დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ყველას გირჩევთ, რომ ტკიპის კბენიდან 2-3 კვირის მანძილზე მიმართოთ ექიმს, ჩაიტაროთ კვლევა,“- ინფექციონისტი ლია გოლიაძე
ინფექციონისტმა ლია გოლიაძემ ტკიპის ნაკბენით გამოწვეულ დაავადებებსა და მათი პრევენციის გზებზე ისაუბრა:
„ტკიპის ნაკბენი არის ძალიან საყურადღებო რამ. საბედნიეროდ, ყველა ტკიპის ნაკბენით არ გადადის დაავადება, მაგრამ საკმაოდ ხშირად გადადის. ევროპაში ყველა ტკიპის ნაკბენს უტარებენ პროფილატიკურ მკურნალობას დიაგნოზის დასმამდეც კი. მის მიერ განვითარებული დაავადებები საკმაოდ ხშირია და რთულია, რის გამოც ადამიანები თვლიან, რომ სჯობს, მიიღონ ანტიბიოტიკები, ვიდრე ავად გახდნენ. ეს გასაგებიცაა. ჩეხეთში, ავსტრიასა და გერმანიაში ჩატარდა კვლევები და ყველა ტკიპა, რომელიც გამოიკვლიეს, იყო ინფიცირებული. საბედნიეროდ, ჩვენთან ჯერ არ არის ასეთი მდგომარეობა.
ჩვენთან საბედნიეროდ არ ხდება ტკიპისმიერი ენცეფალიტი. ეს უხშირესად არის რუსეთში, შორეულ აღმოსავლეთში. ჩვენთანაც არ არის გამორიცხული, რომ ტურისტების მხრიდან მოხდეს ამ დაავადების შემოტანა. ჩვენთან ხშირად გვხვდება ლაიმ-ბორელიოზი და ყირიმ-კონგოს ცხელება. ყველაზე საყურადღებო დაავადებები არის ეს, რომელიც შეიძლება ტკიპისგან იყოს გადატანილი. ლაიმ-ბორელიოზი როდესაც რთულდება, კიდურების დაბუჟება ეწყებათ ადამიანებს. აუცილებლად უნდა მიექცეს ამას ყურადღება. ძალიან ხშირად არის ლაიმ-ბორელიოზის გართულება აღმავალი დამბლები.
თბილისში ყველაზე მეტად მომართვიანობა არის ადამიანებისგან, რომლებიც სეირნობენ ლისის მიდამოებში. დღე არ გავა, რომ ადამიანმა აქედან არ მოგვაკითხოს ჩივილით, რომ რაღაცამ მიკბინა. ქალაქგარეთ აგარაკებზე ვინც გადის, ბალახთან კონტაქტის შედეგად შეიძლება ისე აგაცოცდეს ტკიპა, რომ ვერც გაიგო. ტკიპას უყვარს თბილი და ნესტიანი ადგილები და ბალახი. მიწიდან ერთ მეტრზეც შეიძლება აცოცდეს ტკიპა. ტკიპას აქვს ძალიან კარგი ყნოსვა. 8-დან 20 მეტრამდე გრძნობს ადამიანის სუნს. ტკიპები ძალიან ჭკვიანი არსებები არიან. ისინი ბილიკების გასწვრივ არიან დადარაჯებული და ელოდებიან ადამიანებსა და ცხოველებს. ტკიპას ხელით არ უნდა შევეხოთ არავითარ შემთხვევაში. ტკიპა თვითონ არ უნდა მოიგლიჯოთ. თუ სპეციალისტს ვერ მიაკითხავთ, პინცეტით ნაზად უნდა ამოიყვანოთ ტკიპა. არ უნდა მოუჭიროთ ტკიპას. როდესაც უჭერთ, ის კბენს ადამიანს. წყლით ჩამობანა და ზეთში დახრჩობა არ არის სწორი. მაშინ გკბენთ სწორედ ტკიპა. აუცილებლად მივიდეთ სპეციალისტთან. ტკიპის ნაკბენმა იცის გაწითლება. კბენის ადგილას არის პატარა წერტილი და გარშემო თეთრი. დაავადება შეიძლება უსიმპტომოდ მიდიოდეს. კბენიდან 2-3 კვირის მანძილზე ყველას გირჩევთ, რომ მიმართოთ ექიმს, ჩაიტაროთ კვლევა, ნახოთ ხომ არ მიდის დაავადების მსუბუქი ფორმა, რომელმაც შეიძლება მერე მძიმე ფორმებამდე მიგვიყვანოს,“- მოცემულ საკითხზე ლია გოლიაძემ ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემაში „იმედის დილა“ ისაუბრა.
