Baby Bag

სამოდელო გაკვეთილის ნიმუში

სამოდელო გაკვეთილის ნიმუში

სამოდელო გაკვეთილი ქართულ ენაში 

თემა: მგელი და ძაღლი
კლასი: II
გაკვეთილის ხანგრძლივობა: 45 წთ. X 2
მიზანი : შინაური და გარეული ცხოველების ადგილი ბუნებაში; მათი მსგავსება; ადამიანების დამოკიდებულება შინაური ცხოველებისა და პასუხისმგებლობის ცნება; სხვადასხვა სასწავლო საგნის: ბუნებისმცოდნეობის, ქართული ენისა და ლიტერატურის და სამოქალაქო განათლების ინტეგრაცია.

უნარ-ჩვევები: ლოგიკური და ანალიტიკური აზროვნების, საკუთარი აზრის გამოთქმის, სხვისი აზრის მოსმენის, თანამშრომლობის უნარ-ჩვევა.

გაკვეთილის მსვლელობა

გაკვეთილი იქნება მოთელვით - „სხეულის ენა“ (5 წთ.).

მოსწავლეები სხედან წრეში („აკვარიუმი“) მასწავლებელი აძლევს დავალებას: 1 წთ-ის განმავლობაში წარმოიდგინეთ ტყე თავისი ბინადრებით და გააცოცხლეთ იგი. განასახირეთ თქვენთვის სასურველი ცხოველი ან ფრინველი და გამოსახეთ ჟესტ-მიმიკის საშუალებით. მოსწავლეებმა შეძლებისდაგვარად უნდა გამოიცნონ, ვინ რას ანსახიერებს და ერთმანეთის მიყოლებით გააგრძელონ თამაში მანამ, სანამ ყველა მოსწავლე არ მიიღებს მონაწილეობას.

მოთელვის მიზანია, მოახდინოს პროვოცირება და შექმნას სათანადო განწყობა გაკვეთილისათვის.

მასწავლებელი აჯამებს, შესაბამის კომენტარს უკეთებს ბავშვების ნამუშევარს და აღნიშნავს, რომ ცხოველების თვისებებს ხშირად ადამიანსაც მიაწერენ და იყენებენ მათ დასახასიათებლად. მაგ.: დათვივით მოუხეშავი, მელასავით ეშმაკი. სასურველია, ბავშვებმაც გაიხსენონ მსგავსი შედარებები (სავარაუდოდ: კურდღელივით მშიშარა, გველივით სისინა, ლომივით ძლიერი).

მეთოდური რეკომენდაციები

აკვარიუმი

მონაწილეები თავიანთ აზრს გამოთქვამენ თანმიმდევრულად, ისე როგორც სხედან წრეზე, ერთწუთიანი რეგლამენტით. მასწავლებელი წინასწარ აძლევს ინსტრუქციას:

ა. მოძებნეთ ასოციაცია მოცემულ თემაზე;

ბ. კითხვაზე გაეცით მხოლოდ ერთი შესაძლო პასუხი და დაასაბუთეთ;

გ. დაასრულეთ მასწავლებლის მიერ დაწყებული წინადადება.

0x01 graphic

წყვილებიდაჯგუფები

0x01 graphic

წყვილებისა და ჯგუფების მუშაობას ხლს უწყობს თამანშრომლობის ჩვევის გამომუშავება. ამ სავარჯიშოების შესრულებისას მოსწავლეები სწავლობენ ერთმანეთის მოსმენას, სხვისი აზრის გაზიარებას, კრიტიკულ აზროვნებისა და შეფასებას, საკუთარი აზრის გამოთქმას, დასაბუთებასა და ა.შ. ისინი ეჩვევიან ფუნქციების დანაწილებას, დროის რაციონალურ გამოყენებას.

გთავაზობთწყვილებშიმუშაობისწესებს:

1. მასწავლებელი კლასს ყოფს წყვილებად.

2. კლასს ეძლევა საერთო დავალება.

3. მოსწავლეები სამუშაოს ასრულებენ წყვილებში.

4. თამაშის დრო განსაზღვრულია (სამუშაოს სირთულის მიხედვით).

5. მასწავლებელი თვითონ ანაწილებს მოსწავლეების ფუნქციებს.

წყვილებში მუშაობის დროს ბავშვებს მოეთხოვებათ ყურადღების კონცენტრაცია. ისინი პასუხისმგებლობას გრძნობენ თავიანთი მეწყვილის მიმართ.

წყვილებში გამომუშავებული თანამშრომლობის ჩვევა კიდევ უფრო მტკიცდება ჯგუფური სამუშაოების შესრულებისას.

გთავაზობთწესებსჯგუფურიმუშაობისათვის:

1. კლასი იყოფა 4-5 კაციან ჯგუფებად (გუნდებად).

2. კლასს ეძლევა საერთო დავალება.

3. დავალება სრულდება ჯგუფში.

4. ჯგუფი უნდა მუშაობდეს შეთანხმებულად, არ უნდა მოხდეს კონფლიქტი, არ უნდა ითრგუნებოდეს არც ერთი მოსწავლე.

5. ჯგუფის ყოველი წევრი უნდა ჩაერთოს საქმიანობაში.

6. სამუშაო სრულდება ერთ ფურცელზე.

7. დავალება სრულდება მასწავლებლის მიერ წინასწარ განსაზღვრულ დროში (10-15 წთ.).

8. ჯგუფი, რომლის წევრებიც შეთანხმებულად ვერ მოქმედებენ, მუშაობას წყვეტს.

9. ჯგუფი მუშაობს ერთი მაგიდის გარშემო.

თითოეულ ჯგუფში ერთი მაგიდის გარშემო თავს იყრიან სხვადასხვა ხასიათისა და ტემპერამენტის მოსწავლეები: აქტიურები, პასიურები, ლიდერები. ხშირად, ჯგუფებში სწორედ ამიტომ წარმოიშვება კონფლიქტი. მასწავლებელი სთავაზობს გუნდს კონფლიქტის მშვიდობიან მოგვარებას, თუ ამას გუნდი ვერ მიაღწევს, ანუ ვერ იპოვის გამოსავალს, ის სამუშაო პროცესიდან ვითარდება.

ჯგუფური შერჩევა სხვადასხვაგვარად ხდება: ჯგუფი შეიძლება შეირჩეს ისე, რომ თითოეულ მათგანში თანაბარი შესაძლებლობების ბავშვები გაერთიანდნენ, შეიძლება ცალ-ცალკე შედგეს ბიჭებისა და გოგონების გუნდები ან შეიძლება ჯგუფების ორგანიზება ბავშვების მეგობრული დამოკიდებულების გათვალისწინებით. შესაძლებელია შემთხვევითობის პრინციპით შერჩევაც, რათა მოსწავლეები მიეჩვიონ უცხო გარემოში ნებისმიერ პარტნიორთან ურთიერთობას. ჯგუფებად დანაწილება უნდა მოხდეს ოპერატიულად (2-3 წთ.).

შესაძელებელია მოსწავლეებმა თავდ დაადგინოს ჯგუფის მუშაობის წესები (მაგ.: ლიდერის არჩევა), მაგრამ უმჯობესია მუშაობის სისტემის შექმნა მთლიანად მივანდოთ ბავშვებს (რა თქმა უნდა, მასწავლებლის რეკომენდაციის გათვალისწინებით). კარგია, თუ ჯგუფი თვითონ აირჩევს, ვინ წარადგენს კლასის წინაშე ჯგუფის ნამუშევარს, მასწავლებელი თვალს ადევნებს მოსწავლეების მუშაობას, თუმცა ეს იმგვარად უნდა მოხდეს, რომ ბავშვებს არ შეექმნათ შთაბეჭდილება, თითქოს მასწავლებელი მათ თავზე ადგათ. მასწავლებელი არ უნდა ჩაერიოს ჯგუფის მუშაობაში, გარდა იმ შემთხვევებისა, თუ ჯგუფი მისგან მოითხოვს რაიმე განმარტებას, ან შეატყობს, რომ ჯგუფმა არასწორად გაიგო პირობა. აქტიური მეთოდიკითა და ჯგუფური თამაშით მუშაობისას, მასწავლებელი უკანა პლანზე გადადის. იგი გეზის მიმცემისა და მეთვალყურის როლს ასრულებს და ბოლომდე ნეიტრალურ წამყვანად რჩება.

სამუშაოს დამთავრების შემდეგ, ჯგუფები წარმოადგენენ საკუთარ ნამუშევრებს, პრეზენტაციის დროს მასწავლებელი კუთხვებს არ უსვამს და არ აწყვეტინებს აზრს მომხსენებელს.

ბოლოს, ნამუშევრები შეიძლება გამოიკრას კედელზე ან დაფაზე. მასწავლებელს წინასწარ უნდა ჰქონდეს განსაზღვრული ნამუშევრების შეფასების ფორმა. სასურველია, ბავშვებმა თავად შეაფასონ სხვა ჯგუფის ნამუშევრები. პრეზენტაციის მსვლელობისას ყოველი ჯგუფის მიერ წარმოდგენილი ნამუევრები იკვრება დაფაზე და მიეწეება ჯგუფის ნომერი. სასურველია, მოსწავლეებმა თავად შეაფასონ ერთმანეთის ნამუშევარი: თითოეული მოსწავლე ასახელებს, მისი აზრით, საუკეთესო ჯგუფურ ნამუშევარს (გარდა საკუთარის) და ასაბუთებს, რა კრიტერიუმებით (ჩამოყალიბებული აზრის, ორიგინალური გადაწყვეტა, მხატვრული გაფორმება, შთამბეჭდავი პრეზენტაცია და ა.შ.) იხელმძღვანელა შეფასებისას. ყოველი გამომსვლელის აზრს მასწავლებელი დაფაზე აფიქირებს - წერს „პლუსს“ სათანადო ნამუშევრის ქვეშ. ქულების (პლუსების) რაოდენობა გამოავლენს გამარჯვებულს. თუმცა მასწავლებელმა აუცილებლად უნდა შეაქოს ყველა ჯგუფი და აღნიშნოს, რომ ყველამ საინტერესოდ იმუშავა. შეფასება შეიძლება მოხდეს მცირე დისკუსიის შემდეგ, რომლის დროსაც მასწავლებელსა და ბავშვებს შესაძლებლობა ეძლევათ შეკითხვები დაუსვან თითოეული ჯგუფის წევრებს.

მასწავლებელმა წინასწარ უნდა განსაზღვროს, რა დრო უნდა დაეთმოს დავალების შესრულებას, პრეზენტაციებსა და ნამუშევრების შეფასებას.

შემდეგ მასწავლებელი კლასს ყოფს 4-5 კაციან ჯგუფებად და თითოეულ ჯგუფს ურიგებს წინასწარგამზადებულ ფურცლებს, რომელზეც 2-2 ანდაზაა დაწერილი.

0x01 graphic

I ჯგუფი

მგელსმუხლებიაჭმევს, ბრძენს - თავიო (მუხლმაგარი)

ძაღლიმორჩილებსპატრონსაერთგულებისაწესითა, მოამშიეროს, კარსუცავსვაებითადაკვნესითა. (მორჩილი, ერთგულიმცველი)

II ჯგუფი

მგლისთავზესახარებასკითხულობდნენ, ისკიცხვრისკენიხედებოდაო. (მტაცებელი, ურჩი)

ძაღლისპატრონსსიყვარულიაბერებსი. (მოყვარული)

III ჯგუფი

მგელსტკბილისიტყვებითვერმოიშინაურებო (მოუთვინიერებელი)

ძაღლისერთგულებასარაფერიედრებაკაცისთვისაო (ერთგული)

IV ჯგუფი

მგლისთვისცხვარივისმუბარებიაო (დაუნდობელი)

ძაღლიკოჭლობითარმოკვდებაო (ამტანი)

V ჯგუფი

მგელსუთხრეს: შენცხვარშიუნდაგაგგზავნოთ, შენიშვილიკი - კრავშიო. მგელიშეხტადაშემოტრიალდა: აქაცმეუნდაწავიდედაიქაცო. (გაუმაძღარი, ხარბი)

ძაღლიძაღლისტყავსარდახევსო (გამტანი)

0x01 graphic

თითოეულმა ჯგუფმა 5 წთ-ის განმავლობაში უნდა იმსჯელოს და გააანალიზოს მოცემული ანდაზები.

პრეზენტაციის დროს თითოეული ჯგუფის წარმომადგენელი (შეიძლება 2) კითხულობს ანდაზებს და ასახელებს იმ თვისებებს, რომელიც ჯგუფის აზრით, მნიშვნელოვანია ანდაზაში.

მასწავლებელი დაფაზე ჩამოწერს ამ სიტყვებს და ავსებს ვენ-დიაგრამას. მარცხნივ ჩამოწერს იმ თვისებებს, რომელიც ძაღლს ახასიათებს, მარჯვნივ კი - იმას, რომლითაც ახასიათებენ მგელს.

ბოლოს მასწავლებელი მიმართავს მთელ კლასს:

დაფიქრდითდაუპასუხეთ: გვანანთუარაისინიერთმანეთს? აქვთთუარარაიმესაერთო?

წრეების გადაკვეთაში იწერება ის თვისებები, რომლებიც საერთოა ორივესთვის.

ვენდიაგრამის საშუალებით, რომელსაც მასწავლებელი სამუშაოს დასრულების შემდეგ კითხულობს, მოსწავლეები კიდევ ერთხელ თვალნათლივ დაინახავენ, თუ რით გვანან და რით განსხვავდებიან მგელი და ძაღლი ერთმანეთისგან.

სამუშაოს შეჯამების შემდეგ, მასწავლებელი მოსწავლეთა ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ ჩამონათვალი, რომელიც გონებრივი იერიშის შედეგად მივიღეთ, საშუალებას გვაძლევს ვიმსჯელოთ, თუ როგორია მგელი და როგორია ძაღლი. თითოული სიტყვას კი დაესმის კითხვა როგორი?

მეტყველების ნაწილს, სიტყვას, რომელიც გამოხატავს საგნის ნიშან-თვისებას და მოგვიგებს კითხვაზე - როგორი? - ზედსართავი სახელი ეწოდება.

მიუხედავდ იმისა, რომ მეორე კლასში გრამატიკა ცალკე საგნად არ ისწავლება, მისი ელემენტები სასწავლო პროგრამით მაინც არის გათვალისწინებული. მიზანშეწონილად მიგვაჩნია, მისი სწავლება არა ცალკე, განყენებულად, არამედ ტექსტთან მიმართებაში, ტექსტის სწავლების პარალელურად.

0x01 graphic

ამის შემდეგ მასწავლებელი მიუთითებს მოსწავლეთა წიგნში მოთავსებულ მასალაზე - „მგელი და ძაღლი“ და პაუზით კითხვის მეთოდით თხოვს წაიკითხონ მოცემული ტექსტის I ნაწილი.

მგელიდაძაღლი

ერთხელ, ღამით, გამხდარიმგელიშეხვდამაძღარ, ფუნჩულაძაღლსდაშეეხარბამისიცხოვრება.

- ჩვენ, - თქვამგელმა, - გაწამებულნივართსაჭმელისათვის, რამდენიშრომა, რამდენისაშიშროებაგადაგვაქვს: ორმოცდაათკილომეტრამდეგავირბენდღეშიდამაინცვერვძღები. შენკი, აი, როგორიფუნჩულახარ. მითხარი, რასაკეთებ, რატომჰყავხარადამიანსასეთკარგყოფაში?

- ღამღამობითეზოსვყარაულობდასწორედამიტომმაჭმევსპატრონი - მიუგოძაღლმა.

- ამიტომგაჭმევსპატრონი? - ჰკითხამგელმა.

- ამიტომ, ჩვენთანთუიმსახურებ, შენცასევეგაჭმევენ.

- რატომარვიმსახურებ, მიუგომგელმა, - ამსაქმეზეიოლირაიქნება? ახლავეწამოვალშენსპატრონთან, მიმიღებს?

- მიგიღებს.

პაუზა

დაფიქრდით და გამოთქვით თქვენი ვარაუდი:

გაჰყვებათუარაბოლომდემგელი? დაბრუნდებათუარამგელიტყეში? რატომ?

მოსწავლეთა მსჯელობამ კლასში ხმაური რომ არ გამოიწვიოს, მასწავლებელი მათ სთავაზობს, ისარგებლონ ე. წ. მიკროფონით.

ვაგრძელებთ კითხვას:

გახარებულიმგელიგაჰყვაძაღლს. ეზოსრომმიუახლოვდა, მგელმაშეამჩნია, რომძაღლსკისერზებალანიჰქონდაგაცვენილი.

- ესრატომგაქვს? - ჰკითხამან.

- ისე, - მიუგოძაღლმა.

- არამითხარი!

- დღისით, ჯაჭვითმაბამენხოლმედაიმისგანმაქვს, - უთხრაძაღლმა.

- მაშ, მშვიდობით! სჯობსვიშიმშილო, მაგრამთავისუფალივიყო! - თქვამგელმადასწრაფადგაბრუნდაუკან.

კითხვებიდისკუსიისთვის:

1. გამართლდა თუ არა თქვენი ვარაუდი?

2. რა ვერ დათმო მგელმა და რატომ?

სავარაუდო პასუხი: თავისუფლება.

ხომ ვერ გაიხსენებთ რომელიმე თხზულებას განვლილი მასალიდან, სადაც სწორედ თავისუფლებაზეა საუბარი? („ჩიტი და ბავშვები“)

მაწავლებელი მიმართავს კლასს:

რაარისთქვენთვისთავისუფლება?

მასწავლებელი დაფაზე ხაზავს აზრობრივ რუკას და მოსწავლეების დახმარებით ავსებს მას სავარაუდოდ:

0x01 graphic

კითხვებიდისკუსიისთვის:

1. აქვსთუარაზღვარითავისუფლებას?

2. რამოხდებაყველაისრომაკეთოს, რაცუნდა? გაუსვითქვეშხაზი:სიმშვიდე, ომი, არეულობა, ქვეყანააშენდება, ქვეყანადაინგრევა.

3. შეიძლებათუარაადამიანმაიცხოვროსთავისუფლად, შეზღუდვისგარეშეისე, რომანგარიშიარგაუწიოსსხვას (მშობლები, მეგობრები, მეზობლები)?

4. ნიშნავსთუარათავისუფლებასაკუთარმოქმედებაზეპასუხისმგებლობასაც?

5. როგორგესმითრასნიშნავსპასუხისმგებლობა?

მეთოდურირეკომენდაციები

დისკუსია

ინტერაქტიური მეთოდიკის ერთ-ერთ ეფექტურ ხერხს წარმოადგენს დისკუსია. იგი ხელს უწყობს ისეთი მნიშვნელოვანი უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებას, როგორიცაა: აქტიური მოსმენა, საკუთარი აზრის გამოთქმა და არგუმენტაცია, მსჯელობა, სხვისი მოსმენა - გათვალისწინება, განსხვავეული აზრის გაზიარების უნარი.

დისკუსიის წარმატების ჩატარებისათვის საწიროა კლასში იყოს ნდობის და ურთიერთპატივისცემის ატმოსფერო, სადაც, პირველ ყოვლისა, მასწავლებელი უნდა იყოს მისაბაძი მაგალითი.

დისკუსიის სწორი წარმართვისათვის აუცილებელია მისი ორგანიზება და რეგულირება, დისკუსიის მონაწილეები უნდა იცავდნენ წესებს, რომლებსაც მასწავლებელთან ერთდ თავად ჩამოაყალიბებენ. წესების ჩამონათვალი შეიძლება ამგვარი იყოს:

1. როცა ერთი ლაპარაკობს, სხვები უსმენენ;

2. აიწიე ხელი, როცა რაიმეს თქმა გსურს;

3. არ გააწყვეტინო სხვას სიტყვა;

4. არ უნდა გაიცინო, როცა სხვა ლაპარაკობს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა იგი ხუმრობს;

5. კამათში ყველა მონაწილეობს;

6. და სხვა წესები (რასაც კლასი დამატებით შემოგთავაზებს).

დისკუსია იწყება მოტივაციით, რომელიც გულისხმობს: პრობლემის დასმას ან კონკრეტული შემთხვევის აღწერას, ლექსის ან სიტუაციის ამოცანის წაკითხვას, ილუსტრაციის ჩვენებას, მელოდიების მოსმენას.

მასწავლებელი მოსწავლეებს უსვამს კითხვებს: რა?როგორ? რატომ? რამოხდებოდა, რომ? რამიქონიაგავლენა? არისთუარაალტერნატივა?

დისკუსის მსვლელობა:

  • თითოეულ მონაწილეს შეუძლია გამოსვლა წამყვანის - მასწავლებლის ან კლასის მიერ არჩეული ლიდერის ნებართვით;
  • დაუშვებელია მონაწილეებს შორის დაპირისპირება;
  • დისკუსიის მონაწილეები უნდა შეეცადონ, რომ თითოეული აზრი იყოს დასაბუთებული და ფაქტებით განმტკიცებული;
  • თითოეულ მონაწილეს უნდა მიეცეს აზრის გამოთქმის საშუალება;
  • თითოეული გამონათქვამი ყურადღებით უნდა იყოს განხილული;
  • განხილვა მოითხოვს კორექტულობას, ურთიერთპატივისცემას;
  • დაუშვებელია დამამცირებელი გამონათქვამები.

მასწაველებლი მიმართავს კლასს:

როგორგგონიათ, განაპირობებსთუარამგლისადაძაღლისგანსხვავებასმათიცხოვრებისწესიანგარემოპირობები, თუპირიქით, ისგარემო, რომელშიცუნდათცხოვრება, მოქმედებსმათქცევასადათვისებებზე.

მასწავლებელი სთხოვს ბავშვებს, წარმოიდგინონ სად და როგორ ცხოვრობს თითოეული მათგანი და, აქედან გამომდინარე, ერთად შეავსონ წინასწარგამზადებული სქემა.

0x01 graphic

მსჯელობისას, გაკვეთილზე მათავარი თემის - თავისუფლების, გარდა შეიძლება უამრავი სხვა პრობლემაც დაისვას. მაგ.: ბუნებრივია, წამოიჭრება უპატრონო ძაღლების პრობლემა, რომელიც მასწავლებელმა თავისი შეხედულებისამებრ ახალი დისკუსიის საგნად შეიძლება აქციოს (მაგ.: ძაღლების თავშესაფარი, ბავშვების როლი ამ საქმეში და ა.შ.).

საუბარი შინაური ცხოველებიდან ადამიანის სწორი დამოკიდებულებისა და ურთიერთობის შესახებ ბევრ რამეზე დააფიქრებს მოსწავლეებს. მასწავლებელი, ითვალისწინებს რა შინაური ცხოველებისადმი, განსაკუთრებით ძაღლებისადმი, ბავშვების დამოკიდებულებას, კლასს უსვამს შემდეგ შეკითხვებს:

გყავთუარასახლშიშინაურიცხოველი?

სიყვარულისგარდა, გრძნობთთუარარაიმემოვალეობასმისმიმართ?

ამის შემდეგ მასწავლებელი კლასს ყოფს 4-5 კაციან ჯგუფებად (დაუსრულებელი ისტორია). მასწავლებელი აძლევს დავალებას და უკითხავს სავარჯიშოს პირობას:

პატარაბიჭიოცნებობდაყოლოდაძაღლი, რომელთანაცამაშებდადაიმეგობრებდა. იმდენადდიდიიყობიჭისესსურვილი, რომმშობლებმაერთმშვენიერდღესპატარალეკვიუყიდეს, იმპირობით, რომლეკვსთვითონმოუვლიდა. ძაღლთანთამაშიგაგიხარია, მაგრამმოვლაბევრადუფროძნელიაღმოჩნდა... ბიჭსეზარებოდა, ხანსულაცავიწყდებოდამისიკვებადაგასეირნება. მშობლები, ბუნებრივია, უკმაყოფილონიიყვნენ. უკმაყოფილოიყოძაღლიც. ერთსაღამოსქუჩაშიგასულიძაღლიშინაღარდაბრუნდა...

დაასრულეთ ისტორია. მუშაობისთვის გეძლევათ 10-15 წთ. მოუძებნეთ ისტორიას თქვენეული დასასრული, შეგიძლიათ დაასრულოთ კიდეც.

შეეცადეთდაადგინოთძაღლისდაკარგვისმიზეზი.

ვინიყოდამნაშავე?

როგორგგონიათ, ბიჭსრომეზრუნამასზე, ძაღლიმასთანდარჩებოდათუარა?

ამოთვალეთისმოვალეობები, რომელიცადამიანსშინაურჩხოველებზეზუნვასაკისრრებს.

პრეზენტაციის შემდეგ, სასურველია, მსაწავლებელმა კიდევ ერთხელ შეაჯამოს ნამუშევრები და ხაზი გაუსვას იმ მოვალეობას და პასუხისმგებლობას, რომელიც ეკისრება ადამიანს შინაური ცხოველების მიმართ.

მეთოდურირეკომენდაციები

დაუსრულებელიისტორია

დაუსრულებელი ისტორია ჯგუფურ სამუშაოს ერთ-ერთი საინტერესო ფორმაა, რომელიც საუკეთესოა მოსწავლის ფანტაზიისა და შემოქმედებითი აზროვნების გასავითარებლად. იგი ჯგუფური სამუშაოსათვის დამახასიათებელი ყველა უნარ-ჩვევის გამოყენებას მოითხოვს.

ჯგუფები ყურადღებით ისმენენ მასწავლებლის მიერ შემოთავაზებულ ამბავს, რომლის დასასრულებლად ეძლევათ 15 წუთი.

ეს საკმაოდ რთული პროცესია, რომლის დროსაც ჯგუფის წევრები მსჯელობენ, აზროვნებენ, გამოთქვამენ და ასაბუთებენ საკუთარ აზრს და იზიარებენ ერთმანეთის მოსაზრებებს, თანმხმდებიან და ერთად იგონებენ ამბის დასასრულს. შემდეგ წერილობით აყალიბებენ უკვე შეთანხმებულ დასასრულს. შესაძლებელია ნამუშევარი ილუსტრაციით გააფორმონ, რათა იგი პრეზენტაციისათვის უფრო საინტერესო გახდეს.

დამატებითიინფორმაციამოსწალეთათვის

მასწავლებელი უყვება მგლების, ამ მტაცებელი ცხოველების ცხოვრების წესსა და გარემოს შესახებ. მგლებს მოწესრიგებული და მკაცრი ცხოვრების წესი აქვთ. ცხოვრობენ ოჯახებად. ოჯახი 6-7 წევრისგან შედგება. მგლები მხოლოდ ერთხელ წყვილდებიან და სიცოცხლის ბოლომდე რჩეულის ერთგულნი რჩებიან. დედა მგელს შვილების გაზრდაში და (ლეკვების დეიდა) ეხმარება, საჭიროების შემთხვევაში დეიდა ძუძუსაც კი აწოვებს დისშვილებს.

0x01 graphic

თუ მგლებს რთული პირობები შეექმნათ (დიდი თოვლი, საკვების ნაკლებობა, ტყის გაჩეხვა), გადარჩენის მიზნით რამდენიმე ოჯახი ერთიანდება და „ძალა ერთობაშიას“ პრინციპით ერთად ნადირობს და ნადავლს ინაწილებს. ამბობენ, სხვადასხვა ადგილას მგელი სხვადასხვაგვარად ნადირობსო (ტრამალის მგელი სწრაფია და ამის წყალობით სირბილით დაქანცული მსხვერპლს ადვილად იჭერს, მთის მგელი ვიწროებში მიიმწყვდევს თურმე მსხვერპლს, ცხვარზე მონადირე მგელი ფარას დაჰყვება).

მასწავლებელი შეძლებისდაგვარად განიხილავს ამ ცხოველების საჭიროებასა და ფუნქციებს. აწვდის დამატებით ინფორმაციას მათზე და გამოკვეთს მათ ადგილს ბუნებაში. ხაზს უსვამს სხვაობას შინაურსა და გარეულ ცხოველებს შორის. თუ გარეული ცხოველისთვის აუცილებელია თავისუფალ გარემოში ცხოვრება, შინაური სწორედ ამით განსხვავდება მისგან, რომ ადამიანმა შეაგუა იგი თავის ლოკალურ გარემოს, დაიმორჩილა და მასზე დამოკიდებული გახადა. ბოლოს კი, დასძენს, რომ, მიუხედავად ამისა, გარეული და შინაური ცხოველები საჭირონი არიან და თავთავიანთიო შეუცვლელი ადგილი უჭირავთ ბუნების ერთიან სასიცოცხლო ჯაჭვში. რათა დისკუსია და ფიქრი გაგრძელდეს, მასწავლებელი სთავაზობს მოსწავლეებს, შინ იფიქრონ თემაზე: საჭოროა თუ არა ზოოპარკი და ცირკი. დაწერონ და შეძლებისდაგვარად დაასურათონ შემდეგი თემები: „ერთხელ ზოოპარკში“. „ერთხელ ირკში“.

რჩევა მასწავლებლებს:
ურჩიეთ მოსწავლეებს წაიკითხონ“ ა. სულაკაურის „ბიჭი და ძაღლი“.

წყარო: http://www.nplg.gov.ge

შეიძლება დაინტერესდეთ

,,ქება ყოველთვის ვერ იქნება კარგი ქცევის გარანტი, ის კარგი იარაღია, რომელსაც სწორად გამოყენება სჭირდება''

,,ქება ყოველთვის ვერ იქნება კარგი ქცევის გარანტი, ის კარგი იარაღია, რომელსაც სწორად გამოყენება სჭირდება''

როგორ შევაქოთ ბავშვი, რომ ეს მისთვის სასარგებლო იყოს, რა უნდა გავაკეთოთ იმისთვის, რომ შექებას ჰქონდეს მამოტივირებელი ძალა და როგორი შენიშვნა აისახება მასზე ცუდად? - ამ თემებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი, ტრენერი/სპიკერი, ქცევითი თერაპევტი ნინი ბრეგვაძე.

- როგორ შევაქოთ ბავშვი ისე, რომ ეს მისთვის სასარგებლო აღმოჩნდეს ?

დავიწყოთ იმით, რომ შექება ყველა ბავშვს სჭირდება. ამით მას უჩნდება კონკრეტული ქცევის გამეორების მოტივაცია ან იმაზე მეტის გაკეთებისა, ვიდრე მოცემულ მომენტში შეუძლა. სწორი შექება ბავშვს უყალიბებს ადეკვატურ თვითშეფასებას, ასწავლის მას მიზნის მისაღწევად საჭირო მცდელობების განხორციელებასა და სირთულეების გადალახვას.

ბავშვი გარკვეულ ასაკამდე თავისით ვერ ახერხებს თვითმოტივაციას, მან ჯერ კიდევ არ იცის რისი გაკეთება შეუძლია და რას მოელიან მისგან, რა არის აკრძალული და როგორი ტიპის ქცევა დაეხმარება წარმატების მიღწევაში. მას ჯერ კიდევ არ აღმოუჩენია საკუთარი შესაძლებლობები. შესაბამისად, სჭირდება ავტორიტეტული ადამიანების მიერ სწორი უკუკავშირის მიღება, რაც ჯანსაღ შენიშვნასა და შექებაში გამოიხატება.

იმისთვის, რომ შექებას ჰქონდეს მამოტივირებელი ძალა, ის უნდა აკმაყოფილებდეს გარკვეულ კრიტერიუმებს:

1. შექება აუცილებლად უნდა იყოს გულწრფელი, დამსახურებული და ფაქტებზე დაფუძნებული (დაუმსახურებელი შექება უარყოფით უკურექციას იძლევა). შექება ხაზს უნდა უსვამდეს ბავშვის დამსახურებებს, მის მიერ გაწეულ შრომას და არა იმას, რაც ბავშვის თანდაყოლილი შესაძლებლობაა, რაშიც მას წვლილი არ მიუძღვის. მაგალითად, არასწორია: ,,როგორი ნიჭიერი ხარ...“, ,,როგორი ლამაზი ხარ..“ და ა.შ. ეს უბრალოდ მოცემულობაა, შეფასებაა და არა შექება. აქ აქცენტი კეთდება იმაზე, რაც მისი უპირატესობაა, თანდაყოლილია, ეს მისი დამსახურება და შრომის შედეგი არ არის. შესაბამისად, ეს ვერ იქნება მისთვის მამოტივირებელი. ბავშვი დადებითად რეაგირებს შექებაზე, რომელიც აჩვენებს მშობლის გულწრფელ ემოციას და ხაზს უსვამს მის მიერ გაწეულ შრომას. თუ ბავშვმა მონდომებით იმეცადინა და დავალება შესაძლოა არც ისე კარგად, მაგრამ მონდომებით შეასრულა, შეიძლება მშობელმა უთხრას: „ვაფასებ შენს შრომას, რამდენი დრო დახარჯე დავალების შესასრულებლად. ბედნიერი ვარ, როცა ასეთ მონდომებას ვხედავ“. ბავშვი იღებს გულწრფელ ემოციებს და დამსახურებულ შექებას, რაც მისთვის მამოტივირებელი იქნება. ის ნახავს, რომ მისმა შრომამ უკვალოდ არ ჩაირა;

2. მნიშვნელოვანია შექება მიემართებოდეს ბავშვის საქციელს და არა თავად ბავშვს, სხვა შემთხვევაში ჩვენ მის პიროვნებას ვაფასებთ. აქ იგულისხმება ისეთი ტიპის კომენტარები როგორიცაა: „კარგი გოგო/ბიჭი ხარ, კარგად რომ იმეცადინე“, ,,კარგი გოგო/ბიჭი ხარ კბილები დამოუკიდებლად, რომ გაიხეხე“, და სხვა. მსგავსი კომენტარები ბავშვს რაიმე დადებითი საქციელის გამო კი არ აქებს, არამედ მის პიროვნებას აფასებს. ბავშვი არაცნობიერად ასკვნის, რომ თუ ასე კარგად არ იმეცადინებს კარგი აღარ იქნება. სწორი იქნებოდა შექების ფორმა ,,კარგად მოიქეცი ასე გულმოდგინედ, რომ იმეცადინე“. აქცენტი უნდა დაისვას კონკრეტულ ქმედებაზე და არა პიროვნებაზე, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბავშვი ჩათვლის, რომ კონკრეტული ქმედების გამო იგი პიროვნულად არის ცუდი ან კარგი. ეს მის თვითშეფასებაზე უარყოფითად მოქმედებს და მომავალში უამრავ სირთულეს იწვევს. 

გარდა ამისა, როცა ბავშვი მსგავსი ტიპის შეფასებებს იღებს, ფიქრობს, რომ თუ კარგი იქნება, დედას ეყვარება, მაგრამ თუ ცუდად მოიქცევა, ცუდი გახდება და დაკარგავს მის სიყვარულს. ეს ბავშვებში დიდ შფოთვას იწვევს. მან უნდა იცოდეს, რომ ის დედას ყველა შემთხვევაში უყვარს, უბრალოდ, მისი ზოგიერთი საქციელი ცუდია და დედას სწყინს, ზოგიერთი კი ძალიან ახარებს და სასიამოვნო შედეგები მოჰყვება. ამით ბავშვი არ დაკარგავს ყველაზე მნიშვნელოვანი ადამიანის სიყვარულს. მათ უარყოფის ძალიან ეშინიათ.

სწორი იქნებოდა, მშობელს ეთქვა: „მიხარია, ასე კარგად რომ იმეცადინე, შენ ძალიან გაისარჯე, რამდენი იშრომე, ალბათ, როგორ დაიღლებოდი, მოდი ახალა ერთად ვითამაშოთ, ფილმი ვნახოთ, წიგნი წავიკითხოთ“, ან ბავშვისთვის სასიამოვნო სხვა აქტივობა შეეთავაზებინა. კარგი საქციელის გამო, ბავშვმა უნდა დაიმსახუროს მეტი ყურადღება მშობლისგან, კარგია თუ მშობელი საჩუქრების ყიდვის ნაცვლად თავად გამონახავს დროს ბავშვთან ყოფნისთვის, ეს მათ განსაკუთრებით ახარებთ (განსაკუთრებით, დღევანდელ რეალობაში, როდესაც მშობლების დაკავებულობის გამო ბავშვებს მათთან დროის გატარების შესაძლებლობა თითქმის არ აქვთ). ამით ბავშვი იგრძობს როგორ ფასდება მისი ნებისმიერი სახის შრომა, ეს გაზრდის მომავალში იმავე ქცევის განხორციელების ალბათობას. უბრალოდ ნათქვამი - ,,კარგი გოგო ხარ“ კი არაფერს ცვლის.

მეორე შემთხვევაც მსგავსია. კარგი ბიჭის ან გოგოს იარლიყის მიკვრის ნაცვლად, აჯობებდა მშობელს ეთქვა: „ძალიან გამეხარდა კბილების გახეხვა დამოუკიდებლად რომ შეძელი, შენ უკვე აღარ დაგჭირდა ჩემი დახმარება“. აქ ჩანს მშობლის ემოცია, ჩანს ისიც თუ როგორ შეძლო ბავშვმა ის, რაც მანამდე არც თუ ისე კარგად გამოსდიოდა, ეს მისთვის მამოტივირებელი იქნება. ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომ გარკვეული საქციელია ცუდი ან კარგი და არა თვითონ;

3. შექებისას კიდევ ერთი გასათვალისწინებელი დეტალია: ბავშვი სხვას არასოდეს შეადაროთ, ერთადერთი ვისაც ადარებთ ეს არის თავად, წარსულსა და აწმყოში. მაგალითად, „რა კარგიამ კლასში საუკეთესოდ შენ რომ შეასრულე დავალება“, „ყოჩაღ, დღეს შენს დაზე კარგად დაალაგე ნივთები“ და სხვა. ერთადერთი, ვისაც შექება უნდა ეხებოდეს, თავად ბავშვია, ერთადერთი, ვისაც უნდა შეადაროთ, ეს თავადაა წარსულსა და მოცემულ მომენტში. მშობელმა შეიძლება თქვას: „რა კარგია ასე კარგად რომ შეასრულე დავალება, შეცდომები თითქმის არ გქონია, ყველა ასო სწორად გამოწერე, ადრე შენ ეს არ შეგეძლო, მინიმუმ ხუთი შეცდომა მაინც გქონდა, ახლა კი ერთიც არ შეგეშალა, ეს შენი შრომის შედეგია“. სწორედ მსგავს შექებას აქვს მამოტივირებელი ძალა. ამ დროს ბავშვი რეალურად ხედავს გაწეული შრომის შედეგს. მსგავსი უკუკავშირების შემდეგ დამოუკიდებლად შეძლებს საკუთარ თავში იპოვოს ძალა და იშრომოს მიზნების მისაღწევად ისე, რომ აღარ სჭირდებოდეს სხვებთან ჭიდილი.

- რა შეიძლება გამოიწვიოს გადამეტებულმა და არაჯანსაღმა შექებამ?

შეცდომები, რომლებსაც შექების დროს ხშირად უშვებენ ესაა: დაუმსახურებელი, არაგულწრფელი და არათანმიმდევრული შექება, გადაჭარბებული ემოციები შექებისას, ზედმეტად ხშირი, ყველაფრის გამო ქება-დიდება. ყოველი არასწორად გამოყენებული ან ყალბი შექება უარყოფით უკურეაქციას იძლევა.

ზემოთ უკვე ითქვა, რომ ბავშვი უნდა შევაქოთ მისი მონდომების და არა მისი თანდაყოლილი უპირატესობების გამო. მან უნდა მიიღოს შექება, რომელიც ნამდვილად დაიმსახურა. ვთქვათ, ბავშვმა დავალების შესრულებისას რამდენიმე ასო შეცდომით გამოწერა ან სხვა სახის შეცდომა დაუშვა. როგორ მოვიქცეთ, არ შევაქოთ თუ მაინც მიიღოს ჩვენგან დიდი აღფრთოვანება? მშობელმა ან მასწავლებელმა სწორედ მსგავს შემთხვევებში უნდა გამოიყენოს კონსტრუქციული შექება - თავდაპირველად შეაქოს გაწეული შრომისთვის და შემდეგ მიუთითოს რა აქვს გამოსასწორებელი. მაგალითად, „ყოჩაღ, როგორ მონდომებით შეასრულე დავალება, ბევრი იშრომე. დავალებაში რამდენიმე შეცდომას ვხედავ, მოდი მოვნიშნოთ და მოვიფიქროთ, როგორ ჩავასწოროთ. წინა დავალებასთან შედარებით ნაკლები შეცდომა გაქვს, მე ამას ძალიან ვაფასებ“. თუ შეცდომების მიუხედავად ბავშვს ვეტყვით „ყოჩაღ, რა კარგად შეასრულე დავალება“ ეს არ იქნება მისთვის მამოტივირებელი. ბავშვი თვითონაც ხედავს, რომ შეეშალა, გაედღაბნა ან შემთხვევით უჯრებს გადასცდა წერის დროს, მაგრამ უფროსები მაინც აქებენ. ეს არათუ ზრდის, არამედ ამცირებს მოტივაციას. უფრო მეტიც, ისინი ძალიან კარგად ხვდებიან, რა დროს არიან უფროსები გულწრფელები. ამიტომ, შესაძლოა, დაუმსახურებელმა შექებამ ბავშვი საკუთარ შესაძლებლობებშიც კი დააეჭვოს. დაუმსახურებელი შექება ბავშვს ხშირად შინაგანი პროტესტის განცდას უჩენს. ის ხვდება, რომ ისეთი კარგი არ არის, როგორადაც სხვები ხედავენ, ამიტომაც, ან ითრგუნება, ან ცდილობს ცუდი ქცევებით დაუმტკიცოს უფროსებს, რომ ნამდვილად არ არის ისეთი კარგი, როგორც მათ ჰგონიათ. სწორედ ამის გამო, მშობლებიც ხშირად იბნევიან, ვერ გაუგიათ რატომ იქცევა ბავშვი ასე ცუდად მაშინ, როცა სულ აქებენ. ქება ყოველთვის ვერ იქნება კარგი ქცევის გარანტი, ის კარგი იარაღია, რომელსაც სწორად გამოყენება სჭირდება.

შექებამ ბავშვის მცდელობები, ინიციატივები, მისი გამბედაობა და ცნობისმოყვარეობა უნდა წაახალისოს. არასწორმა შექებამ კი, შესაძლოა, ხელი შეუშალოს სიახლეების მოსინჯვას. მაგალითად, ბავშვი კარგად ხატავს, მშობელი კი ეუბნება: „ყოჩაღ, საუკეთესო ხარ, საოცრად ნიჭიერი ხარ!“ ამ დროს, ბავშვმა შეიძლება ჩათვალოს, რომ ისედაც კარგად ხატავს, საოცარი შესაძლებლობები აქვს და სულაც აღარ სჭირდება ბევრი გარჯა. სულ რამდენიმე კონტური მოხაზა, მაგრამ მაინც დიდი ოვაციები დაიმსახურა. მაშინ რაღა საჭიროა განვითარება? გარდა ამისა, მსგავსი ტიპის შექება შესაძლოა, ბავშვისთვის დამაბნეველიც კი აღმოჩნდეს. ,,შენ საუკეთესო ხარ!“ რას ნიშნავს ეს? რატომ არის საუკეთესო? შეიძლება ჩათვალოს, რომ ამაზე უკეთესი უბრალოდ ვეღარ გახდება, მნიშვნელოვანი არაფერი გაუკეთებია, არ უშრომია, მაგრამ მაინც საუკეთესოა. შესაბამისად, რაღაში სჭირდება ძალისხმევა რაიმე ახლის მისაღწევად? ეს ისედაც კარგად გამოსდის. თუმცა, როგორც კი ის აღმოჩნდება ოჯახის გარდა სხვა სივრცეში/ სოციუმში, მაშინვე დადგება სირთულეების წინაშე. სხვებისგანაც მოინდომებს მისი ყველა თვისების შექებას, მოელის დაუმსახურებელ აღიარებას, ვერ მიღების შემთხვევაში კი იმედი უცრუვდება, მსგავსი დაუმსახურებელი და გადაჭარბებული შექების გამო ბავშვები სულ მცირე წარუმატებლობასაც კი ძალიან მწვავედ აღიქვამენ, ეშინიათ შეცდომების დაშვების და აღარ არიან ბრძოლისუნარიანები. მათ ხომ დააჯერეს, რომ საუკეთესონი არიან, მაშინ რატომ არ აღიარებს ამას ყველა, ვინც მათ გარშემოა? როგორ შეიძლება იყო საუკეთესო და თან შეცდომებს უშვებდე? შესაბამისად, აქ ჩნდება საკუთარი შესაძლებლობების მიმართ ეჭვი. გადამეტებული ქება-დიდების გამო ვერ განვითარდა შეცდომის დაშვებისა და გამოსწორებისთვის საჭირო უნარები, რადგან ამის გამოცდილება არასდროს ან ძალიან მცირე დოზით ჰქონდა, მასზე აქცენტირება არასდროს ხდებოდა, ამიტომაც, ბავშვმა არ იცის როგორ გაუმკლავდეს შეცვლილ გარემოს ისე, რომ შეინარჩუნოს თავდაჯერებულობა. სწორედ ამიტომ არის საჭირო შექებისას სწორი აქცენტების დასმა და რეალური გრძნობების გამოხატვა.

კიდევ ერთი შეცდომა, რომელსაც უფროსები ბავშვებთან ურთიერთობისას ვუშვებეთ, ხშირი შექებაა. ზომიერების დაცვა აუცილებელია. თუ ბავშვს შევაქებთ მისი ყოველი ქმედების გამო ეს მიგვიყვანს იქამდე, რომ ბავშვი რაღაცების კეთებას დაიწყებს არა განვითარების, არამედ შექებისა და სარგებლის მიღებისთვის. არადოზირებული შექება ვერ გაზრდის მოტივაციას, პირიქით, მსგავსი პრინციპით აღზრდილი ბავშვები უფროსებისგან მუდმივად თავიანთი ქმედების შეფასებას მოითხოვენ. დადასტურებას, მოიქცნენ თუ არა კარგად. ისინი ზრდასრულობაშიც კი დაელოდებიან სოციუმის მხრიდან აღიარებას.

- როგორი და რა ვითარებაში მიცემული შენიშვნა ესმით ბავშვებს არასწორად?

უფროსები ხშირად გაუცნობიერებლად ბავშვის დადებით ქცევას სრულიად ნორმალურად ვთვლით. მიგვაჩნია, რომ ეს ასეც უნდა იყოს და ხშირად ის შეუმჩნევლად, ყოველგვარი რეაგირების გარეშე გვრჩება. მაგალითად, ბავშვმა მიალაგა საკუთარი ნივთები, ჩაალაგა ჩანთა ან ყუთიდან გადმოყრილი სათამაშოები უკანვე დააბრუნა, დამოუკიდებლად იმეცადინა და ლექსი უშეცდომოდ წარმოთქვა. მსგავსი დადებითი ქცევები უფროსებისგან ხშირად უყურადღებოდ რჩება მაშინ, როცა შექებას სწორედ ასეთი, სპონტანური და სხვების მითითების გარეშე გამოვლენილი დადებითი ქცევები იმსახურებს. 

სამაგიეროდ, როგორც კი რამეს არასწორად გააკეთებს, ბავშვი მაშინვე იღებს უამრავ შენიშვნას ოჯახის ყველა წევრისა თუ მასწავლებლისგან და თან შენიშვნას იღებს არა როგორც უკუკავშირს, არამედ როგორც შეფასებას: „რა არის ეს, როგორ გადმოგიყრია შენი ნივთები?“ „ხომ შეგიძლია, როცა უფროსები ვსაუბრობთ წყნარად იჯდე? როგორი ცუდი ბავშვი ხარ!“ და სხვა. ხშირად, შენიშვნაში ვდებთ ინფორმაციას, თუ რა არ მოგვეწონა, მაგრამ არ ვამბობთ რას მოველით ბავშვისგან, რა მოგვეწონებოდა. იქნებ ბავშვმა სულაც არ იცის რისი გამოსწორებაა საჭირო?! ის ხედავს, რომ საუბარს უკრძალავენ, მაგრამ ვეღარ იგებს რას მოელიან უფროსები მისგან. შესაბამისად, შენიშვნას აუცილებლად თან უნდა ახლდეს ინსტრუქცია, თუ რა უნდა გაკეთდეს. დავუშვათ, ბავშვმა ფერადი ფანქრები წვერის გათლის მცდელობისას სულ დაამტვრია. ნაცვლად იმისა, რომ მას ვუთხრათ „ცუდი ბავშვი ხარ“, უკეთესია გამოვიყენოთ კონსტრუქციული შენიშვნა „საწყენია ფანქრები რომ დაამტვრიე, ასე ვეღარ შეძლებ შენი საყვარელი ნახატების გაფერადებას. უკეთესი იქნებოდა დახმარება გეთხოვა და ფანქრები ერთად გაგვეთალა ან უფრო ფრთხილად ყოფილიყავი“. ასე ბავშვმა იცის, რომ ფანქრების დამტვრევა დედას არ მოეწონა, თუმცა ისიც იცის, რომ სჯობს სხვა დროს დახმარება ითხოვოს. გარდა ამისა, ფანქრების დამტვრევის გამო ის ცუდი არ არის, უბრალოდ, მისმა საქციელმა ვერ დაიმსახურა შექება. მსგავსი შენიშვნით ბავშვის პიროვნებასა და თვითშეფასებას საფრთხე არ ემუქრება.

გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ხშირად ბავშვები ცუდად განზრახ იქცევიან. ეს განსაკუთრებით მაშინ ხდება, როცა უფროსებისგან კარგი საქციელის გამო შექება და მათი ყურადღების მიღება დეფიციტურია. ბავშვებს სჭირდებათ უფროსების ყურადღება და თუ დადებითი ქცევით მათგან ამას ვერ იღებენ, იწყებენ მანკიერი გზების გამოყენებას. იქცევა ცუდად და იცის, რომ ამით მაინც აუცილებლად დაიმსხაურებს შენიშვნას, ეს კი ყურადღების ცენტრში მოაქცევს. მათთვის უყურადღებობას ნეგატიური ყურადღება სჯობს, შესაბამისად, ყოველთვის, როცა ყურადღება მოაკლდება, გაუცნობიერებლად ან სრულიად გააზრებულად, ცუდად მოიქცევა. ამიტომაც, როგორც ზემოთ აღვნიშნე, საჭიროა ბავშვის დადებითი ქცევების წახალისება, სულ მცირე, ყოველდღიური ინიციატივების გამო შექება: „რა კარგია, დამოუკიდებლად რომ შეძელი კბილების გახევა, დღეს ბევრად უკეთ გამოგივიდა“, „როგორი ყურადღებით კითხულობ“, რაც უფრო მეტად წახალისდება ბავშვის დადებითი ქცევა, მით ნაკლებად გამოვლინდება არასასურველი.

შენიშვნის მიცემა აუცილებლად დაბალანსებული, შეთანხმებული და კონსტრუქციული უნდა იყოს. თუ რომელიმე ქცევის გამო ხან შენიშვნას აძლევენ და ხან არც კი იმჩნევენ, მაშინ ეს შენიშვნა ვერც დადებით და ვერც უარყოფით გავლენას ვერ მოახდენს. ამ შემთხვევაში, ბავშვი ვერ იგებს რატომაა ეს საქციელი ხან დასაშვები, ხან არა, რატომ აძლევს დედა შენიშვნას და მამა რატომ აძლევს იმავე ქცევის გამოვლენის შესაძლებლობას. დაბალანსებული და შეთანხმებული სწორედ ეს იგულისხმება: თუ დედა ბავშვს შენიშვნას აძლევს ჭამის დროს მულტფილმის ყურების გამო, იმავეს უნდა აკეთებდნენ ოჯახის დანარჩენი წევრებიც. ასევე, თუ მულტფილმის ყურებისას ჭამა დაუშვებელია დილით, დაუშვებელი უნდა იყოს დღის სხვა მონაკვეთშიც. მაშინაც, როცა სახლში სტუმრები არიან და მაშინაც, როცა ბავშვი მარტოა. ამით ის ეჩვევა სწორ რეჟიმს და იცის, რომ რაღაც საქციელი არ არის მისაღები. სხვა შემთხვევაში, ის უბრალოდ ვერ გაიგებს, რატომ იცვლება წესები უფროსების ხასიათის მიხედვით.

მაშასადამე, შექებასაც და შენიშვნასაც სჭირდება ზომიერება, რათა ის გახდეს ბავშვის მამოტივირებელი ძალა და დაეხმაროს პიროვნულ ჩამოყალიბებაში. შექება და შენიშვნა ბავშვს უნდა ეხმარებოდეს აღმოაჩინოს და განავითაროს საკუთარი შესაძლებლობები, მოსინჯოს სიახლეები, იყოს გამბედავი, შეინარჩუნოს ინტერესები და არა პირიქით. შენიშვნაც და შექებაც უნდა იყოს იმდენად დოზირებული და შეძლებისდაგვარად სწორად მიწოდებული, რომ მომავალში მივიღოთ პიროვნება, რომელსაც ექნება ადეკვატური თვითშეფასება და არ დაელოდება მუდმივად სხვების მიერ აღიარებას.

მაშასადამე, იმისთვის, რომ შექება და შენიშვნა ბავშვისთვის იყოს მამოტივირებელი და იმოქმედოს დადებითად, საჭიროა:

  • ვიყოთ გულწრფელები, შენიშვნისა და შექებისას ზომიერები და არ გადავაჭარბოთ ემოციების გამოხატვისას. ბავშვი უნდა გრძნობდეს, რომ მიღებული უკუკავშირი დამსახურებულია;
  • შექება ხაზს უნდა უსვამდეს ბავშვის დამსახურებებსა და მის მიერ გაწეულ შრომას;
  • შექებაც და შენიშვნაც უნდა მიემართებოდეს ბავშვის საქციელს და არა თავად ბავშვს, მის პიროვნებას. მან უნდა იცოდეს, რომ კონკრეტული საქციელის გამო თავად ცუდი ან კარგი ვერ გახდება;
  • შექების ან შენიშვნის დროს, ბავშვი არასოდეს უნდა შევადაროთ სხვებს. ერთადერთი, ვისაც ვადარებთ ეს არის თავად, წარსულსა და აწმყოში. ბავშვი უნდა ხედავდეს, რომ გაწეული შრომის შედეგად შეუძლია ის, რაც ადრე არ შეეძლო.
  • შექებამ უნდა წაახალისოს ბავშვის მცდელობები: სიახლეების მოსინჯვის მცდელობა, ინიციატივები, მისი გამბედაობა და ცნობისმოყვარეობა;
  • შენიშვნის მიცემა აუცილებლად დაბალანსებული, შეთანხმებული და კონსტრუქციული უნდა იყოს;
  • შენიშვნის მიცემისას, ბავშვისთვის გასაგები უნდა იყოს რომელი საქციელია მიუღებელი და რა უნდა გამოსწორდეს;
  • შექებისას ან შენიშვნის მიცემისას ბავშვს აჩვენეთ თქვენი ემოცია, დაეხმარეთ და მიეცით საშუალება თავადაც გაიაზრონ კონკრეტული ქცევის დადებითი/უარყოფითი მხარეები და, რაც მთავარია, აჩვენეთ, რომ უპირობოდ გიყვართ. ბავშვი უნდა გრძნობდეს, რომ მისი კონკრეტული ქცევა ვერ შეცვლის ამ განსაკუთრებულ გრძნობას.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური​

წაიკითხეთ სრულად