Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„არ გადაანთხიო ნეგატივი ოჯახის წევრებზე! დაფიქრდი: ღირს ამად?! გადმოდგი ნაბიჯი უკან,“- გიორგი ღოღობერიძის რჩევები

„არ გადაანთხიო ნეგატივი ოჯახის წევრებზე! დაფიქრდი: ღირს ამად?! გადმოდგი ნაბიჯი უკან,“- გიორგი ღოღობერიძის რჩევები

ექიმმა გიორგი ღოღობერიძემ ადამიანებს ურჩია, ნეგატივი სხვებზე არ გადაამისამართონ და სხვების ფსიქიკურ მდგომარეობას გაუფრთხილდნენ:

„მინდა, მოგცეთ ერთი საჭირო რჩევა. ბოლო პერიოდში ჩვენ გარშემო ძალიან ბევრი ცუდი რაღაც მოხდა. ეს ისტორიები იმდენად გულდასაწყვეტი იყო, რომ რამოდენიმე დღე ვფიქრობდი, როგორ და რანაირად მოვქცეულიყავი. საბოლოოდ გადავწყვიტე, რომ ერთი საჭირო რჩევა გამეზიარებინა თქვენთვის. ფსიქოლოგიაში არსებობს დაცვის მექანიზმი, ე.წ. Displacement. წარმოიდგინეთ, რომ სამსახურში შენი უფროსი არ არის შენით კმაყოფილი, გაძლევს შენიშვნას. მიდიხარ სახლში და შენი შვილი, მეუღლე, მეგობარი, შენთვის ძვირფასი ადამიანი რაღაცას გააკეთებს, რაც არ მოგეწონება და ბოღმას, რომელიც სამსახურიდან წამოიღე, მაშინვე გადაანთხევ მასზე. ეს არის სწორედ Displacement, რაც გადამისამართებას გულისხმობს. ნეტაგიურ ემოციას, რომელიც სამსახურიდან წამოიღე, გადაამისამართებ ვიღაც სუსტზე. სამსახურში პასუხს ვერ დაუბრუნებ, იმიტომ, რომ უფროსს პასუხი რომ დაუბრუნო, შეიძლება სამსახური დაკარგო, ამიტომ გეშინია. 

ვიღაც სოციალურ ქსელში შენზე ცუდ კომენტარს წერს, შენი შვილი მოგიჯდა გვერდით და გეკითხება, როგორ ხარ. „მომშორდი აქედან,“ - შენ ამ ნეგატივს მასზე გადაანაცვლებ. ეს არის სასტიკი რაღაც, რაც არის ჩვენი დაცვითი მექანიზმი. სახლში რაღაც არ მოგეწონა, გაბრაზებული უყვირი შენს მეუღლეს. შენი მეუღლე დაიჩაგრა. იმან შეიძლება შვილებს უყვიროს, რომლებიც ერთმანეთში ხმაურობენ. ბავშვები ერთმანეთში დაიწყებენ ჩხუბს და ნეგატივს წაიღებენ ბაღში. ნეგატივს, რომელსაც გადაამისამართებ სხვაზე, სხვა გადაამისამართებს კიდევ სხვაზე, ის სხვა სხვაზე და მანკიერი წრე იკვრება.

ხომ ხედავ, რომ ნეგატივი ძალიან სწრაფად ვრცელდება? ჩვენ უნდა ვიყოთ ძალიან ფრთხილად და ფაქიზად, როდესაც ნეგატივის გადამისამართებას ეხება საქმე. ვიღაც შენიშვნას რომ გაძლევს და მთელი დღის განმავლობაში იგროვებ ამ შენიშვნას, მზად ხარ სახლში მისვლისას სხვებზე გადაანთხიო, ის ხალხი ცოდოა, იმ ხალხს შენთვის არაფერი დაუშავებია. ეს უკვე ოჯახში იწვევს კონფლიქტს. იმ ადამიანებს შეიძლება ასევე ჰქონდათ მძიმე დღე. შენმა ამ ცუდად ნათქვამმა შეიძლება მას გადაუვსოს ზღვარი, რომელიც აქვს საკუთარ ფსიქოლოგიაში და ძალიან ცუდი რაღაცისკენ უბიძგოს. ამიტომ ყოველთვის უნდა ვიყოთ ფრთხილად. ძალიან გთხოვთ, უბრალოდ გაჩერდით, როდესაც მსგავსი სიტუაციაა. რაღაც ვერ გაყიდე, დავალიანება გაქვს, რაღაც ვერ დარიცხე, ფული არ მოგცეს, ცუდი რაღაც გითხრეს, შენზე ცუდი რამ დაწერეს, დაგროვდა ნეგატივი. სახლში რომ მიხვალ, ფრთხილად იყავი. არ გადაანთხიო ნეგატივი ოჯახის წევრებზე. დაფიქრდი: ღირს ამად?! რატომ უნდა გაწირო შენთვის ძვირფასი ადამიანები? გადმოდგი ნაბიჯი უკან, დაფიქრდი, რამდენად სწორად იქცევი. აიღე კონტროლი სიტუაციაზე. სიტუაციამ არ დაგამარცხოს შენ,"- აღნიშნა გიორგი ღოღობერიძემ.

წყარო: ​Usmle მოსამზადებელი ცენტრი - Ghoghoberidze, M.D.

წაიკითხეთ სრულად