Baby Bag

როგორ დავეხმაროთ ბავშვს ღამის შიშების დაძლევაში?

როგორ დავეხმაროთ ბავშვს ღამის შიშების დაძლევაში?

​ბავშვის ფსიქიკა სამი წლის ასაკიდან სერიოზულ ცვლილებებს განიცდის. პატარას გონებრივი შესაძლებლობები იზრდება და მისი წარმოსახვა წარმოუდგენლად მდიდრდება. ამავე დროს, სამი წლის ბავშვს რეალობისა და ფანტაზიის ერთმანეთისგან გარჩევის უნარი არ შესწევს. საკუთარი წარმოდგენებითა და უარყოფითი ფიქრებით შეპყრობილ პატარას, შიშის გრძნობა უჩნდება. შესაძლოა, ბავშვი ღამით ფანჯრიდან მის საძინებელში „შეპარულმა“ რომელიმე ზღაპრულმა მონსტრმა დააფრთხოს ან ტელევიზორში ნანახმა ქვეწარმავალმა შეაშინოს, რომელიც პატარას წარმოდგენით, ღამით მისი საწოლის ქვეშ იდებს ბინას. მსგავსი აზრები, როგორც წესი, ბავშვს ძილის წინ ებადება, როდესაც ოთახში შუქი ქრება და ის საძინებელში მარტო რჩება.

ბავშვმა შიშის გადალახვა რომ შეძლოს, მას უნდა აუხსნათ, რომ პრობლემა მის წარმოსახვაშია და რეალური საფრთხე არ არსებობს. თუ ხედავთ, რომ ბავშვს ატრაქციონზე დაჯდომის ეშინია, დაეხმარეთ მას სისუსტის დაძლევაში. ეცადეთ, პატარა დაარწმუნოთ, რომ საშიში არაფერია. თქვენი შვილი ამას თავადვე მიხვდება, როდესაც თავის შიშს თვალებში ჩახედავს. ბავშვი ატრაქციონზე დაჯდომისთანავე იგრძნობს, რომ ცდებოდა და საკუთარი წარმოსახვის მსხვერპლი იყო. პატარა, რომელსაც ღამის შიშები აქვს, ამავე მეთოდით უნდა განკურნოთ. თქვენი შვილი უნდა მიხვდეს, რომ შიში მისი ფანტაზიის ნაწილია და მას რეალური საფუძველი არ გააჩნია. მშობელი ბავშვს მეტი გამბედაობისა და თავდაჯერების შეძენაში უნდა დაეხმაროს.

ჩვენს სტატიაში სპეციალური სტრატეგიების შესახებ ​გესაუბრებით, რომელთა დახმარებით ბავშვს დამოუკიდებლად დაძინებას მიაჩვევთ, რასაც ის ყოველგვარი შიშისა და შფოთვის გარეშე შეძლებს.

ესაუბრეთ ბავშვს ადამიანის ტვინის ამოუწურავი შესაძლებლობების შესახებ

ბავშვს აუცილებლად უნდა აუხსნათ, რომ ადამიანის ტვინი ძალიან ძლიერია. ის ფანტაზიის ამოუწურავი წყაროა, თუმცა ამავე დროს, რეალობისა და წარმოსახვის ერთმანეთისგან გარჩევაშიც გვეხმარება. ზოგჯერ ჩვენი წარმოსახვა გვაბნევს და გვაფიქრებინებს, რომ საფრთხე გვემუქრება, რაც სიმართლეს არ შეესაბამება, რადგან რეალურად სრულიად უსაფრთხოდ ვართ. უთხარით ბავშვს, რომ როდესაც მას შიში იპყრობს და ფიქრობს, რომ დედა სამსახურიდან არასდროს დაბრუნდება, ის თავისი წარმოსახვის მსხვერპლი ხდება, რადგან დედა სახლში ყოველთვის ბრუნდება. აუხსენით თქვენს შვილს, რომ მას საკუთარი ფიქრების მართვა შეუძლია, რადგან ადამიანს პრობლემის განსჯისა და გაანალიზების საოცარი უნარი აქვს. თუ თქვენი შვილი საკუთარ გონებრივ შესაძლებლობებს სწორად გამოიყენებს, ფანტაზიისა და რეალობის ერთმანეთისგან გარჩევას აუცილებლად შეძლებს.

ძილის წინ ბავშვს მისი შიშების შესახებ ესაუბრეთ და პრობლემის გადაჭრის გზებზე ერთად იმსჯელეთ

თუ ბავშვს სიბნელე აშინებს, საძინებელში შუქი აუნთეთ. თუ მას მონსტრები აფრთხობენ, მასთან ერთად შემოიარეთ ოთახი და ყველა კუთხე-კუნჭული დეტალურად დაათვალიერეთ, რათა პატარა დარწმუნდეს, რომ მის საძინებელში არავინაა. თუ ბავშვი ფიქრობს, რომ შესაძლებელია მის ოთახში ღამით ფანჯრიდან ვინმე შეიპაროს, აჩვენეთ მას, რომ ფანჯარა საგულდაგულოდ არის დაკეტილი და მის გაღებას ვერავინ შეძლებს. თუ ბავშვი იგრძნობს, რომ ის უსაფრთხოდ არის, ღამით მშვიდად დაძინებას შეძლებს. ესაუბრეთ ბავშვს მისი შიშების შესახებ და ეცადეთ, პრობლემის მოგვარების გზები ერთად იპოვოთ.

ბავშვის საყვარელი სათამაშო პრობლემის მოგვარებაში დაგეხმარებათ

ბავშვებს უყვართ სათამაშოების ან ნივთების ამოჩემება. მიეცით თქვენს შვილს საშუალება, თავის საყვარელ თოჯინასთან ან დათუნიასთან ერთად დაიძინოს. უთხარით ბავშვს, რომ სათამაშოს მასთან დაძინება სურს, რადგან მარტო ყოფნის ეშინია. აუხსენით პატარას, რომ მას შეუძლია საყვარელ თოჯინას შიშების გაქრობაში დაეხმაროს. სათამაშოს ბავშვის თანდასწრებით უთხარით, რომ შიში მისი წარმოსახვის ნაწილია, რეალურად კი საშიში არაფერია, რადგან მის გვერდით ძლიერი ადამიანი (იგულისხმება თქვენი შვილი) წევს და ის მას ყველა განსაცდელისგან დაიფარავს. ბავშვი თავს საჭირო ადამიანად იგრძნობს, რომელსაც სხვაზე ზრუნვა და სხვისი დაცვა ევალება. მისი თვითშეფასება ერთიორად ამაღლდება, რაც პატარას შიშის დათრგუნვაში დაეხმარება. თქვენს შვილს ყურადღება საყვარელი თოჯინის დაცვასა და მოვლაზე უნდა გადაატანინოთ, რაც მას საკუთარ შიშებს დაავიწყებს.

აუხსენით ბავშვს რა მოხდება, როდესაც ის გაიღვიძებს

აუხსენით თქვენს შვილს, რომ თუ ის ღამით მოულოდნელად გაიღვიძებს და შეშინდება, საშველად, პირველ რიგში, საკუთარ გონებას და ფიქრებს უნდა მოუხმოს. გაიხსენოს, რომ ძილის წინ ოთახი დეტალურად შემოწმდა და მის საძინებელში მონსტრები არ არიან. თუ ის შიშის დაძლევას ვერ მოახერხებს, უთხარით, რომ ყოველთვის შეუძლია თქვენი იმედი ჰქონდეს. ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომ თუ შიში ძალიან შეაწუხებს, თქვენი გაღვიძების უფლება აქვს და თქვენ მას ამის გამო არ გაუბრაზდებით. თუ ბავშვი ღამით გაგაღვიძებთ, დაამშვიდეთ, აუხსენით, რომ მას უსაფუძვლოდ ეშინია. მიაცილეთ თავის საძინებლამდე და ეცადეთ დაარწმუნოთ, რომ საშიში არაფერია. იყავით მაქსიმალურად პოზიტიური. დილით კი ბავშვი შეაქეთ და უთხარით, რომ მან შიში გმირულად დაძლია.

მოაწყვეთ სპეციალური წარმოდგენები

ბავშვთან ერთად გაითამაშეთ სხვადასხვა სცენა. წარმოიდგინეთ, რომ მას ღამით ცუდი სიზმარი აღვიძებს. გააკეთეთ ყველაფერი სწორედ ისე, როგორც რეალურად გააკეთებდით. ბავშვთან ერთად სხვადასხვა სტრატეგია შეიმუშავეთ, რათა მას შიშთან გამკლავებაში დაეხმაროთ. მსგავსი წარმოდგენების დახმარებით, ბავშვი თავის ფანტაზიებს სხვა თვალით შეხედავს. ის მიხვდება, რომ მისი პრობლემის მოგვარება შესაძლებელია და შიშის გადალახვა რთული სულაც არ არის.

მშობლები ძალიან ღელავენ, როდესაც შეშინებულ შვილებს ხედავენ. თუმცა მათ შეუძლიათ ზემოთ ჩამოთვლილი სტრატეგიების გამოყენებით ბავშვს სწორად განვითარებაში დაეხმარონ და ღამის შიშები საბოლოოდ დააძლევინონ.

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ნუ დაიცავთ ბავშვებს ოჯახური პრობლემებისგან, როგორც ფსიქოლოგიური, ასევე მატერიალური - ბავშვს სჭირდება დადებითი და უარყოფითი ინფორმაციის ცოდნა“

„ნუ დაიცავთ ბავშვებს ოჯახური პრობლემებისგან, როგორც ფსიქოლოგიური, ასევე მატერიალური - ბავშვს სჭირდება დადებითი და უარყოფითი ინფორმაციის ცოდნა“

რატომ არ უნდა მოვატყუოთ ბავშვს, რა ზიანის მომტანი შეიძლება იყოს ეს ბავშვის ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის? - ამ საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი, მარინა ბოსტოღანაშვილი.

- რატომ არ უნდა მოვატყუოთ ბავშვს, რა ზიანის მომტანი შეიძლება იყოს ეს ბავშვის ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის?

როდესაც ოჯახში რაღაც საშინელი, უსიამოვნო ან უხერხული მოვლენა ხდება, ბევრ მშობელს ურჩევნია რაც შეიძლება დიდხანს დამალოს და არ გაუმხილოს ეს ამბავი შვილებს. ერთი მხრივ, უფროსები ასე ცდილობენ შვილებზე ზრუნვას, რათა დაიცვან ისინი ნეგატიური ინფორმაციისგან. მეორე მხრივ, ეს ძალიან რთულია თავად მშობლებისთვის. ისინი ვერ უძლებენ იმ დაძაბულობას, რომელსაც გრძნობენ მოვლენის შედეგად და როდესაც დგება საჭიროება, რომ უამბონ ბავშვს მომხდარის შესახებ უფრო მეტად იძაბებიან.

ძირითადად ყველა ბავშვი გრძნობს, რომ რაღაცას უმალავენ და მათი თანდასწრებით თავს იკავებენ საუბრისგან. ზრდასრულმა (მშობელმა) არა მარტო უნდა შეძლოს არ გაამხილოს პრობლემა, არამედ ოსტატურად უნდა შენიღბოს საკუთარი ემოციები, თუმცა ასე მხოლოდ ფილმებში ხდება. ბავშვები კი - სიმართლისადმი უკიდურესად მგრძნობიარე არსებები არიან - წამებში კითხულობენ მშობლების ქცევაში უმცირეს უზუსტობებს.

ადამიანი ინფორმაციას აღიქვამს ორ დონეზე: ცნობიერი (მე მესმის) და არაცნობიერი (მე ვგრძნობ). როდესაც მშობელი ამბობს სიმართლეს, ორივე დონეზე ინფორმაცია ემთხვევა ერთმანეთს და თუ მშობლები ცდილობენ ბავშვი მოატყუონ, მაშინ ემოციები არ ემთხვევა ინფორმაციას.

რატომ ამბობს დედა, რომ ყველაფერი კარგადაა? იღიმის, მაგრამ ამავე დროს ის ძალიან ღელავს? ნუთუ ადამიანი წუხს, როცა ყველაფერი კარგადაა? - ბავშვს მსგავსი კითხვები უჩნდება, როდესაც მშობლები ატყუებენ.

ტყუილის დროს ყალბი ემოციებით ვცდილობთ დავარწმუნოთ ბავშვი ჩვენი სიტყვების ჭეშმარიტებაში. ამით ჩვენ ვიწვევთ იმას, რომ შემდგომში ის საფრთხეს ვერ გრძნობს და ენდობა ადამიანების ყალბ ქცევას და ემოციას.

ყოველთვის სჯობს ბავშვს ვუთხრათ სიმართლე მისივე ასაკისთვის შესაბამისი სიტყვების მოძიებით.

ტყუილი შობს უნდობლობას!

- როგორ მივაწოდოთ ბავშვს სწორად არასასურველი ინფორმაცია, რათა არ გამოვიწვიოთ მისი ფსიქოლოგიური პრობლემები ?

- სიმართლე უნდა ითქვას ფრთხილად. სწორად შეარჩიეთ სიტყვები, რომ საყვარელ ადამიანებს უთხრათ მნიშვნელოვანი, მაგრამ არც ისე სასიამოვნო რამ. ფრაზა უნდა შედგებოდეს სამი ნაწილისგან:

1. მე და ჩემი ემოციები - ვნერვიულობ, ძალიან განვიცდი, ვბრაზობ და ა.შ;

2. საქმის არსი - ჩემი იმედგაცრუების ან გაბრაზების მიზეზები: იმიტომ, რომ შენ (ვინმეს), ან უბრალოდ ასე ხდება და ა.შ;

3. სიტუაციის გამოსწორებაზე ფიქრის მოწოდება - უნდა მიიღოთ გადაწყვეტილება, შეცვალოთ რაღაც, ესაუბროთ ვინმეს;

მაგალითად: „მე მიჭირს ამაზე საუბარი, მაგრამ უნდა იცოდე, რომ მე და მამაშენი ერთად აღარ ვიცხოვრებთ და ყველამ ერთად უნდა მოვიფიქროთ, თუ როგორ ავაწყოთ კარგი ურთიერთობა“.

ამ ფორმით წარმოდგენილი ყველაზე რთული ნეგატიური ინფორმაციაც კი ადეკვატურად იქნება აღქმული, არა როგორც საყვედური ან შეურაცხყოფის მცდელობა, არამედ როგორც პრობლემა, რომელიც უნდა მოგვარდეს ოჯახში.

ნებისმიერ სიტუაციაში მნიშვნელოვანია, კონფლიქტში ან „რთული“, „საშიში“, „არასასიამოვნო“ თემების განხილვისას, მოუსმინოთ საკუთარ თავს და იპოვოთ სიტყვები სიმართლისათვის, რომ შეძლოთ ცხოვრება შიშის, ეჭვების და საყვედურების გარეშე.

და რაც მთავარია - ასეთ ოჯახში მეტი ნდობა, გაგება და გულწრფელობაა ყოველთვის.

- გარკვეულ სიტუაციებში მშობლები ფიქრობენ რომ ესა თუ ის ფაქტი უმჯობესია არ იცოდეს ბავშვმა და ტყუილს ანიჭებენ უპირატესობას. რა შემთხვევებში შეიძლება იყოს გამართლებული ბავშვის მოტყუება?

ყველა ოჯახში რაღაც არ ითქმის ბოლომდე ან იმალება ან იცვლება სხვა ფორმულირებით. ბავშვების მოტყუება, როგორც წესი, ჩვენ გვეჩვენება უწყინარ ტყუილად, თუმცა ეს დამაზიანებელია მისი ფსიქიკისთვის და არც ერთ შემთხვევაში არ არის გამართლებული.

სიმართლე გითხრათ, ბავშვების მოტყუება ძირითადად განპირობებულია მშობლის თავდაცვის სურვილით.

1. ბავშვის უარყოფითი ემოციებისგან დაცვის სურვილი;

2. მისი წყენინების შიში;

3. ბავშვებთან კარგი ურთიერთობის შენარჩუნების სურვილი;

4. ბავშვის თვალში უკეთ გამოჩენის სურვილი;

5. განზრახვა ვაიძულოთ ბავშვს გააკეთოს ის, რაც ჩვენ სწორად მიგვაჩნია.

- აუარესებს თუ არა ბავშვსა და მშობელს შორის ურთიერთობას არაგულწრფელი საუბარი?

რა თქმა უნდა, არაგულწრფელი საუბარი აუარესებს მშობლის და ბავშვის ურთიერთობას. უფროსების სურვილია, თავი აარიდონ ბავშვებთან გარკვეულ თემებზე საუბარს, ეს ასწავლის მათ იფიქრონ, რომ ეს თემები აკრძალულია. დამახინჯებული ინფორმაციის მიწოდება ბავშვებში იწვევს დაუსაბუთებელ შფოთს.

არ არის აუცილებელი ბავშვებს მივაწოდოთ ის ინფორმაცია, რომელსაც ისინი არ კითხულობენ, რომელსაც ჯერ ემოციურად ვერ უმკლავდებიან, რისი გაგებისთვის ჯერ მზად არ არიან. საუკეთესო ვარიანტია ბავშვების კითხვებზე მარტივი და გულწრფელი პასუხის გაცემა. ნუ დაიცავთ ბავშვებს ოჯახური პრობლემებისგან, როგორც ფსიქოლოგიური (თუნდაც იყოს უბედურება, ვინმეს ავადმყოფობა ან სიკვდილი), ასევე მატერიალური (ეს ასწავლის გამოსავლის პოვნას). ბავშვს სჭირდება დადებითი და უარყოფითი ინფორმაციის ცოდნა. ასეთი დამოკიდებულება ასწავლის მათ რეალობასთან დაპირისპირებას.

არასოდეს მოატყუოთ ბავშვს, თუნდაც ეს ნაკარნახევი იყოს საუკეთესო რწმენით და მისი სიმშვიდისა და კეთილდღეობისადმი ზრუნვით. ბავშვები ამ ტყუილს გრძნობენ და მათი ნდობის დაიბრუნება რთული იქნება

- და ბოლოს, რას ურჩევდით მშობლებს?

პირველ რიგში, მშობლებს ვურჩევდი ბავშვებთან გულწრფელობას, მათი ნდობის მოპოვებას და შენარჩუნებას. გრძელი გზაა, მაგრამ ეს აუცილებლად დადებითად აისახება ოჯახურ ურთიერთობებზე და ბავშვის მომავალ ცხოვრებაზე. მაშ, რას აკეთებთ ნდობაზე დაფუძნებული ურთიერთობის შესაქმნელად?

1იყავით გულრწფელები - გულრწფელი მშობლები გულწრფელად საუბრობენ თავიანთ გრძნობებზე. თუ დედა ან მამა გაბზარაზებულები არიან უნდა აუხსნან ბავშვს მიზეზი. როგორ უნდა ისწავლოს ბავშვმა გულწრფელობა, თუ მშობლები თავად არ არიან გულახდილები?!.

2. მიიღეთ ბავშვი ისეთი, როგორიც არის - ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომ მისი ყველა ემოცია მნიშვნელოვანია, შეძლოს მათი მშობლებთან გაზიარება და არ ეშინოდეს, რომ აღარ შეიყვარებს მას მშობელი, თუ მოწყენილი იქნება ან ტკივილს განიცდის;

3. შექმენით მკაფიო საზღვრები - ბავშვისთვის გასაგები საზღვრები დაეხმარება მას, გამოიყენოს საკუთარი თავისუფლება და მოხსნას მშობლების შფოთვა. პატარა ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომელი თაროებიდან შეუძლია ნივთების აღება და რომლიდან არა, ხოლო მოზარდმა - რა დროს და რატომ უნდა დაბრუნდეს სახლში. ეს საზღვრები უნდა იყოს კონკრეტული და ცალსახა. არ შეიძლება დღეს რაღაც იყოს დაშვებული, ხვალ კი ამისთვის დაისაჯონ.

4. ესაუბრეთ ბავშვს - მშობლებს ზოგჯერ უკვირთ, რომ ბავშვი არ საუბრობს იმაზე, რაც მას საბავშვო ბაღში ან სკოლაში შეემთხვა, არამედ კითხვაზე „როგორ ჩაიარა დღემ?“ უბრალოდ პასუხობს „OK“. ამ შემთხვევაში მშობლებმა ყურადღება უნდა მიაქციონ საკუთარ თავს. იფიქრეთ იმაზე, იციან თუ არა თქვენმა შვილებმა რას აკეთებთ და როგორ გადის თქვენი დღეები? თუ არა, მაშინ თქვენ უნდა დაიწყოთ საკუთარი თავით და ყოველდღე ისაუბროთ თქვენს დღეზე, რადგან მხოლოდ ასე ისწავლიან ბავშვები იმავეს გაკეთებას. ბავშვი სწავლობს კოვზის გამოყენებას მშობლების ყურებით, ის იგივენაირად სწავლობს კომუნიკაციასაც.

5. სერიოზულად მოეკიდეთ თქვენი შვილის გრძნობებს - მაგალითად, ბავშვს სათამაშო წაართვეს და ის ტირილით მიდის მშობლებთან, ისინი არ რეაგირებენ ამაზე, რადგან პრობლემა მათთვის რეალური არ ჩანს. დიახ, 35 წლის ასაკში ეს არ არის პრობლემა, მაგრამ 5 წლის ასაკში ეს ნამდვილი კატასტროფაა. ბავშვის გამოცდილება სერიოზულად უნდა იქნას მიღებული, არ გაუფასურდეს და საჭიროების შემთხვევაში, დაეხმაროს სიტუაციიდან გამოსავლის პოვნაში. ნდობაზე დაფუძნებული გულწრფელი ურთიერთობის ჩამოყალიბება ბავშვის დაბადებიდანვე სჯობს. მშობლებსა და შვილებს შორის ნდობა ჯანსაღი პიროვნების ჩამოყალიბების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კომპონენტია.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად