Baby Bag

ძუძუთი კვება ორსულობის დროს - ყველაფერი, რაც ამ შემთხვევაზე უნდა ვიცოდეთ

ძუძუთი კვება ორსულობის დროს - ყველაფერი, რაც ამ შემთხვევაზე უნდა ვიცოდეთ
დღეს ხუთშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - მეან-გინეკოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად მეან-გინეკოლოგი და ქირურგი ეკა ბუკია მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას თემაზე - ძუძუთი კვება ორსულობის დროს.
ბევრ ქალს ჰქონია შემთხვევა, როცა პატარა ბავშვი ძუძუთი კვებაზე ჰყავს და იგებს, რომ ორსულადაა. ჩნდება ძალიან ბევრი კითხვა ერთდროულად. შეიძლება თუ არა ძუძუთი კვების გაგრძელება? რამდენად უსაფრთხოა ძუძუთი კვება როგორც ბავშვისთვის, ასევე მუცლად მყოფი ნაყოფისთვის? რა გავლენას მოახდენს ეს ორსულობა დედის რძის რაოდენობაზე? როგორ უნდა მოიქცეს ქალი ამ დროს? შეწყვიტოს ძუძუთი კვება, თუ განაგრძოს ლაქტაცია?

​უსაფრთხოა თუ არა ლაქტაცია ორსულობის დროს?

​დიახ, ლაქტაცია ორსულობის დროს უსაფრთხოა, თუ ეს ჯანმრთელი, ჯანსაღი და კარგი ორსულობაა, ასევე თუ იღებთ საკმარისი რაოდენობით კალორიებს, რომელიც გეყოფათ თქვენ, ძუძუზე მყოფ ბავშვსა და მუცლად მყოფ ნაყოფს!

​ამერიკის ოჯახის ექიმთა აკადემია აცხადებს, რომ ორსულობისას ძუძუთი კვება არ წარმოადგენს რაიმე განსაკუთრებულ პროცესს და ამა თუ იმ გადაწყვეტილებას უნდა იღებდეს მეძუძური დედა თავისი ჯანმრთელობის და ორსულობის მდგომარეობიდან გამომდინარე!

​რა თქმა უნდა, ყველამ ვიცით, რომ ძუძუთი კვება ძალიან კარგია ბავშვისთვის, ამიტომ თუ დედა გადაწყვეტს და შეძლებს ლაქტაციის გაგრძელებას, ეს მისასალმებელია.

​რა რისკებთან და გართულებებთანაა დაკავშირებული ლაქტაცია ორსულობისას?

​თუ ძუძუთი კვება უსაფრთხოა ორსულობისას, ბუნებრივია, გაგიჩნდებათ კითხვა, რატომ წყვეტს დედების გარკვეული ნაწილი ლაქტაციას?
პასუხი მარტივია - ორსულობის პროცესი მეტად ინდივიდუალურია და ყველა ქალში განსხვავებულად მიმდინარეობს. ზოგისთვის ორსულობა მეტად მძიმეა, თან ორსულობისა და ერთდროულად ძუძუთი კვების დროს შესაძლოა, გქონდეთ:
  • ძუძუს თავების ტკივილი
  • გულისრევა
  • ღებინება
  • დაღლილობა
  • შესაძლებელია რძის რაოდენობის, ფერის, გემოსა და კონსისტენციის ცვლილება (ამის გამო შესაძლოა, თვითონ ბავშვმა შეწყვიტოს თავისი ნებით ძუძუთი კვება თქვენი დიდი სურვილის მიუხედავად)
  • უშუალოდ ძუძუთი კვების დროს მუცლის ქვედა არეში ტკივილი (საშვილოსნოს შეკუმშვა, რაც იწვევს მუცლის ქვედა არეში ტკივილს, ეს განპირობებულია ოქსიტოცინის ზემოქმედებით).- საშვილოსნოს შეკუმშვის მიუხედავად ნაადრევი მშობიარობის რისკი მინიმალურია.

​რა უპირატესობა გააჩნია ორსულობისას ძუძუთი კვებას?

​მიუხედავად იმისა, რომ ძუძუთი კვება და ერთდროულად ორსულობა მეტად დამღლელი და რთული პროცესია, ზოგი დედისთვის ძუძუთი კვებას მაინც აქვს უპირატესობა, რამაც შესაძლოა, სტიმული მისცეს ბევრ ორსულ დედას ლაქტაციის გასაგრძელებლად. ეს უპირატესობებია:
  • ძუძუთი კვებაზე მყოფი ბავშის იმუნიტეტის ამაღლება
  • დამატებითი სასიამოვნო ემოციური და ფიზიკური კონტაქტი ბავშვთან
  • ასევე ლაქტაცია ორსულობისას ხელს უწყობს მშობიარობის შემდგომ პერიოდში რძის ჩადგომას, აფერხებს მკერდის გამაგრებას, აუმჯობესებს რძის სიმკვრივეს.

​ახდენს თუ არა ზეგავლენას ორსულობა რძის რაოდენობაზე?

​ორსულობისას ძალიან ხშირად მცირდება რძის რაოდენობა. ეს ძირითადად ხდება ორსულობის მე-4-ე მე-5 თვეზე (16-20კვირის ვადაზე). ასევე რამდენადმე იცვლება რძის შემადგენლობაც. ვინაიდან ეს პროცესი გამოწვეულია ჰორმონული ცვლილებებით, დამატებით გამოწველა ვერ დაგეხმარებათ რძის რაოდენობის მომატებაში.

​გარდა ამისა, ჰორმონული ცვლილებების გამო დედების უმეტესაობა ღელავს, რომ ორსულობისას გამოყოფილი რძე ზიანს მიაყენებს ბავშვს. შეგიძლიათ მშვიდად იყოთ, ჰორმონები, რომელსაც შეიცავს დედის რძე უსაფრთხოა თქვენი ბავშვისთვის.

​რას გვეტყვით ხსენის თაობაზე?

​მშობიარობის შემდგომ გაჩნდება კითხვა - ეყოფა თუ არა ხსენი ახალშობილს? - ხსენი იქნება თქვენი ახალშობილისთვის მიუხედავად იმისა, რამდენ რძეს მიიღებს თქვენი უფროსი ბავშვი. თქვენივე სიმშვიდისთვის უმჯობესი იქნება ძუძუ შესთავაზოთ ჯერ ახალშობილს, შემდეგ კი თქვენს უფროს ბავშვს.

​მიიღებენ თუ არა საკმარისი რაოდენობით რძეს როგორც ახალშობილი, ასევე უფროსი ბავშვი?

​იმისთვის, რომ გქონდეთ კარგი ხარისხის რძე, დააკმაყოფილოთ ორივე ბავშვის საკვები მოთხოვნილებები და შეინარჩუნოთ თქვენი ჯანმრთელობა, აუცილებელია მეტი საკვები მიიღოთ. რეკომენდებულია დამატებით 500 კალორიის მიღება დღეში, თუ თქვენი უფროსი ბავშვი დედის რძის გარდა იღებს ასევე მყარ საკვებს. იმ შემთხვევაში თუ ბავშვი ექსკლუზიურად დედის რძეზეა, მაშინ დამატებით 650 კალორიის მიღებაა საჭირო დრის განმავლობაში.

​როგორ უნდა მოვიქცეთ, თუ გვინდა ლაქტაციის შეწყვეტა ორსულობის დროს?

​თუ ორსულად ხართ, და გადაწყვიტეთ, რომ დროა, თქვენს მეძუძურ ბავშვს შეუწყვიტოთ ძუძუთი კვება, ეს პროცესი თანდათანობით უნდა განახორციელოთ. მაგალითად, უარი თქვათ ლაქატაციაზე დილასა და ძილის წინ. ასევე თუ ბავშვი შედარებით დიდია, უნდა აუხსნათ რას აკეთებთ და რისთვის, უნდა გამოყოთ მეტი დრო ბავშვთან ფიზიკური კონტაქტისთვის, გააორმაგოთ ჩახუტების, თამაშისა და მოფერების პროცესი.


​გისურვებთ ჯანმრთელობას!

შეიძლება დაინტერესდეთ

„სტატისტიკის თანახმად, აქტიური სექსუალური ცხოვრების პირობებში ქალების 85% პირველი ერთი წლის განმავლობაში ორსულდება, ხოლო 95% - ორი წლის განმავლობაში“

„სტატისტიკის თანახმად, აქტიური სექსუალური ცხოვრების პირობებში ქალების 85% პირველი ერთი წლის განმავლობაში ორსულდება, ხოლო 95% - ორი წლის განმავლობაში“
როდის ვსაუბრობთ უნაყოფობაზე და რა შეიძლება იყოს ძირითადი გამომწვევი მიზეზები? - ამ და სხვა საკითხებზე ​MomsEdu.ge-ს რეპროდუქტოლოგი, მეან-გინეკოლოგი ლელა ირემაძე ესაუბრა. 

​- ქალბატონო ლელა, რა არის უნაყოფობა და როდის ვსაუბრობთ მასზე?

- იმ შემთხვევაში, როდესაც ერთწლიანი, რეგულარული, დაუცველი სქესობრივი კონტაქტის ფონზე არ დგება ორსულობა, ვსაუბრობთ უნაყოფობაზე, თუ ქალის ასაკი:

  • < 35 წლამდეა
  • > 35 წელზე ზემოთ ასაკის ქალებში - ეს პერიოდი მცირდება 6 თვემდე.
  • > 40 წელზე ზემოთ - 3 თვემდე
უნაყოფობა შეიძლება იყოს პირველადი და მეორადი. პირველადია უნაყოფობა, როდესაც ქალს არცერთი ორსულობა არ ჰქონია, ხოლო მეორადია უნაყოფობა, როდესაც ქალს აქვს მინიმუმ ერთი ორსულობა ანამნეზში.

ქალის ასაკი და წყვილის სქესობრივი თანაცხოვრების პერიოდის ხანგრძლივობა მნიშვნელოვანია, უნაყოფობის დროული დიაგნოსტიკისა და შემდგომი მენეჯმენტის განსაზღვრის თვალსაზრისით.

- დღესდღეობით, პროცენტულად რამდენად გავრცელებულია წყვილებში უშვილობა?

- დღეისათვის მსოფლიოში რეპროდუქციული ასაკის 8-12% არის უნაყოფო, ანუ ყოველი 7 წყვილიდან 1 წყვილი. 48 მილიონი წყვილი. 186 მილიონი ადამიანი; (Worldwide ( Ombelet et; al)) PubMed 2019)

- ძირითადად რითია გამოწვეული უშვილობა და რომელი სქესის წარმომადგენლებში უფრო ხშირია ეს პრობლემა?

- უნაყოფობის მიზეზები შეიძლება იყოს მამაკაცისმიერი, ქალისმიერი, კომბინირებული (ქალისმიერი+მამაკაცისმიერი ფაქტორი); იმუნოლოგიური, ასევე უცნობი/გაურკვეველი ეტიოლოგიის.

  • ქალისმიერი მიზეზები გვხვდება შემთხვევათა – 40-45%-ში
  • მამაკაცისმიერი ფაქტორი - 35-40%
  • ქალისა და მამაკაცის ერთად - 15%
  • გაურკვეველი გენეზის უნაყოფობა -10%
ქალისმიერი მიზეზები შეიძლება იყოს - ფალოპის მილების, საკვერცხეების, საშვილოსნოს ორგანული და ან ფუნქციური პათოლოგიური ცვლილებები, ასევე ენდოკრინული დარღვევები.

ფალოპის მილების ანატომიური და ფუნქციური დაზიანებით გამოწვეული უნაყოფობა, ქალის უნაყოფობის 40-60%-ს შეადგენს. ფალოპის მილებს ახასიათებთ ძალზე რთული ნეიროენდოკრინული რეგულაცია, რომელიც მათ სატრანსპორტო ფუნქციას განაპირობებს. ამ ფუნქციის მოშლა საბოლოოდ იწვევს სპერმატოზოიდისა და კვერცხუჯრედის გადაადგილების, მათი შერწყმის შედეგად წარმოშობილი გამეტების, შემდგომ კი ემბრიონის საშვილოსნოს ღრუსკენ ტრანსპორტირების პროცესის რღვევას, რაც უნაყოფობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზია.

საშვილოსნოს პათოლოგიებით გამოწვეულ უნაყოფობაში მნიშვნელოვანია - საშვილოსნოს თანდაყოლილი პათოლოგიები (ძგიდე, ორრქიანი, ერთრქიანი), ფიბროიდები, ადენომიოზი, ენდომეტრიოზი, ენდომეტრიუმის სტრუქტურა/ ხარისხი, პოლიპები.

საკვერცხისმიერი ფაქტორი - ძირითადად ანოვულაცია, რაც უნაყოფობის გამომწვევ მიზეზებს შორის მნიშვნელოვან ადგილს იკავებ. იგი გულიხმობს ფოლიკულიდან კვერცხუჯრედის გამოთავისუფლების პროცესის რღვევას.

ჰორმონული დარღვევებიდან აღსანიშნავია - ჰიპოთალამო - ჰიპოფიზურ სისტემაში მიმდინარე პათოლოგიური ცვლილელბი.

მამაკაცისმიერი ფაქტორი - განპირობებულია სპერმაში სპერმატოზოიდების რაოდენობრივი, მოძრაობითი და მორფოლოგიური პათოლოგიური ცვლილებებით.

ასევე ძალზედ მნიშვნელოვანი და გასათვალისწინებელია - გარემო ფაქტორების (ტოქსინები), ცხოვრების წესის (მწეველობა, ალკოჰოლის მოხმარება, სიმსუქნე) გავლენა ნაყოფიერებაზე.

- აქვს თუ არა მნიშვნელობა ქალის ასაკს?

- ოვარიული რეზერვი (კვერცხუჯრედების მარაგი საკვერცხეებში) ქალის შვილოსნობის პოტენციალის მთავარი განმსაზღვრელი ფაქტორია, უფრო მეტიც, გენეტიკური შვილის ყოლის ერთადერთი წყაროა. მნიშნელოვანია ის ფაქტორი, რომ კვერცხუჯრედების მარაგი მცირდება/იხარჯება ასაკის მატებასთან ერთად. გარდა კვერცხუჯრედების რაოდენობრივი შემცირებისა, მცირდება კვერცხუჯრედების ხარისხიც (უპირატესად 35 წლის შემდეგ). სწორედ ამ ფაქტორების გამო განსხვავებულია ქალის დაორსულების სიხშირე 35 წლამდე და მის შემდეგ ასაკში, მაგალითად, ბუნებრივ ციკლებში:

  • 25 წლის ასაკში - ერთ ციკლში - საშ. - 25%;
  • 35 წლის ასაკში - 15%-ია
  • 37 წლის ასაკში 10%, 40 წლის შემდეგ 4-5%

    ​ინ ვიტრო ციკლში
  • < 35 წლამდე - საშუალოდ 45-50%-ია
  • 35-38 წწ - 30-35%
  • 40-42 წწ - 8-10%
  • < 42 წწ - 3-5%.
აღნიშნული, ქალის რეპროდუქციულ სისტემაში მიმდინარე ასაკდამოკიდებული ფიზიოლოგიური პროცესია. გასათვალისწინებელია, ფიზიოლოგიიდან გადახრის შემთხვევები ანუ ადრეულ ასაკში (35-30 წლამდე), სხვადასხვა მიზეზის (გენეტიკური, აუტოიმუნური, იდიოპათიკური და სხვ) გამო შემცირებული ფოლიკულური მარაგის არსებობა, რის გამოც ორსულობის სიხშირე ასაკის მიუხედავად მნიშვნელოვნად დაბალია.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, საჭიროა ყველა რეპროდუქციული ასაკის ქალმა, ვინც გეგმავს ორსულობას, დროულად მიმართოს რეპროდუქტოლოგს, გამოიკვლიოს საკვერცხის მარაგი და შედეგის მიხედვით დაგეგმოს ორსულობა.

ასევე მნიშვნელოვანია, ფსიქოლოგიური ფაქტორით გამოწვეული უნაყოფობა, რაც დღეისათვის საკმაოდ ხშირად გვხვდება.

ძირითადი მიზეზები, რომლებიც იწვევენ ფსიქოლოგიურ უნაყოფობას:

  • სისტემატური სტრესი სამსახურში;
  • თავის დადანაშაულება უნაყოფობაში, ან ფიქრი იმაზე, რომ ეს არის სასჯელი თქვენი ცხოვრების წესის გამო;
  • ფინანსური თუ საყოფაცხოვრებო პრობლემები, რაც ბავშვის დაბადებას უკავშირდება;
  • ბოლო პერიოდში განცდილი სერიოზული ფსიქოლოგიური რყევა;
  • გარშემომყოფების მხრიდან გამუდმებული პრესინგი, ანუ გამუდმებული შეკითხვები: არ ხართ ორულად, არ გეგმავთ ორსულობას, რატომ არ ორსულდებით? 

ფსიქოლოგიური უნაყოფობის დროს მნიშვნელოვანია მკურნალი ექიმის მხარდაჭერა, ზოგიერთ შემთხვევაში საჭირო ხდება ფსიქოლოგის ჩართულობა.

- დედები ხშირად ეუბნებიან თავიანთ ქალიშვილებს, არ გაცივდეთ, ბავშვი არ გეყოლებათო. მითია თუ რეალურად შესაძლებელია მომავალში ამან პრობლემა გამოიწვიოს?

- რა თქმა უნდა, მითია. მცირე მენჯის ღრუს ანთებას ინფექცია იწვევს და არა ცივზე ჯდომა ან მსგავსი.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად