშვზე მოქმედებს ეს ყოველივე. მას რომ შფოთვა აქვს და რაღაც ანერვიულებს, ეს ძალიან ნორმალურია, როგორც ბავშვთან ასევე ზრდასრულთან. წარმოიდგინეთ, ბავშვი თავს ისე გრძნობს, როგორც ციხეში. უხეში შედარებაა, მაგრამ ასეა და ჩვენ სწორად უნდა მივუდგეთ და ჩავრთოთ აქტივობებში. საბოლოო ჯამში, გირჩევთ, რომ ყველა მშობელმა მიაწოდოთ ბავშვს რეალური ინფორმაცია, გარდა ერთისა, მოერიდეთ გარდაცვლილებზე საუბარს.

- დაბოლოს, პანდემიის პირობებში ბავშვებს თავიანთ საყვარელ ადამიანებთან დროებით მოუწიათ განშორება, ბებიებთან, ბაბუებთან, დეიდებთან, როგორ უნდა ავუხსნათ, რატომ ხდება ასე?

ბავშვისთვის ყველაზე მთავარი არის დედ-მამა. თუ ისინი აქამდე მუდმივად დაკავებულები იყვნენ, მუშაობდნენ, შესაძლოა, დღის განმავლობაში შვილს მხოლოდ 1 საათით ნახულობდნენ, ბავშვს ახლა აქვს ფუფუნება, რომ მუდმივად მშობლებთან ერთად იყოს. ამიტომაც ვფიქრობ, რომ ბავშვი ამაზე ბედნიერი ვერასდროს იქნება.

ავტორი - სოფიო შავაძე

ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედე​ბის ჯგუფი“

წაიკითხეთ სრულად