დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ბავშვის ყველაზე დიდი შიში არის მშობლების სიკვდილის შიში,“ - ყარამან ფაღავა
„პედიატრმა ყარამან ფაღავამ ბავშვების ცხოვრებაში დადებითი ემოციების მნიშვნელობაზე ისაუბრა და აღნიშნა, რომ კარგი განწყობა პატარების ჯანმრთელობაზე ძალიან დადებითად მოქმედებს:
„დადებითი ემოცია, კარგად ყოფნა ჯანმრთელობაზე და გამოჯანმრთელებაზეც მოქმედებს. კვლევებით დადგინდა, რომ დეპრივირებულ ბავშვებში, იმ ბავშვებში, რომლებსაც აკლიათ ალერსი, ყურადღება, ჩამორჩენილობა იყო ზრდაში. ასეთი ბავშვები უფრო ხშირად ავადდებოდნენ, აღინიშნებოდა ასევე გონებრივ განვითარებაში ჩამორჩენილობა, აგრესია უფრო მეტად იყო. ჩვილ ბავშვთა და ბავშვთა სახლებში მომვლელები არიან, არც საკვებს აკლებენ ბავშვებს, მაგრამ ალერსს აკლებენ. ვერ ერევა ერთი მომვლელი 12-15 ბავშვს. როგორც კი ბავშვები გაშვილდებიან, იმუნიტეტიც უუმჯობესდებათ და სიმაღლეშიც მატულობენ.“
ყარამან ფაღავამ მშობლებს ურჩია, რომ ბავშვებს სტრესი მაქსიმალურად შეუმსუბუქონ:
„პირველ რიგში, საჭიროა სტრესის მინიმალიზაცია. სტრესი ბავშვს აქვს სამ ადგილას: სკოლაში, ოჯახში, ეზოში ან გარემოში. ყველაზე დიდი სტრესი ბავშვისთვის არის ოჯახური სიტუაცია. თუ ოჯახში დაძაბულობაა, თუ ერთმანეთს უყვირიან მშობლები, ეს უდიდესი სტრესის გამოხატულებაა. მე უკვე აღარ ვლაპარაკობ ავად მოპყრობაზე ბავშვის მიმართ, როდესაც ეჩხუბებიან, შეურაცხყოფას აყენებენ, დასცინიან. ყველაზე დიდი შიში რა აქვთ ბავშვებს? ბავშვის ყველაზე დიდი შიში არის მშობლების სიკვდილის შიში. ყველაზე მეტად ბავშვს ეშინია მშობლების სიკვდილის. პატივცემულო მშობლებო, მიხედეთ თქვენს ჯანმრთელობას. შეწყვიტეთ სიგარეტის მოწევა, ხომ იცით, რომ ეს სიცოცხლეს გიმოკლებთ, მაინცდამაინც შვილის გაუბედურება გინდათ?! ასეთი სტრესები მინიმუმამდე უნდა დავიყვანოთ.“
ყარამან ფაღავას თქმით, ბავშვი აბსოლუტურად უსტრესოდ არ უნდა გაიზარდოს, რადგან მას სტრესის დაძლევის ცოდნა აუცილებლად სჭირდება:
„სულ უსტრესოდაც არ გამოდის. თუ ბავშვი უსტრესოდ გაიზარდა, სულ ოჯახში კი არ იქნება, საბავშვო ბაღში მივა, სკოლაში მივა. ეს ოჯახშია, რომ ყველაზე საყვარელი და ყველაზე მოსაფერებელია, გარეთ უკვე კონკურენციაა. სტრესს მიჩვეული უნდა იყოს ბავშვი და უნდა იცოდეს სტრესის დაძლევა. სხვათა შორის, მკურნალობაც სტრესის დაძლევას გულისხმობს. ოჯახში უნდა იყოს კარგი, თბილი გარემო, ნდობა უნდა იყოს. ერთმანეთს უნდა უნაწილებდნენ სიახლეებს, უნდა უთხრან, როგორ გადაწყვიტონ ესა თუ ის პრობლემა. ზოგჯერ ბავშვს პატარა პრობლემა აქვს, ჩვენ გვეჩვენება, რომ დიდი არაფერი, მაგრამ ბავშვისთვის ეს პრობლემაა. უნდა დავეხმაროთ მას პრობლემის გადაწყვეტაში.“
„საქმით უნდა იყოს დაკავებული ბავშვი. ყველაზე მთავარი ეს არის ალერსი. ზოგიერთს ჰგონია, რომ ზედმეტი ალერსით ბავშვი გაფუჭდება, არავითარ შემთხვევაში! ყველაფრის ნების მიცემა არ შეიძლება. უნდა ვუთხრათ ბავშვს: შვილო, ყველაზე მეტად შენ მიყვარხარ, შენზე უკეთესი არავინ მყავს, მაგრამ რაც არ შეიძლება, არ შეიძლება,“- აღნიშნულ საკითხებზე ყარამან ფაღავამ ტელეკომპანია „პულსის“ ეთერში ისაუბრა.
