„ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს ჩაძინების მიზნით ლოგინში ურთავენ ტელეფონს - ეს მცდარი შეხედულებაა“

​ამერიკაში მოღვაწე ქართველი ექიმი დავით მრელაშვილი სოციალურ ქსელში პოსტს აქვეყნებს, რომელშიც საქართველოში ვაქცინაციის დაბალი ტემპის გამომწვევ მიზეზებზე საკუთარ მოსაზრებას გვიზიარებს. გთავაზობთ დავით მრელაშვილის პოსტიდან ამონარიდს:

„კვლევის" შედეგი დასრულებულია და ერთი საინტერესო „აჰა!” მომენტი მქონდა - თუ რატომ იკავებს თავს ხალხის დიდი ნაწილი ვაქცინაციისგან.

აქამდე მეც და ბევრი კოლეგაც ფიქრობდა რომ ქვეყანაში განათლების პრობლემის ბრალია ეს, და რადგან ხალხს ბევრი სამედიცინო (და ზოგიერთ მარტივი რამ) რამ არ ესმით.

განათლების პრობლემა ზოგადად,რა თქმა უნდა არის, თუმცა ეს ვერ იქნება მოსახლეობის 60-70%-ის აუცრელობის გადამწყვეტი მიზეზი და მოგახსენებთ რატომ.

რეალურად, საკმარისი სამედიცინო, სტატისტიკური და მათემატიკური განათლება (ყველაფერი ერთად რომ სიღრმისეულად გაიგონ რატომ არის აცრა უსაფრთხო) აქვს ალბათ საერთო მოსახლეობის 5%-ზე ნაკლებს, უფრო მეტი ალბათობით -1%-ზე ნაკლებს. ამას ვინმეს დამცირების მიზნით კი არ ვამბობ - რა თქმა უნდა ვერ ექნებათ, რადგან არც თუ ისე ადვილია ბოლომდე გაგება ამ საკითხის, და ხანდახან „უბრალოდ ექიმობაც” არაა საკმარისი ის მედიცინის უახლესი მიღწევები გესმოდეს საკმარისად.

აუცრელობის ძირეული (root cause) მიზეზი - არასაკმარისი *ნდობაა* (რწმენა არა, კონკრეტულად ნდობა). ნდობა მეცნიერებისადმი (ვაქცინა ნამეტანი მოკლე დროშია შექმნილი და ვერ ვენდობი), ნდობა მთავრობისადმი (მთავრობას ჩვენი დახოცვა უნდა, ფეხებზე ვკიდივართ), ნდობა ექიმებისადმი (ეს ექიმები მოსყიდულები არიან რომ ვაქცინა გაასაღონ), ნდობა სტატისტიკისადმი (ხელოვნურად ცვლიან ციფრებს რომ მეტი ჩაეთვალოთ) და კიდევ მრავალი სხვა). თუ ეს კითხვები გეცნობათ - ქვემოთ მარტივად ვუპასუხებ.

დანარჩენ ყველა კითხვას ბადებს უნდობლობა. ვერ ენდობიან - და „ამის შემდეგ* ჩნდება კითხვები, და არა პირიქით. მოსახლეობის დიდ უმეტესობას არ ჰყავს ოჯახში თუ უახლოეს საახლობლო წრეში ისეთი ექიმი - ვისაც საკმარისად ენდობა.

ან უფრო უარესი - ჰყავთ ვინმე, რომელსაც თავად არ ესმის საკმარისად, მაგრამ რადგან ისეთ როლში ჩავარდა რომ რაღაც უნდა თქვას - „თავს იზღვევს” და ამბობს რომ „მოდი, თავი შეიკავე”.

აქვე მინდა შემოვიტანო ნულოვანი რისკის ცნება. ადამიანებს გენეტიკურადაც და სოციალურადაც, რაიმეს არ-გაკეთების შედეგი ქვეცნობიერად გვგონია ნულოვანი (უფრო სწორად baseline) რისკი, და იგივე რამის გაკეთების - გარკვეულ წილად გარისკვა (მაგალითი: „რ მინდა ის რაღაც 0.001% გავრისკო რო ავიცრა - იქნებ მე ვიყო ის რეაქცია რო მისცეს").

საქმე იმაშია რომ პანდემიამ ეს ნულოვანი რისკი შეატრიალა: იმის ილუზია აღარავის აქვს,რომ „კორონა მე არ შემხვდება” - თითო ტალღაზე მინიმუმ მოსახლეობის 5-10% ინფიცირდება. ანუ აქ აცრის არ გაკეთება იმას ნიშნავს რომ თქვენი იმუნიტეტი მოუმზადებელი შეხვდეს ვირუსს და მიახლოვებით 70-ში ერთი შემთხვევა (დადასტურებულის) - სიკვდილით დამთავრდეს. გარდა ამისა, ყოველ მესამე ადამიანს - ხანგრძლივი პოსტ-კოვიდური ჯანმრთელობის პრობლემა დაუტოვოს.

ასე რომ „საახლობლოს ავტორიტეტებო”, ვინც თქვენ ნდობა გამოგიცხადათ - სანამ „მოდი თავი შეიკავე”-ს იტყოდეთ, ობიექტურად განსაზღვრეთ თავის შეკავების რისკიც.

რაც შეეხება ერთ-ერთ ყველაზე ხშირად დასმულ შეკითხვას: „არ ვიცი რას გამოაჩენს ვაქცინა ორი წლის მერე".

ამაზე თეორიულიც და პრაქტიკული პასუხიც ცალსახაა: თუ რამე „მნიშვნელოვანი“რისკი იქნებოდა - აქამდე, ამ მილიარდობით აცრაში გამოვლინდებოდა, და აგერ გეტყვით რატომ:

აცრა რა ცვლილებებსაც იწვევს ორგანიზმში - ანტისხეულების და უჯრედული იმუნიტეტის გამომუშავება, პიკს აღწევს მეორე აცრიდან 2-3 კვირაში, ანუ ჯამში - პირველი აცრიდან უმეტეს შემთხვევაში 1-2 თვეში. შემდეგ ეს იმუნიტეტი და ანტისხეულები ნელ-ნელა “განზავებას” განიცდის ჩვენს მიერ ყოველდღიურად შესუნთქული და ნაჭამი ბაქტერიასა და ვირუსების მიერ (რაც ასევე ფიზიოლოგიურ “აცრად” შეიძლება ჩაითვალოს) გამოწვეული იმუნური პასუხის შედეგად მიღებული ანტისხეულებით (ანუ მარტივად რომ ვთქვათ - ჩანაცვლდება). ასე, მუდმივ “მონაცემთა ბაზის განახლებას" აკეთებს იმუნიტეტი - უახლოეს დროში გარემოში არსებულ მიკროორგანიზმებზე.

აცრიდან 6-12 თვეში ეს ანტისხეულები იმდენად გაილევა (რადგან ბაზაში ახალი შემოსული ანტისხეულები განაზავებენ) რომ ნელნელა დაიწყება მომატებული შანსი კიდე ინფიცირების, ახალ შტამების დამატებასთან ერთად (აქედან გამომდინარეა ბუსტერის საჭიროება გარკვეული ვირუსებისთვის როგორც კოვიდი და გრიპი). ნუ ინერვიულებთ, ეს რისკი უცებ არ ჩნდება 6 თვის და 1 დღის მერე, ეს თანდათანობითი პროცესია, და თუ ნამეტანი გადააცილეთ ბუსტერი - ინფექცია რომელიც შეგხვდებათ - დიდი ალბათობით ნაწილობრი დაცული იქნებით „ნარჩენი” იმუნიტეტით რომელიც ნელ-ნელა მცირდება.

რაც შეეხება პრაქტიკულ გამოცდილებას - ეს 2 თვეზე მეტი აცრილი ადმიანების რაოდენობა მილიარდებია მსოფლიოში, რამოდენიმე მილიარდი, და არ ჩანს ეს რქები და ჩლიქები ჯერ (მელოტებშიც კი), და რაღას ელოდებით?

მსოფლიოში ძალიან ბევრი ვაქცინა შექმნილა ბოლო 100 წლის განმავლობაში. არცერთ შემთხვევაში, ვიმეორებ - არცერთ შემთხვევაში არ ყოფილა ისე რომ წელიწადზე მეტი გავიდეს (კვლევების საწყისიდან), და ათიათასობით საწყის აცრილში მაინც თუ რაიმე მოსახდენი არ იყო სერიოზული გვერდითი ეფექტების მხრივ - არ იყოს გამოვლენილი.

ანუ - თუ თქვენ ორ წელს ელოდებით - იგივე ლოგიკით 5 და 10 წელსაც შეიძლება ელოდოთ. პრაქტიკულად არ განსხვავდება 2 წლის მერე მოსახდენის და 5-10 წლის მერე მოსახდენი რისკი კონკრეტულად ვაქცინის ეფექტის მხრივ.

ერთი სახალისო მეცნიერული ფაქტი - ნებისმიერმა ჩვენგანმა რომ სნო-ს ნაცვლად ჩაილურის წყალი დალიოს საჭმლის გადაცდენის შემდეგ - 100,000%-ით მეტი შანსია, ვიდრე ვაქცინის გამო მოკვდეს. საჭმელს ხო ჭამთ? ჰოდა ვაქცინა 1000-სჯერ უფრო უსაფრთხოა ვიდრე ჭამის დროს დახრჩობა ლუკმის გადაცდენით,“ - აღნიშნავს დავით მრელაშვილი.