დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ზოგჯერ ექიმები იბრალებენ, რომ ყველაფერში ერკვევიან და ნიშნავენ ისეთ წამლებს, რომლითაც გულს უხარებენ ფარმაცევტულ კომპანიებს,“ - გოგიტა გეგელაშვილი
ნევროლოგმა გოგიტა გეგელაშვილმა ექიმების მიერ ფარმაცევტული კომპანიების საამებლად პაციენტებისთვის წამლების დანიშვნის პრაქტიკა გააკრიტიკა. მან აღნიშნა, რომ ექიმები ზოგჯერ იბრალებენ, რომ ყველაფერში ერკვევიან:
„ზოგჯერ ექიმები იბრალებენ, რომ ყველაფერში ერკვევიან. მოაზროვნის პოზას მიიღებენ და ნიშნავენ ისეთ წამლებს, რომლითაც გულს უხარებენ ფარმაცევტულ კომპანიებს. იმის მაგივრად, რომ იმედი ჩაუსახონ ადამიანს და მთავარი სამკურნალო იარაღი, ცხოვრების ჯანსაღი წესის შენარჩუნება, საკუთარ თავზე მუშაობა ურჩიონ, უშვებენ აფთიაქში იმედის საყიდლად. როდესაც ექიმი ხედავს, რომ პაციენტზე ბევრი რამ არის დამოკიდებული, შეუძლია არ უთხრას ეს ამ სიტყვებით: „აიყვანე შენი თავი ხელში.“ „აიყვანე შენი თავი ხელში“ მას ესმის ლოჯში, აივანზე, მეზობელთან, იტალიურ ეზოში.“
გოგიტა გეგელაშვილის თქმით, ექიმები სცოდავენ, როდესაც ფარმაცევტული კომპანიების საამებლად სხვადასხვა პრეპარატს ნიშნავენ:
„კი ბატონო, ექიმები სცოდავენ, როდესაც ფარმაცევტული კომპანიების საამებლად ნიშნავენ ანტიოქსიდანტებს, ჟანგბადის წვეთებს. შეიძლება, რომ ჟანგბადი, რომელიც შეიწოვება ფილტვებიდან, კუჭიდან იწოვებოდეს და ჟანგბადის წვეთები დალიო ადამიანმა XXI საუკუნეში?! ჩვენ მიჩვეულები ვართ, რომ უნდა მივიდეთ ექიმთან წამლის გამოსაწერად. ექიმიც ცდილობს, პაციენტს გამოუწეროს წამალი. აგრესიას გამოხატავენ და ფულის დაბრუნებას ითხოვენ, როდესაც შენ ასწავლი ჯანსაღი ცხოვრების წესს. დასავლეთში გახარებული გამოდის ადამიანი ექიმის კაბინეტიდან, თუ წამალს არ დაუნიშნავენ. ჩვენთან თუ წამალი დაგინიშნეს, თან ძვირიანი, კმაყოფილი ხარ. ამაში იხარჯება დრო.“
„როდესაც პაციენტი ითხოვს მარტო წამალს, გაურბის პასუხისმგებლობას. ავადმყოფობის მართვა მიმდინარეობს, უნდა გაირჩეს, რა გააკეთოს პაციენტმა და რა გააკეთოს ექიმმა. რეპეტიტორთან დაჰყავთ ბავშვი ინგლისურის სასწავლებლად. თუ არ იმუშავა და იმეცადინა სახლში, რეპეტიტორის რა ბრალია?! მთავარი ინსტრუმენტი არის საკუთარ თავზე მუშაობა. ქრონიკული დაღლილობის სინდრომის მქონე პაციენტები არიან ზარმაცები. 1000 ლარის წამალს იყიდიან და რომ ეუბნები: „ბევრი წყალი დალიე,“ გპასუხობენ: „იცით, მე არ შემიძლია წყლის დალევა, არ შემიძლია ვარჯიში, დაღლილი ვარ.“ ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ექიმის შეგულიანებას და იმედს. როდესაც პაციენტი მოდის და იხდის ფულს, მან უნდა მიიღოს იმედი. ეს იმედი თუ გადაეცი პაციენტს, ნაკლები წამალი დასჭირდება, ნაკლები ქიმია დასჭირდება, არ დასჭირდება ინტერნეტით გამოწერა რეკლამირებული პრეპარატების,“ - აღნიშნულ საკითხებზე გოგიტა გეგელაშვილმა ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემაში „იმედის დილა“ ისაუბრა.
