Baby Bag

როგორ ვასწავლოთ ბავშვს ბრაზის გამოხატვა უხეშობის გარეშე?

როგორ ვასწავლოთ ბავშვს ბრაზის გამოხატვა უხეშობის გარეშე?
გაბრაზებული პატარები ხშირად დაგროვილ აგრესიას ძალადობრივი ფორმებით გამოხატავენ, ისინი თავიანთ მეგობრებს, თანატოლებს და მშობლებს კბენით, ყვირილით, მუჯლუგუნების კვრით ან მსუბუქი საგნების სროლით ფიზიკურად უსწორდებიან. ბრაზის მსგავსი ფორმებით გამოხატვა მშობლებს სერიოზულ საფიქრალს ​უჩენს.

პატარებისთვის აგრესიის, რისხვის, აპათიის ან შიშის შეგრძნებები ძალიან ნაცნობია, თუმცა მათ საკუთარი ემოციების და განცდების გადმოსაცემად არასაკმარისი ლექსიკური მარაგი აქვთ. სწორედ ამიტომ ბავშვები დაგროვილ ბრაზს საკმაოდ უხეში ფორმებით გამოხატავენ. მშობლების ერთ-ერთი უმთავრესი მოვალეობაა საკუთარ შვილებს ემოციების სწორად გაგებასა და მართვაში დაეხმარონ. თუ ბავშვი საკუთარ განცდებს სწორად აღიქვამს და სრულყოფილად გააანალიზებს, ის ბრაზის გამოხატვის ნაკლებად აგრესიულ ფორმებს ადვილად გამოძებნის, რათა სხვებს ფიზიკური ტკივილი ან შეუარცხყოფა არ მიაყენოს.

გაბრაზება ნორმალური მოვლენაა

ბავშვებმა აუცილებლად უნდა იცოდნენ, რომ გაბრაზება ნორმალური მოვლენაა. ადამიანები ძალიან ხშირად განიცდიან შიშს, რისხვას, სევდას და ამაში ცუდი არაფერია. აუცილებლად უთხარით თქვენს შვილს, რომ საკუთარი განცდების არ უნდა ეშინოდეს, აუხსენით, რომ გუნება-განწყობის ცვლილებამ სხვების მიმართ აგრესიულად არ უნდა განაწყოს. ნუ წაუკითხავთ პატარებს მორალს. მათთან საუბრისას პრიმიტიული ფრაზებით შემოიფარგლეთ. თუ ბავშვის საქციელი მოსაწონია, უთხარით, რომ მისი ქცევა კარგია, ხოლო თუ ის სხვების მიმართ აგრესიას ავლენს, უთხარით, რომ ეს არ არის კარგი. ბავშვებს ზედმეტი ახსნა-განმარტების მოსმენა არ ხიბლავთ, მათ მარტივი ფრაზები ბევრად უკეთ ესმით. თუ აღმოაჩენთ, რომ თქვენი შვილი თავის ძმას კბენს ან სხვა სახის ფიზიკურ შეურაცხყოფას აყენებს, შემდეგი ფრაზით შემოიფარგლეთ: „სწორია, რომ შენს ძმაზე ბრაზდები, მაგრამ მისი კბენა არ არის კარგი საქციელი.“ ბავშვი თქვენს ნათქვამ სიტყვას აუცილებლად დაიმახსოვრებს.

შესთავაზეთ ბავშვს ჯანსაღი ალტერნატივა

კარგი მასწავლებელი ბავშვს დერეფანში სირბილს შემდეგი სიტყვების თქმით უკრძალავს: „მოდი, ყველამ ერთად მშვიდად ვისეირნოთ.“ თუ ბავშვს ეტყვით, რომ მან სირბილი დაუყოვნებლივ უნდა შეწყვიტოს, ის თქვენს მოსმენას არ მოისურვებს. მიმართვის კატეგორიული ტონი ბავშვებში გაღიზიანებას იწვევს. ამა თუ იმ ქცევის აკრძალვის ნაცვლად პატარას უფრო ჯანსაღი ალტერნატივა უნდა შესთავაზოთ.

თუ გაბრაზებულ ბავშვს ეტყვით, რომ თავის ძმას არ დაარტყას, ის ვერაფერს გაიგებს. ბავშვი დაიბნევა და საკუთარი ემოციების მართვა უფრო გაუჭირდება, რადგან დაგროვილი ბრაზის გამოხატვის ერთადერთ საშუალებას წაართმევთ. აუცილებლად შესთავაზეთ ბავშვს აგრესიული ქცევის ჯანსაღი ალტერნატივა. პატარას ემოციების მართვაში ადვილად დაეხმარებით თუ შემდეგ რეკომენდაციებს მისცემთ:

  • ემოციები ვერბალურად გამოხატოს
  • რჩევისთვის უფროსს მიმართოს
  • დასამშვიდებლად სუნთქვითი ვარჯიშები შეასრულოს
  • მოთმინების გამომუშავების მიზნით იცეკვოს, იმღეროს, დაითვალოს მის ირგვლივ არსებული საგნები

გაბრაზებული ბავშვების დასამშვიდებლად სპეციალური აპლიკაციები არსებობს, რომლებიც პატარებს მხიარული სიმღერების დახმარებით ემოციების მართვას ასწავლის. მშობლებს ინტერნეტში მარტივად შეუძლიათ მსგავსი აპლიკაციების მოძიება.

ბავშვს ემპათიის უნარი განუვითარეთ

ბავშვს სხვების განცდებისა და ემოციების გაზიარება ადრეული ასაკიდანვე უნდა ასწავლოთ. თუ ხედავთ, რომ თქვენი შვილი თავის თანატოლს კბენს, ხელით ეხება ან ხმამაღლა უყვირის, აუცილებლად ესაუბრეთ მას ემპათიის შესახებ. როდესაც ბავშვი დამშვიდდება, აუხსენით მას, თუ როგორი ტკივილი მიაყენა თავის მეგობარს, როდესაც მწარედ უკბინა. უთხარით, რომ თავისი თანატოლის ადგილას საკუთარი თავი წარმოიდგინოს და დაფიქრდეს, მოეწონებოდა თუ არა მის მიმართ მსგავსი აგრესიის გამოვლენა. ბავშვი საკუთარი ქცევის შედეგების გაანალიზებას უნდა მიეჩვიოს და სხვა ადამიანების განცდებს პატივი სცეს.

ბავშვის აგრესიულ ქცევას ყოველთვის აქვს გარკვეული მიზეზი. მშობელმა უნდა გაარკვიოს, რა აწუხებს პატარას, ხომ არ ეძინება, ხომ არ გადაიღალა ან შია. შესაძლოა აგრესიული ქცევის მოტივი ეჭვიანობა ან შიშის განცდაც იყოს. ბავშვმა უნდა იგრძნოს, რომ მშობელი მისი განცდებითა და ემოციებით ინტერესდება, რომ ის მშობლის სიყვარულის მთავარი ობიექტია. თუ ბავშვისადმი სათანადო მზრუნველობას გამოიჩენთ, ის სხვებზე ზრუნვას გაცილებით მარტივად ისწავლის. 

ავტორი: ია ნაროუშვილი 

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ჩვენ არ ვართ ვალდებული ყველას ყველაფერი ვაპატიოთ... ადამიანს უფლება აქვს, რაღაც ვერ აპატიოს,“- ფსიქოლოგი ნატო ბაქრაძე

„ჩვენ არ ვართ ვალდებული ყველას ყველაფერი ვაპატიოთ... ადამიანს უფლება აქვს, რაღაც ვერ აპატიოს,“- ფსიქოლოგი ნატო ბაქრაძე

ფსიქოლოგმა ნატო ბაქრაძემ წყენის გადალახვისა და საკუთარი ემოციებისთვის თვალის გასწორების მნიშვნელობაზე ისაუბრა:

„ადამიანებმა საშუალება უნდა მისცენ საკუთარ თავს, რომ იყვნენ გაბრაზებულები და ნაწყენები. თუ ჩვენ ვინმესგან რამე გვეწყინა, გვაქვს უფლება გვწყინდეს, გვტკიოდეს და გვაბრაზებდეს. აუცილებელია ამ ემოციებთან კონტაქტი. თუ გადაწყვეტილი მაქვს, რომ ადამიანს ვაპატიო, უნდა დავფიქრდე, რამდენად უსაფრთხო იქნება ჩემი შემდგომი ურთიერთობა მასთან. წყენის გადასამუშვებლად ჩვენ გვჭირდება დრო. მნიშვნელოვანია, რომ თუნდაც პაუზა ავიღოთ ურთიერთობაში. ჩვენ არ ვართ ვალდებულები ყველას ყველაფერი ვაპატიოთ. ადამიანს უფლება აქვს, რაღაც ვერ აპატიოს, თუ ეს ძალიან მტკივნეული რამ არის მისთვის.“

ნატო ბაქრაძის თქმით, არავინაა ვალდებული მყისიერად ვიღაცას რაღაც აპატიოს:

„არ უნდა გვეგონოს, რომ მე ვალდებული ვარ მყისიერად ვიღაცას რაღაც ვაპატიო. საკუთარ თავს დრო უნდა მივცეთ, რომ დრო დავუთმოთ საკუთარი განცდების შესწავლას და მერე ვიგრძნო, რომ მზად ვარ ეს წყენა გავუშვა. წყენა და ბრაზი ერთმანეთთან ძალიან ახლოს მყოფი ემოციებია. ხშირად არის ხოლმე, რომ ბრაზის მიღმა წყენაა. ნეგატიური ემოციების დაგუბება იწყებს რთულ შედეგებს.“

„არ არსებობს ადამიანი, რომელსაც რაიმე არ წყინდეს. შეიძლება ადამიანს აღზრდის სტილიდან გამომდინარე ასწავლეს, რომ არაფერი უნდა ეწყინოს. ყველაზე კარგად ჩვენს რელიგიაში ჩანს პატიების მთელი სიდიადე, მაგრამ ყველას თავისი ტემპი აქვს მივიდეს ამ გზამდე. ყველას გვჭირდება გარკვეული დრო იმისთვის, რომ რაღაც მოვინელოთ და მოვიშუშოთ. ჩვენ ადამიანები ვართ. ჩვენი ემოციები ძალიან ცოცხალია. ბავშვობიდანვე ჩვენს შვილებს განვუვითაროთ ემოციური ინტელექტი იმ დონეზე, რომ დაუშვან, რომ მათაც შეიძლება ეწყინოთ, გაბრაზდნენ. ბავშვმა უნდა იცოდეს, როგორ ირეაგიროს. მან არამხოლოდ პატიების თხოვნა უნდა შეძლოს, არამედ თვითონაც შეძლოს აპატიოს,“- აღნიშნულ საკითხზე ნატო ბაქრაძემ რადიო „ფორტუნას“ ეთერში ისაუბრა.

წყარო: ​რადიო „ფორტუნა“

წაიკითხეთ სრულად