დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
თავის ტკივილის 3 ყველაზე გავრცელებული მიზეზი - გიორგი ღოღობერიძის რჩევები
ექიმმა გიორგი ღოღობერიძემ თავის ტკივილის ყველაზე გავრცელებულ მიზეზებზე ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ ადამიანებს თავი ყველაზე ხშირად დაძაბვის გამო სტკივათ:
„ძალიან ბევრი რამ იწვევს თავის ტკივილს. ყველაზე გავრცელებული არის დაძაბვის თავის ტკივილი. მეორე ყველაზე გავრცელებული მიზეზი არის შაკიკი, ხოლო მესამე კლასტერული ტკივილი. სტრესული თავის ტკივილის დროს ადამიანს აქვს შეგრძნება, რომ თითქოს რაღაც შემოეჭირა შუბლის მიდამოში. ეს ტკივილი ორმხრივია. მისი ხანგრძლივობა არის ნახევარი საათიდან ლამის მთელი კვირის განმავლობაში. ის დიდხანს გრძელდება საკმაოდ. მას უნდა ჰქონდეს აუცილებლად შემდეგი ნიშნები: უნდა გაგრძელდეს ნახევარ საათზე მეტს, უნდა იყოს ორმხრივი, უნდა იყოს ზეწოლის განცდა, ეს ტკივილი პულსირებადი არ უნდა იყოს. თუ ფეთქებადია, ეს ნიშნავს, რომ უნდა იყოს შაკიკი. ტკივილი სიმძიმით უნდა იყოს მსუბუქი ან საშუალო, ისე, რომ ადამიანს არ ურღვევდეს ცხოვრების სტილს. ის ფიზიკური აქტივობით არ უნდა მძიმდებოდეს. ტკივილს არ უნდა ახლდეს გულისრევა და ღებინება. თუ ადამიანს გულიც ერევა და ღებინებაც აქვს თავის ტკივილთან ერთად, ეს შეიძლება იყოს საკმაოდ მძიმე რაღაცის ნიშანი. ეს შეიძლება იყოს თავის ტვინის სიმსივნეც.“
გიორგი ღოღობერიძის თქმით, ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული პრობლემაა შაკიკიც, რომელიც უფრო მეტად ქალბატონებში გვხვდება, ვიდრე მამაკაცებში:
„შაკიკი გვხვდება უფრო ქალებში. ეს ეტაპობრივი დაავადებაა. ტკივილი მაშინვე არ ვითარდება. ორი საათით ან ორი დღით ადრე მე უკვე მეწყება ნიშნები, რაც მეუბნება, რომ მოახლოებული არის თავის ტკივილის ფაზა. ხასიათი შემეცვლება უცებ, დეპრესიული ვხდები, ეიფორიული ვარ. შეიძლება შეკრულობა დამეწყოს, ან პირიქით ფაღარათის განცდა მქონდეს. შეიძლება ყნოსვა გამიმძაფრდეს, ან სმენა გამიმძაფრდეს. ეს წინმსწრები ნიშნებია. მერე იწყება საკუთრივ მწვავე ფაზა. არის ასეთი ტერმინი „აურა.“ აურა მხედველობითი ხასიათისაა. ადამიანი დგას და ხედავს, რომ საკუთარ მხედველობის ველში ზიგზაგისებური ხაზი ჩნდება, რომელიც იწყება ცენტრში და მიემართება კიდეებისკენ. ხაზი ან შავია, ან თეთრია. ზოგიერთს დაბუჟების, წვის შეგრძნება აქვს ხელებში, რომელიც მიემართება მაღლა, შეიძლება წავიდეს ყბისკენ. შაკიკის დროს ადამიანს აქვს ცალმხრივი ტკივილი შემთხვევათა 60 %-ში. ტკივილი მფეთქავი ხასიათისაა. შაკიკის მართვა ჩვენ შეგვიძლია. უამრავი მედიკამენტი გვაქვს მის წინააღმდეგ, საპრევენციოც და შეტევისთვის განკუთვნილი წამლებიც. მარტივი რჩევები შეიძლება იყოს დაღლილობისთვის თავის არიდება, თუ ფაღარათი გაწუხებთ, სითხეების მიღება, აკოჰოლისა და თამბაქოსთვის თავის არიდება, ძილი საკმარისი რაოდენობით.“
გიორგი ღოღობერიძემ კლასტერული თავის ტკივილის შესახებაც ისაუბრა, რომელსაც თვალბუდის მიდამოში გამოხატული ტკივილი ახასიათებს:
„არსებობს კლასტერული თავის ტკივილიც. ამ დროს ადამიანს აქვს თვალბუდის მიდამოში გამოხატული ტკივილი, რომელიც იმდენად ძლიერია, რომ ადამიანმა შეიძლება თვითმკვლელობაზე იფიქროს. მას ჰქვია სუიციდური ტკივილი. ეს ჩვენ გვხვდება თავის ტკივილი პათოლოგიის 0,1%-ში. შეიძლება ადამიანს ქუთუთო დაუვარდეს, ცრემლდენა დაეწყოს, სურდო იყოს გამოხატული, გამოხატულად დაუწითლდეს თვალები. როგორც წესი, ეს უკავშირდება თამბაქოს მოხმარებას. თუ გაწუხებთ თვალბუდის მიდამოში ტკივილი, თამბაქოს მოხმარებას თავი უნდა აარიდოთ.
„როგორც მაღალ წნევას შეუძლია გამოიწვიოს თავის ტკივილი, ასევე დაბალ წნევას. მაღალი წნევა უფრო სახიფათოა. ძალიან ბევრ ადამიანს შეიძლება ჰქონდეს ფარული ანევრიზმა. მაღალი წნევის ფონზე, თუ ის წნევას არ დააგდებს დროულად, ანევრიზმა შეიძლება უცებ გასკდეს, შემდეგ კი განვითარდეს საკმაოდ სერიოზული სისხლჩაქცევა,“ - აღნიშნულ საკითხებზე გიორგი ღოღობერიძემ ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ - ის გადაცემაში „დილა მშვიდობისა საქართველო“ ისაუბრა.
