დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
თუ D ვიტამინს ამ წესების მიხედვით არ მიიღებთ, აზრი არა აქვს - ვიტამინების მიღების სწორი გზა
ექიმი გიორგი ღოღობერიძე ვიტამინების მიღების წესზე საუბრობს.
მისი თქმით, D ვიტამინის მიღების დროს აუცილებლად გასათვალისწინებელია წესების დაცვა:
,,თუ გინდათ D ვიტამინი ბოლომდე შეითვისოს ორგანიზმმა, აუცილებლად უნდა მიიღოთ ცხიმიან საკვებთან ერთად. მაგალითად, რძესთან, იოგურტთან, თევზთან, კვერცხთან, ავოკადოსთან ან თხილთან ერთად. ეს ვიტამინი მშიერზე არ უნდა მიიღოთ.''
რაც შეეხება დღის მონაკვეთს, მისი მიღება შესაძლებელია დილითაც და საღამოსაც. თუმცა უძილობის პრობლემა თუ გაწუხებთ მისი მიღება დილით სჯობს - აღნიშნავს ექიმი.
A, E და K ვიტამინებთან D ვიტამინის მიღების წესები შეგიძლიათ გამოიყენოთ, რადგან ისინი ცხიმში ხსნადი ვიტამინებია.
თუ საქმე ეხება არა ცხიმში, არამედ წყალში ხსნად ვიტამინებს (B ჯგუფის ვიტამინები), ისინი უნდა მიიღოთ არა ცხიმიან, არამედ ჩვეულებრივ საკვებთან ერთად და წყალი უნდა დააყოლოთ.
ექიმი აღნიშნავს, რომ მულტივიტამინებს უნდა მოვერიდოთ, რადგან მათში შეიძლება იყოს, როგორც ცხიმში, ასევე წყალში ხსნადი ვიტამინები, ორგანიზმი ბოლომდე ვერ აითვისებს ასეთ კომპლექტს და მათი მიღება ცალ-ცალკე სჯობს. კიდევ ერთი მიზეზი, თუ რატომ არ არის სასურველი მუტლივიტამინების მიღება, ეს არის ვიტამინების ზედოზირების საშიშროება.
,,ზოგადად, ვიტამინების მიღებას სჯობს მიიღოთ ჯანსაღი საკვები. ვიტამინები სჭირდებათ მათ, ვისაც აქვს მათი ნაკლებობის აშკარა ნიშნები ან არიან ალკოჰოლზე დამოკიდებულები, აქვთ სიმსივნე და აქედან გამომდინარე უმადობა, ან აქვთ კახექსია, ადამიანებს, რომლებმაც კუჭზე ან წვრილ ნაწლავზე გაიკეთეს ოპერაცია. ფეხმძიმეებმა ყველა ვიტამინი ექიმთან უნდა შეათანხმონ,'' - დასძინა გიორგი ღოღობერიძემ.
