დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
,,რაც უფრო ადრეული ასაკიდან დაიწყებს ბავშვი ცურვას, მით უფრო ჯანსაღი იქნება'' - ინტერვიუ წყალბურთის მწვრთნელთან
რა ასაკიდან შეიძლება ბავშვის წყალბურთზე შეყვანა, რისთვის არის განსაკუთრებით კარგი, კვირაში რამდენჯერ და რამდენი საათია რეკომენდებული ბავშვის წყალბურთით დაკავება? - ამ და სხვა საინტერესო კითხვებზე Moms.ge-ს საქართველოს სპორტის დამსახურებულმა მოღვაწემ და გლდანი-ნაძალადევის კომპლექსური სპორტული ცენტრის წყალბურთის მწვრთნელმა დავით ხავთასმა უპასუხა.
- ბატონო დავით, რატომ წყალბურთი? რის განვითარებას უწყობს ხელს?
- წყალბურთი ხელს უწყობს ბავშვის ზრდას, ფიზიკურ და გონებრივ განვითარებას. სპორტის ეს სახეობა ასწავლის მას გუნდურობას, მიზნისთვის ბრძოლას, სხვების მხარდაჭერას. წყალბურთი ბავშვს სძენს ისეთ უნარ-ჩვევებს, რომლებიც ეხმარება მას ცხოვრებისეული სირთულეების გადალახვაში. იმის გათვალისწინებით, რომ ახლა სულ სხვა თაობა მოდის და გამუდმებით ტექნიკასთან აქვთ კავშირი, სპორტი ერთ-ერთი საუკეთესო საშულებაა, რომ დაამყარონ ცოცხალი ურთიერთობები. ზოგადად, ცურვა, წყალში მოძრაობა, ძალიან სასარგებლოა ყველასთვის. ამ დროს ჩართულია კუნთოვანი სისტემა სრულად. ცურვა ხელს უწყობს ბავშვის სხეულის სწორად ფორმირებას, დადებით გავლენას ახდენს ნერვულ სისტემაზე... რაც უფრო ადრეული ასაკიდან დაიწყებს ბავშვი ცურვას, მით უფრო ჯანსაღი იქნება. თუ ვატყობთ, რომ ბავშვს ცურვის ნიჭი აღმოაჩნდა, ჩვენთან გადმოგვყავს. მთავარი კომპონენტია ცურვის ცოდნის ხარისხია, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის ვერ გაუძლებს ორმაგ დატვირთვას.
- რა ასაკიდან უნდა შევიყვანოთ ბავშვი წყალბურთზე?
- მიზანშეწოლილია სამი წლის ასაკიდან, თუმცა ამ ასაკის ბავშვებთან კონტაქტი ძალიან ძნელია. მათ ბოლომდე არ ესმით მასწავლებლის მითითებები. როგორც აღვნიშნე, ცურვა ისეთი ფიზიკური აქტივობაა, რომელიც ეხმარება ბავშვის ზრდა-განვითარებას. ყველაფერთან ერთად, ცურვა ბავშვს თვითგადარჩენის უნარ-ჩვევებს უყალიბებს. ფატალური შედეგის თავიდან ასაცილებლად, ცურვის საფუძვლიანად სწავლაა აუცილებელი პროფესიონალის ზედამხედველობით.
- აუცილებელი ინვენტარი, რაც ბავშვის წყალბურთზე ტარებისას დაგვჭირდება?
- სანამ ბავშვი სწავლობს ცურვას, აუცილებელია სათვალე, წყლის ქუდი, საცურაო კოსტიუმი და ჩანთა. ხოლო, როცა ცურვიდან წყალბურთში გადაინაცვლებს, სათვალე აღარ არის საჭირო.
- კვირაში რამდენჯერ და რამდენი საათია რეკომენდებული სპორტის ამ სახეობით დაკავება?
- მანამ, სანამ ეს სპორტი ბავშვისთვის გამაჯანსაღებელ საშუალებას წარმოადგენს, კვირაში სამი დღეა სიარული რეკომენდებული, ხოლო მას შემდეგ, რაც იგი ჩამოყალიბდება წყალბურთელად, ყოველდღიური ვარჯიშია აუცილებელი. ყველაფერთან ერთად, მას ნორმალური ძილი ესაჭიროება და სპეციალური კვების რაციონიც უდგინდება.
- წყალბურთი ყველასთვის სასარგებლოა, თუ არსებობს გამონაკლისებიც?
- რა თქმა უნდა, ცურვა და ზოგადად, წყალი ყველასთვის სასარგებლო და უმეტესად აუცილებელიც კია. სპორტის სახეობებიდან არაფერი ისე არ უხდება ბრტყელტერფიანებსა და სქოლიოზის მქონე ბავშვებს, როგორც წყალი.
- ტრავმების მხრივ რამდენად უსაფრთხოა ბავშვისთვის სპორტის ეს სახეობა?
- თუ თვითდაზიანება არ მოხდება, ყოველმხრივ უსაფრთხო სპორტია. ერთადერთი, ხელის არასწორად მოსმის დროს, შეიძლება, კუნთი დაეჭიმოს, თუმცა არც ესაა პრობლემა, ექიმთან ვიზიტის შემდეგ თავისუფლად შეუძლია დაუბრუნდეს ჩვეულ რიტმს.
