დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
რატომ არის ყურსასმენები საშიში მოზარდებისთვის? - ოტორინოლარინგოლოგი მელანო ჯანხოთელი აქტუალური პრობლემის შესახებ
ოტორინოლარინგოლოგი მელანო ჯანხოთელი „პოსტ ალიონში“ ყურსასმენების გამოყენების ნეგატიურ ასპექტებზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ სასმენი აპარატების გამოყენების გამო ახალგაზრდებს სმენის პრობლემები ხშირად ექმნებათ:
„დღეს ყურსასმენები ჩვენი მოზარდების ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია. მათი მოხმარების გახშირება ონლაინ სწავლების მოთხოვნამაც გამოიწვია. ყურსასმენებს არამხოლოდ თინეიჯერები და ახალგაზრდები, ზრდასრულებიც იყენებენ აუდიო წიგნების გამოსვლის გამო. ყველა მოწინავე ქვეყნის წამყვანი მეცნიერების კვლევებით დადასტურებულია, რომ ახალგაზრდებსა და მოზარდებში სმენის პრობლემების 2/3 სწორედ ყურსასმენების გამოყენებით არის გამოწვეული. ეს უზარმაზარი პროცენტია, ძალიან დიდი. საერთოდ იმის უარყოფა, რომ ყურსასმენები კომფორტულია, კომფორტულია საყვარელი მუსიკის მოსმენა, ძალიან ძნელია, მაგრამ ჩვენ უნდა ვიცოდეთ, როგორ გავაკეთოთ ეს სწორად. როგორ მოვიქცეთ ისე, რომ არ დავიზიანოთ სმენა.“
მელანო ჯანხოთელის თქმით, მუსიკის ხმამაღლა მოსმენა არც ისე უწყინარი გართობაა, როგორც ეს ერთი შეხედვით ჩანს:
„თითქოს უწყინარი გართობაა ხმამაღლა მუსიკის მოსმენა, მაგრამ ხმაური სმენისთვის ძალიან საშიშია. საერთოდ ხმაური დეციბილებში იზომება. 10-15 დეციბილი არის ნიავი, მსუბუქი ფოთლების შრიალი, 20-25 დეციბილით იზომება ჩურჩულის დონე, 30-35 დეციბილი ჩვეულებრივი ხმაურის დონეა, 60 დეციბილი არის უკვე ყვირილის დონე და ის უკვე დისკომფორტს გვიქმნის. საერთოდ სმენისთვის ძირითადად საშიშია 85-90 დეციბილიდან ზემოთ ბგერები, რომელსაც ნებისმიერი სასმენი აპარატი ძალიან მარტივად გამოსცემს, იმგვარად არის ისინი შექმნილი.“
მელანო ჯანხოთელი აცხადებს, რომ ახალგაზრდები ძირითადად ხმაურიან მუსიკას უსმენენ:
„ახალგაზრდებს ძალიან მოსწონთ როკ-ჯგუფების სიმღერები, მეც ძალიან მიყვარდა ახალგაზრდობაში და ვუსმენდი, რა თქმა უნდა, ხმამაღლა, მაგრამ მაშინ არ იყო ასეთი ყურსასმენები და ამიტომ ჩვენს თაობას მსგავსი პრობლემები არ აწუხებდა. როკ-ჯგუფის კონცერტის ხმიანობა შეესაბამება 100-120 დეციბილის დონეს. ეს იგივეა, რომ რეაქტიული ძრავის ხმაური თქვენგან ათ მეტრში მოისმინოთ.“
„ჩვენ გვაქვს მიმღები და თავის ტვინის ცენტრალური ნაწილი, რომელიც ახდენს გარედან მოსმენილი ბგერების აღქმას და დიფერენცირებას. არსებობს სხვადასხვა სახის სასმენი აპარატები, ზოგიერთი იდგმება ყურში და ზოგი გარედან კეთდება. განსაკუთრებით საშიშია ყურში ჩასადები ყურსასმენები. გარდა იმისა, რომ ის გარეთა სასმენი მილის კანს აღიზიანებს, მისი გამოყენებისას ბგერა პირდაპირ, დამუშავების გარეშე ეცემა დაფის აპკზე. როგორც ყველაფერ სხვას, დაფის აპკის მუშაობასაც აქვს თავისი სარზღვრები. ის გათვლილია ბუნებრივ ხმაურზე, რომელიც გარედან უნდა მიიღოს და არა ხელოვნურზე. როდესაც ახალგაზრდა ყურსასმენებში ძალიან უწევს ხმას, ის დამანგრეველ ზემოქმედებას ახდენს სმენაზე,“ - აღნიშნავს მელანო ჯანხოთელი.
