გერმანიაში მომუშავე ქართველი ექიმი იაგო ფრანგიშვილი წერს. MomsEdu.ge გთავაზობთ მის პოსტს:
„ექიმი უპირველესად ნიშნავს ნდობას და პროფესიონალიზმს. ნდობა არაა, რომ ექიმი პიროვნულად მოგწონდეს ან არ მოგწონდეს. ნდობა ნიშნავს, რომ იმდენად ხარ დარწმუნებული ექიმის პროფესიონალიზმში, საკუთარი სახელისთვის მინიმალური ჩრდილის მიყენებაზე ფიქრის გარეშე გეტყვის სიმართლეს, მოგცემს პროფესიულ რჩევას, გაგიშვებს სხვა ექიმთან, თუკი ეს საჭიროა.
მოკლედ, ექიმის სიტყვას და ნააზრევს, მის დანიშნულებას და რჩევას თუ არ ენდე, მაშინ ექიმის პროფესიონალიზმი მხოლოდ და მხოლოდ მოხელეობაა. გასალაშინებას პროფესიონალიზმი უნდა, მაგრამ, ნდობა არაა აუცილებელი.
მაშინ, როცა მილიონზე მეტმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატში და სტადიონებზე საათობით ისხდნენ ბახუსში მყოფი, მოყვირალი და მომღერალი ათიათასობით ფანი ერთმანეთის გევრდიგვერდ, ყველას თვალწინ, მთელი მსოფლიოს თვალწინ და შენ, ექიმმა, არც მსოფლიო ჯანდაცვას, არც ფიფას, არც იმ სახელმწიფოებს მიმართე და მისწერე შენი პროტესტი, არც კი დააფიქსირე მაშინ აღშფოთება და შენი სასოწარკვეთა, და დღეს კი მოითხოვ 11 ადამიანი არ შეიკრიბოსო, არა ხარ სანდო ექიმი. მე პირადად, როგორც პაციენტი, ვერ გენდობი.
პოპულიზმი და ყურადღების უმთავრესიდან სხვაზე გაფანტვაა შენი სტეიტმენტი.
ექიმი მიუკერძოებელიცაა და ჰუმანურიც, არაა ჰომოფობი და არ აკეთებს რაღაცა ნიშნით ადამიანთა დემონიზაციას, არა აქვს წინასწარ ჩამოყალიბებული შაბლონი ადამიანზე.
მაგალითად, სიგარეტის მწეველს არ ეუბნება, აბა რა გეგონა რომ ეწეოდი, ეს არ დაგემართებოდაო?
და ამგვარი მომენტი ბევრია მედიცინაში.
ასეთი ექიმი, რაც გინდა პროფესიონალი იყოს, როგორც ქირურგი თუ ონკოლოგი ძნელი სანდობია იმიტომ, რომ უკვე განწირული ყავხარ როგორც პაცენტი, წინასწარ.
ყველამ ვიცით, რომ ანტივაქსერი და აცრილი ერთმანეთთან კოლიდირებაში, დაპირისპირებაში ჯანმრთელობის მხრივ არასოდეს არ მოდიან ამ კონკრეტული ინფექციის დროს. ანტივაქსერი აცრილს ვერაფრით ვერ ავნებს. აცრილი ანტივაქსერს ვერაფრით ვერ დაეხმარება. ეს ფაქტია და ეს იცის, ეს დარწმუნებით იცის ყველა ექიმმა, მედიცინის სტუდენტმა, უბრალოდ ნაკითხმა ადამიანმა. და ეს იცის იმ ხალხმაც, რომელთაც მიმართავ ექიმი.
ყველამ იცის, რომ - „ანტივაქსერების იმედზე ვართ დარჩენილი“ ეს განცხადება არის სრული სიცრუე, უბრალოდ ტყუილია.
თანაც, ეს ბოროტი ტყუილია, გამთიშავი ტყუილია, ადამიანებს ტაბურეტკებით და ხელკეტებით რომ დააწყებინებს ანტვაქსერების ძებნას, აი ისეთი ტყუილია.
პოპულისტური და უბრალოდ ექიმის ხალათისათვის შეუფერებელი სიბინძურის ტყუილია.
აცრა კორონაზე არის ინდივიდუალური დაცვა.
აცრილი ვერაფრით ვერ ჩაერთვება ჯოგური იმუნიტეტის შექმნაში, ეს მხოლოდ და მხოლოდ კორონა გადატანილი ადამიანია.
აცრა არ და ვერაფრით ვერ დაიცავს კორონავირუსით ინფიცირებისაგან და ამიტომაც აცრილი ზუსტად ისევე გადამდებია კორონავირუსისა, როგორც აუცრელი. სამწუხაროა, მაგრამ ფაქტია, რომ აცრილების მიმართ იგივე მოპყრობა, როგორც კორონაგადატანილების მიმართ არასწორია და აცრილიც ისევე უნდა დაიტესტოს, როგორც აუცრელი.
ეს სამწუხაროა, ეს არაპოპულარული გამოთქმაა, ეს ბევრს გააბრაზებს, მაგრამ სამედიცინო ასპექტით ეს ფაქტია.
აცრილი ისეთივე ვირუსგადამტანია, როგორც აუცრელი და აქ არავითარი უპირატესობა არ არსებობს ჰიგიენის და ეპიდემიოლოგიის თვალსაზრისით.
აცრილი ადამიანი აცრით საკუთარ თავს იცავს არა ვირუსისგან, არამედ მძიმე დაავადებისაგან.
აუცრელი ადამიანი შეგნებულად თუ შიშით ამას არ აკეთებს და ხდება იმ დაახლოებით 5%-ში მძიმედ ავად.
15%-დან 20%-მდე სიმპტომიანია და ეს ადამიანები აუცილებლად ექიმის რჩევას მოიძებნიან.
ეს დატვირთვაა ექიმისთვის. ესაა ფაქტი და რეალობა.
ექიმმა ან უნდა თქვა რეალობა და ფაქტი, ან უნდა გაჩუმდე და ინტერპრეტაციებთან, ვარაუდებთან, შავ-თეთრ ოცნებებთან მარტო უნდა დარჩე. აუცრელი პაციენტი ტვირთავს ჯანდაცვის სისტემას.
სამაგიეროდ, კი ის 80%-დან 85%-მდე აუცრელი და ვირუსგადატანილი პაციენტი იწვევს ჯანდაცვის სისტემის განტვირთვას, ის არასოდეს შეაწუხებს ექიმს კორონას გამო.
ესაა ფაქტი და რეალობა.
თუკი გვსურს ამ თემის საზოგადოებისთვის პრეზენტაცია, მართალია არასწორი თემაა, მაგრამ რეალობაა და რაღაცით გამართლებულია ამაზე საუბარი, დადუმებას ვერავის მოსთხოვ. ესეც ფაქტია.
ასევე ფაქტი და რეალობაა საქართველოს პირობებში და საქართველოს კლინიკებში ის, რომ კოვიდიანი პაციენტის მოვლაში არავითარი დადებითი განვითარება არ შეიმჩნევა. მაშინ, როცა დასავლური სახელმწიფოები მართვით სუნთაქვაზე აყვანილთა რიცხვს 70%-ით ამცირებენ, საქართველოში და იზოლირებულად ეს რიცხვი იზრდება და იზრდება.
პაციენტთა მართვით სუნთქვაზე აყვანა ხდება სქემატურად, პაუშალურად, შაბლონურად.
არადა, ყველამ ვიცით, რომ თუკი სხვა დაავადებათა დროს ნაადრევი ინტუბაცია კარგ შედეგს იძლევა, პაციენტი ისვენებს, სტრესი ეხსნება, ასე არაა კორონას დროს. ნაადრევად მართვით სუნთქვაზე აყვანილი პაციენტი იღუპება.
იმ 750-მა ექიმმა, რომელთაც ხელი მოაწერეს სიტყვებს - „ანტივაქსერების იმედად დავრჩითო“, დასხდნენ ერთად ონლაინ კონფერენციაზე და ისაუბრეს პაციენტის მართვაზე?
თუკი ასეა, ჩემი უდიდესი ბოდიში და რესპექტი, თუმცა, ადამიანების ჯგუფის დემონიზაცია ექიმისათვის შეუფერებელი მაინც რჩება. საქართველოს კლინიკებისთვის პრობლემატური რჩება პაციენტის თანამიმდევრული და ეტაპობროივი მოვლა, როცა საკუთარ გადაწყვეტილებებს და ლაბორატორიულ მონაცემებს პერმანენტულად უსადაგებ ავადმყოფის კლინიკურ მდგომარეობას.
არაინდივიდუალური და ზედმატად სტანდარტიზირებული მიდგომა მძიმე კოვიდის დროს კიდევ უფრო ამძიმებს.
თანამდევ დაავადებებზე თუ ინფექციებზე გვერდის ავლა ამძიმებს.
სისხლის და სხვა სითხეების მიკრობიოლოგიური ანალიზის და რეზისტოგრამის არჩატარება ამძიმებს.
ნულ ეოზინოფილზე სტეროიდის უანტიბიოტიკოდ მიცემა აძლიერებს თანაინფექციას და ამძიმებს.
პროკალციტონინის არგანსაზღვრა ამძიმებს.
ფილტვის კტ-ს ქულებით აზროვნება და იმაზე არ დაფიქრება, იქნებ სითხე, იქნებ ანთება, იქნებ ჰემორაგია, იქნებ ჰიპერსეკრეცია, იქნებ ბრონქის ჩაკეტვა და ასე შემდეგ მრავალი იქნებანის არ გათვალისწინება, ამაზე არ დაფიქრება, რაა ამ კტს „ქულების“ გამომწვევი აი, ამაზე არ დაფიქრება უბრალოდ კი არ ამძიმებს, არამედ კლავს. აი, ესაა ექიმებისთვის საერთო სადისკუსიო. კლინიკების ჰიგიენაა სადისკუსიო.
პერსონალის ტესტირებაა სადისკუსიო და ტესტების დამაჯერებლობა.
კოვიდიანი მსუბუქსიმპტომიანი პაციენტების მართვაა სადისკუსიო, აი ეს პრობლემა ამძიმებს და ინტესიურამდე აიძულებს ადამიანს.
მძიმე პაციენტების კლინიკაში ჰიგიენაა სადისკუსიო, ისევ და ისევ რომ ერთ ოთახში არის რამდენიმე პაციენტი.
,,ჩემი საკუთრი ოჯახის წევრები და უახლოესი მეგობრებიც, ვისაც ახალგაზრდა ასაკის გამო ასტრაზენეკა ვერ გაუკეთდებოდა, სინოფარმით და სინოვაკით არიან აცრილები!''
ექიმი თამარ ჟამურაშვილი სოციალურ ქსელში კორონავირუსთან დაკავშირებით ყველაზე ხშირად დასმულ კითხვებს პასუხობს, რომელსაც MomsEdu.ge უცვლელად გთავაზობთ:
,,მოდის მართლაც აურება შეკითხვა აცრებთან დაკავშირებით. შეუძლებელია ყველაზე სათითაოდ პასუხის გაცემა. გადავწყვიტე, დავაგროვო კითხვები და ყველას ერთად გიპასუხოთ, მით უმეტეს რომ უმრავლესობა ერთი და იგივე საკითხს ეხება. თუ თქვენს კონკრეტულ შეკითხვაზე პასუხი ვერ იპოვეთ, გთხოვთ კომენტრის სახით გამიმეოროთ.
პირველ რიგში, ყველაზე ხშირად დასმული კითხვა: ავიცრა სინოფარმ/სინოვაკით თუ დაველოდო ,,უკეთეს“ ვაქცინას.
‼️ პასუხი: როგორც ყოველთვის და მრავალჯერ მითქვამს: აუცილებლად უნდა აიცრათ! რა თქმა უნდა გვერჩივნებოდა დღესდღეობით არსებულ ვაქცინებს შორის საუკეთესო, მაგრამ არ არის სამწუხაროდ დღეს ამის საშუალება საქართველოში. უკვე ივლისია დაწყებული, ორჯერად აცრას და შემდეგ ანტისხეულების სრული ტიტრით გამომუშავებას რამდენიმე კვირა სჭირდება. მაქსიმუმ სექტემბრიდან მოსალოდნელია ინფიცირებულთა რიცხვის მკვეთრი ზრდა, ამიტომ მოცდის დრო აღარ არის. თუ მართლაც და შემოვიდა ფაიზერის ვაქცინა და თანაც საკმარისი რაოდენებოთ, შესაძლებელი იქნება რამდენიმე თვეში ბუსტერის (დამატებითი აცრის) გაკეთება. ეს, რა თქმა უნდა, ქართული ჯანდაცვის მიერ განსახილველი და პროტოკოლში შესატანია, მაგრამ ვფიქრობ, კარგი ალტერნატივა იქნება.
მოქმედებს თუ არა ჩინური ვაქცინები დელტა-ვარიანტის წინააღმდეგ.
‼️ პასუხი: კვლევები და მეცნიერულად დასაბუთებული ინფორმაცია ამასთან დაკავშირებით არ არსებობს, მაგრამ დელტა შტამის წინააღმდეგ ფაიზერის და ასტრაზენეკას ვაქცინებიც შედარებით ნაკლებ ეფექტურია. აქედან დასკვნა, ყველა ვაქცინის ეფექტურობა დელტა-შტამის მიმართ დაქვეითებულია, ასევე იქნება ჩინური ვაქცინების შემთხვევაშიც, რაღაც დოზით აუცილებლად დაგიცავთ!
‼️ ჩემი საკუთრი ოჯახის წევრები და უახლოესი მეგობრებიც, ვისაც ახალგაზრდა ასაკის გამო ასტრაზენეკა ვერ გაუკეთდებოდა, სინოფარმით და სინოვაკით არიან აცრილები!
ჩემი მეზობელი აცრილი იყო და მაინც დაემართო კოვიდ-ი.
‼️ პასუხი: დიახ, შესაძლებელია. ვაქცინაცია 100%-იან დაცვას ინფიცირების წინააღმდეგ არ იძლევა, მაგრამ გიცავთ მძიმე მიმდინარეობისგან. ეს ნიშნავს, აცრილებიც შეიძლება დაინფიცირდნენ, მაგრამ ბევრად უფრო მსუბუქუდ გადაიტანენ, ვიდრე აცრის გარეშე გადაიტანდნენ. შეიძლება კლინიკაშიც და ინტენსიურშიც მოხვდნენ, მაგრამ გადარჩენის ბევრად (!) მეტი შანსი აქვთ ვიდრე აცრის გარეშე.
ხშირად მოდის ქრონიკულ დაავადებათა სია კითხვით, შეიძლება თუ არა ამა თუ იმ დაავადებით ადამიანი აიცრას.
‼️ პასუხი: რაც უფრო გრძელია დაავადებათა სია, მით უფრო სწრაფად უნდა აიცრათ!
‼️ არ არსებობს ქრონიკული დაავადება, რომელიც აცრის წინააღმდეგჩვენებას წარმოადგენს! ანუ რა დაავადებაც არ უნდა გქონდეთ, თუ ამჟამად მდგომარეობა სტაბილურია და გამწვავების ფაზაში არ იმყოფებით, შეგიძლიათ და უნდა აიცრათ.
‼️ ალერგიული დაავადებები: თუ ამჟამად გამწვავების ფაზაში არ იმყოფებით, შეგიძლიათ აიცრათ! ექიმმა რა თქმა უნდა წინასწარ უნდა იცოდეს.
‼️ ის, რომ რომელიმე მედიკამენტზე ან სხვა ვაქცინაზე ალერგია გქონდათ, არ ნიშნავს, რომ ამ ვაქცინაზეც გექნებათ. უკიდურეს შემთხვევაში შესაძლებელია სინჯით დაწყება და თუ რეაქცია არ გამოვლინდა, შემდეგ აცრა.
უნდა მოვხსნა თუ არა ესა თუ ის მედიკამენტი აცრის წინ?
‼️ პასუხი: არც ერთი მედიკამენტის, არც სისხლის გამათხევადებლის შეწყვეტა/დაპაუზება აცრის წინ არ არის საჭირო. სითხის გამათხევადებლის მიღების შემთხვევაში მოგიწევთ ნანემსარზე რამდენიმე წუთი თითის დაჭერა, რომ სისხლჩაქცევა არ განვითარდეს.
უნდა დავლიო თუ არა ანტიჰისტამინიკი ან სტეროიდი აცრის წინ გართულებების რისკის შესამცირებლად?
‼️ პასუხი: ცალსახად არა!
აქვს თუ არა აზრი იმუნოსუპრესიულ თერპიაზე მყოფი პაციენტებისთვის აზრი აცრას?
‼️ პასუხი: დიახ! რა თქმა უნდა არ ვიცით გამოუმუშავდება თუ არა ანტისხეულები და რა ტიტრით. დღესდღეობით საუბარია ასეთი პაციენტების ორის ნაცვლად სამი დოზით აცრაზე და მალე იქნება გადაწყვეტილება მიღებული ამასთან დაკავშირებით, მანამდე კი უნდა ავიცრათ მინიმუმ 2 მიზეზით: ანტისხეულები რომც არ გამომუშავდეს არსებობს უჯრედული იმუნეტეტი და მოსაზრება, რომ დაცვა ანტისხეულების გარეშეც არსებობს და მეორე, ასეთ პაციენტებს ვაქცინაციის გართულებების მომატებული რისკი ნამდვილად არ აქვთ და რატომ არ უნდა გამოიყენონ ის მინიმალური შანსი მაინც რაც აქვთ?!
‼️ ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში კოვიდ-აცრა არ ტარდება,'' - აღნიშნავს ექიმი თამარ ჟამურაშვილი.