დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
დასაშვებია თუ არა კვების დროს წყლის დალევა და რა რაოდენობის წყალი უნდა მივიღოთ ნორმის ფარგლებში?
მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგ-ნუტრიციოლოგი თინათინ კაჭარავა წყლის შესახებ მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას.
რა რაოდენობის წყალი უნდა მივიღოთ დღის განმავლობაში, დასაშვებია თუ არა კვების დროს წყლის დალევა და რა გავლენას ახდენს წყლის დეფიციტი ჩვენს ორგანიზმზე? - ამ და სხვა აქტუალურ საკითხებზე მიიღებთ პასუხებს დღევანდელი სტატიიდან.
წყალი არის სიცოცხლისთვის აუცილებელი რესურსი. წყლის საკმარისი მიღება და ორგანიზმში წყლის ბალანსის შენარჩუნება ჩვენი ჯანმრთელობისთვის უპირველი წესია. ჩვენს ორგანიზმს შეუძლია გაძლოს კვირების განმავლობაში საკვების გარეშე და მხოლოდ რამდენიმე დღე წყლის გარეშე, რადგან სხეულის დაახლოებით 60-70% წყლისგან შედგება, ხოლო დეჰიდრატაციამ (გაუწყლოვანება) შეიძლება გავლენა იქონიოს ორგანიზმის როგორც ფიზიკურ ასევე მენტალურ ფუნქციებზე.
ორგანიზმში წყლის დეფიციტი გავლენას ახდენს ყველა ორგანოთა სისტემაზე. გაუწყლოვნების დროს ვლინდება შემდეგი სიმპტომები: დაღლილობა, თავის ტკივილი, გულის წუთმოცულობის აჩქარება, ძლიერი საერთო სისუსტე, შეკრულობა, ყურადღებისა და კონცენტრაციის უნარის დაქვეითება, მეხსიერების გაუარესება, კანის ელასტიურობის დაქვეითება, თმის ხარისხის გაფუჭება. ორგანიზმში წყლის დეფიციტი დროს ქვეითდება იმუნური სისტემის მუშაობა, მწვავდება გულ-სისხლძარღვთა პათოლოგიები, იმატებს თირკმელკენჭოვანი დაავადების გაჩენის რისკი.
ყველას აინტერესებს, რა რაოდენობის წყალი უნდა მივიღოთ ნორმის ფარგლებში? პირველ რიგში, ხაზგასმით აღვნიშნოთ, რომ ჩვენ ვსაუბრობთ პრაქტიკულად ჯანმრთელ მასაზე, ვისაც არ აქვთ რაიმე კონკრეტული თანმხლები დაავადება. ასეთ შემთხვევაში დღიურად 1.5-2 ლიტრი წყალი აბსოლუტურად საკმარისია (გასათვალისწინებელია ორგანიზმის ფიზიკური აქტივობა და ასევე წელიწადის დრო, რადგან დატვირთული ფიზიკური აქტივობის დროს და ცხელ პერიოდში რეკომენდებულია უფრო მეტი წყლის მიღება).
ასევე აქტუალური კითხვაა, როდის უნდა მივიღოთ წყალი? წყლის მიღება უნდა დავიწყოთ დილიდან, უზმოზე 1 ჭიქა წყალი ააქტიურებს ორგანიზმში ნივთიერებათა ცვლას, ამზადებს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტს საჭმლის მონელებისთვის. შემდეგ დღის მანძილზე წყალი უნდა მივიღოთ ყლუპ-ყლუპად, კვებებს შორის. თუ კვების დროს მოგვწყურდა, დასაშვებია მივიღოთ მცირე ოდენობით წყალი, მაგრამ ასეთ დროს გასათვალისწინებელია, რომ წყლის და საკვების ტემპერატურა მნიშვნელოვნად არ განსხვავდებოდეს, რადგან შესაძლებელია მოხდეს საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის ლორწოვანის გაღიზიანება.
ყველასთვის საინტერესოა მითია თუ რეალობა, რომ კვებებს შორის მიღებულ წყალს დადებითი გავლენა აქვს ორგანიზმზე წონის კონტროლის თვალსაზრისით? ეს არის რეალობა, რადგან წყალი ანეიტრალებს კუჭის მიერ გამოყოფილ მარილმჟავას, ქვეითდება მადა და ხდება საკვების უფრო მცირე ოდენობით მირთმევა. აქვე აღვნიშნავ, რომ თუ წყალს ვიღებთ საკმარისი ოდენობით, მაგრამ ვიკვებებით მარიალიანი საკვებით, ასეთ დროს წყალი შეკავდება უჯრედშორის სითხეში, რაც გამოიწვევს შეშუპებას და შესაბამისად, შეშუპების ხარჯზე წონის მატებას.
რეკომენდებულია წყლის მიღება დავასრულოთ საღამომდე, რადგან ღამით არ დავტვირთოთ თირკმლები და ამით დისკომფორტი არ შევუქმნათ ორგანიზმს.
