Baby Bag

როგორ ვასწავლოთ ბავშვს ბრაზის გამოხატვა უხეშობის გარეშე?

როგორ ვასწავლოთ ბავშვს ბრაზის გამოხატვა უხეშობის გარეშე?
გაბრაზებული პატარები ხშირად დაგროვილ აგრესიას ძალადობრივი ფორმებით გამოხატავენ, ისინი თავიანთ მეგობრებს, თანატოლებს და მშობლებს კბენით, ყვირილით, მუჯლუგუნების კვრით ან მსუბუქი საგნების სროლით ფიზიკურად უსწორდებიან. ბრაზის მსგავსი ფორმებით გამოხატვა მშობლებს სერიოზულ საფიქრალს ​უჩენს.

პატარებისთვის აგრესიის, რისხვის, აპათიის ან შიშის შეგრძნებები ძალიან ნაცნობია, თუმცა მათ საკუთარი ემოციების და განცდების გადმოსაცემად არასაკმარისი ლექსიკური მარაგი აქვთ. სწორედ ამიტომ ბავშვები დაგროვილ ბრაზს საკმაოდ უხეში ფორმებით გამოხატავენ. მშობლების ერთ-ერთი უმთავრესი მოვალეობაა საკუთარ შვილებს ემოციების სწორად გაგებასა და მართვაში დაეხმარონ. თუ ბავშვი საკუთარ განცდებს სწორად აღიქვამს და სრულყოფილად გააანალიზებს, ის ბრაზის გამოხატვის ნაკლებად აგრესიულ ფორმებს ადვილად გამოძებნის, რათა სხვებს ფიზიკური ტკივილი ან შეუარცხყოფა არ მიაყენოს.

გაბრაზება ნორმალური მოვლენაა

ბავშვებმა აუცილებლად უნდა იცოდნენ, რომ გაბრაზება ნორმალური მოვლენაა. ადამიანები ძალიან ხშირად განიცდიან შიშს, რისხვას, სევდას და ამაში ცუდი არაფერია. აუცილებლად უთხარით თქვენს შვილს, რომ საკუთარი განცდების არ უნდა ეშინოდეს, აუხსენით, რომ გუნება-განწყობის ცვლილებამ სხვების მიმართ აგრესიულად არ უნდა განაწყოს. ნუ წაუკითხავთ პატარებს მორალს. მათთან საუბრისას პრიმიტიული ფრაზებით შემოიფარგლეთ. თუ ბავშვის საქციელი მოსაწონია, უთხარით, რომ მისი ქცევა კარგია, ხოლო თუ ის სხვების მიმართ აგრესიას ავლენს, უთხარით, რომ ეს არ არის კარგი. ბავშვებს ზედმეტი ახსნა-განმარტების მოსმენა არ ხიბლავთ, მათ მარტივი ფრაზები ბევრად უკეთ ესმით. თუ აღმოაჩენთ, რომ თქვენი შვილი თავის ძმას კბენს ან სხვა სახის ფიზიკურ შეურაცხყოფას აყენებს, შემდეგი ფრაზით შემოიფარგლეთ: „სწორია, რომ შენს ძმაზე ბრაზდები, მაგრამ მისი კბენა არ არის კარგი საქციელი.“ ბავშვი თქვენს ნათქვამ სიტყვას აუცილებლად დაიმახსოვრებს.

შესთავაზეთ ბავშვს ჯანსაღი ალტერნატივა

კარგი მასწავლებელი ბავშვს დერეფანში სირბილს შემდეგი სიტყვების თქმით უკრძალავს: „მოდი, ყველამ ერთად მშვიდად ვისეირნოთ.“ თუ ბავშვს ეტყვით, რომ მან სირბილი დაუყოვნებლივ უნდა შეწყვიტოს, ის თქვენს მოსმენას არ მოისურვებს. მიმართვის კატეგორიული ტონი ბავშვებში გაღიზიანებას იწვევს. ამა თუ იმ ქცევის აკრძალვის ნაცვლად პატარას უფრო ჯანსაღი ალტერნატივა უნდა შესთავაზოთ.

თუ გაბრაზებულ ბავშვს ეტყვით, რომ თავის ძმას არ დაარტყას, ის ვერაფერს გაიგებს. ბავშვი დაიბნევა და საკუთარი ემოციების მართვა უფრო გაუჭირდება, რადგან დაგროვილი ბრაზის გამოხატვის ერთადერთ საშუალებას წაართმევთ. აუცილებლად შესთავაზეთ ბავშვს აგრესიული ქცევის ჯანსაღი ალტერნატივა. პატარას ემოციების მართვაში ადვილად დაეხმარებით თუ შემდეგ რეკომენდაციებს მისცემთ:

  • ემოციები ვერბალურად გამოხატოს
  • რჩევისთვის უფროსს მიმართოს
  • დასამშვიდებლად სუნთქვითი ვარჯიშები შეასრულოს
  • მოთმინების გამომუშავების მიზნით იცეკვოს, იმღეროს, დაითვალოს მის ირგვლივ არსებული საგნები

გაბრაზებული ბავშვების დასამშვიდებლად სპეციალური აპლიკაციები არსებობს, რომლებიც პატარებს მხიარული სიმღერების დახმარებით ემოციების მართვას ასწავლის. მშობლებს ინტერნეტში მარტივად შეუძლიათ მსგავსი აპლიკაციების მოძიება.

ბავშვს ემპათიის უნარი განუვითარეთ

ბავშვს სხვების განცდებისა და ემოციების გაზიარება ადრეული ასაკიდანვე უნდა ასწავლოთ. თუ ხედავთ, რომ თქვენი შვილი თავის თანატოლს კბენს, ხელით ეხება ან ხმამაღლა უყვირის, აუცილებლად ესაუბრეთ მას ემპათიის შესახებ. როდესაც ბავშვი დამშვიდდება, აუხსენით მას, თუ როგორი ტკივილი მიაყენა თავის მეგობარს, როდესაც მწარედ უკბინა. უთხარით, რომ თავისი თანატოლის ადგილას საკუთარი თავი წარმოიდგინოს და დაფიქრდეს, მოეწონებოდა თუ არა მის მიმართ მსგავსი აგრესიის გამოვლენა. ბავშვი საკუთარი ქცევის შედეგების გაანალიზებას უნდა მიეჩვიოს და სხვა ადამიანების განცდებს პატივი სცეს.

ბავშვის აგრესიულ ქცევას ყოველთვის აქვს გარკვეული მიზეზი. მშობელმა უნდა გაარკვიოს, რა აწუხებს პატარას, ხომ არ ეძინება, ხომ არ გადაიღალა ან შია. შესაძლოა აგრესიული ქცევის მოტივი ეჭვიანობა ან შიშის განცდაც იყოს. ბავშვმა უნდა იგრძნოს, რომ მშობელი მისი განცდებითა და ემოციებით ინტერესდება, რომ ის მშობლის სიყვარულის მთავარი ობიექტია. თუ ბავშვისადმი სათანადო მზრუნველობას გამოიჩენთ, ის სხვებზე ზრუნვას გაცილებით მარტივად ისწავლის. 

ავტორი: ია ნაროუშვილი 

შეიძლება დაინტერესდეთ

„თანამედროვე ბავშვების აზროვნება უფრო დაწინაურებულია, ამათ უფრო მეტი ნიჭიერება მოაქვთ, ვიდრე ჩემმა თაობამ მოიტანა,“ - შალვა ამონაშვილი

პედაგოგი და ფსიქოლოგი შალვა ამონაშვილი „იმედის დღეში“ თანამედროვე ბავშვებთან ურთიერთობის და მათთან გამოყენებული სწავლების ახალი მეთოდების შესახებ საუბრობს. ის აღნიშნავს, რომ ბავშვებს ფიქრი არ უყვართ და ისინი დაფიქრებას უნდა მივაჩვიოთ:

„ბავშვის წესი ასეთია: არ ფიქრობს და ამბობს. კითხვას რომ აძლევს მასწავლებელი, ბავშვს არც ესმის რა იკითხა და ხელს იწევს უკვე, განსაკუთრებით პირველ კლასში. მას ხელის აწევა უფრო მნიშვნელოვნად მიაჩნია. ბავშვი ხომ უნდა შევაჩვიოთ, რომ ჯერ მოიფიქროს. ბავშვს თითებს ვუჩვენებ, ჯერ ერთს, მერე ორს, მერე ისევ ორს, ის კი სამს იძახის. შემდეგ ვაფრთხილებ, რომ ჯერ დაინახოს და მერე თქვას, მაგრამ სწრაფად. ენა არ უნდა გისწრებდეს. ჩვენი ცხოვრების მრავალი შეცდომა ენით არის გამოწვეული.“

შალვა ამონაშვილის თქმით, როდესაც მასწავლებელი კითხვას სვამს, ბავშვებმა მას პასუხები ჩუმად უნდა გასცენ, რათა კლასმა მოტივაცია არ დაკარგოს:

„როდესაც პასუხი უნდა მივიღოთ, თუ ერთი ბავშვი ხმამაღლა იტყვის, სხვა ბავშვებისთვის ეს ამოცანა დაკარგავს მნიშვნელობას. თუ ბავშვი მოდის ჩემთან და სწორ პასუხს ჩურჩულით მეტყვის, მივხვდები, რომ ის ძლიერია. ამიტომ, უნდა დავაბნიო ბავშვი, უფრო მეტ სიძნელეს შევაჭიდო. ვეტყვი, რომ არ არის მართალი და კიდევ გადაამოწმოს, ასე ავუმაღლებ თამასას. თუ ვინმეს უჭირს და მეჩურჩულება, მას მისახვედრ კითხვას მივცემ. ასე გამოვა, რომ ერთი გაკვეთილი ყველასთვის ცალ-ცალკე გაკვეთილია.“

შალვა ამონაშვილის თქმით, მთავარია, რომ ბავშვს აზროვნების წესი განვუვითაროთ:

„თუ ჩვენ ბავშვს არ განვუვითარეთ აზროვნების წესი, ის ბევრს ვერაფერს მოიგებს ცხოვრებაში. მიხვედრა, განცდა, სწრაფად ამოხსნა, ძლიერი ინტერესის გაჩენა, ეს ყველაფერი აზროვნების ატრიბუტიკაა. ამას ვცდილობ ბავშვებთან. ასეთი გაკვეთილი 100 რომ ჩავუტარო, ბავშვები სულ სხვა გახდებიან. ბავშვს სითამამე უნდა შესძინო, უნდა უთხრა: „შენ ნუ გეშინია!“ ბავშვს უნდა ურჩიო, რომ მოესიყვარულოს მაგალითს, ჯადოსნურ კვადრატს, საკუთარ თავს უთხრას: „მე მათემატიკოსი ვარ, მე მიყვარს სიძნელე.“ მე გავამხნევე ბავშვი, რომ არ გამემხნევებინა ბავშვები, ბევრი ამოცანას ვერ გაიგებდა.“

„თანამედროვე ბავშვები ჩემი თაობის ბავშვებისგან განსხვავდებიან. მეც ხომ ვიყავი მეოთხე კლასში, მე ასეთ დავალებას მასწავლებელი ვერ მომცემდა, განა იმიტომ, რომ ვერ მოძებნიდა. მე ვერ ამოვხსნიდი, ის ვერ მიმიყვანდა ამ დონემდე. თითქოს ჭკვიანი კაცი ვარ, მაგრამ მე სხვა თაობა ვარ. თანამედროვე ბავშვების აზროვნება უფრო დაწინაურებულია, ამათ უფრო მეტი ნიჭიერება მოაქვთ, ვიდრე ჩემმა თაობამ მოიტანა. ეს თაობა უნდა იყოს არა მომხმარებელი, არამედ მწარმოებელ-შემქმნელი, აღმომჩენი. ამ ახალ თაობას როგორი პედაგოგიკა უნდა? გამოადგებათ თითის ქნევის პედაგოგიკა, ნიშნების პედაგოგიკა? აბა გაკვეთილი მომიყევიო, ამის პედაგოგიკა გამოადგებათ? არა! ახალ ბავშვს ახალი პედაგოგიკა უნდა. ახალი პედაგოგიკა წიგნებში კი არ არის, მასწავლებლის სულში და გულშია,“ - აღნიშნავს შალვა ამონაშვილი.

წყარო: ​იმედის დღე


წაიკითხეთ სრულად