„მამაკაცის ფაქტორით გამოწვეული უნაყოფობა თავისი პროცენტული მაჩვენებლით თითქმის უტოლდება ქალისმიერი ფაქტორით გამოწვეულ უნაყოფობას და საშუალოდ 40%-ს შეადგენს“
როდის ვსაუბრობთ მამაკაცისმიერი ფაქტორით გამოწვეულ უნაყოფობაზე, რა არის მიზეზები და ექვემდებარება თუ არა მკურნალობას? - ამ და სხვა საკითხებზე MomsEdu.ge-ს, საერთაშორისო რეკომენდაციებზე დაყრდნობით ესაუბრა რეპროდუქტოლოგი, მეან-გინეკოლოგი, თსუ-ის დოქტორანტი, ლელა ირემაძე.
- უნაყოფობის გამომწვევ მიზეზებს შორის, მამაკაცის ფაქტორი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი და წამყვანი გახლავთ, უფრო მეტიც, თავისი პროცენტული მაჩვენებლით თითქმის უტოლდება ქალისმიერი ფაქტორით გამოწვეულ უნაყოფობას და საშუალოდ 40%-ს შეადგენს.
დღეისათვის, მსოფლიოში ყოველი მე-7 რეპროდუქციული წყვილი უნაყოფოა, 2-3 წლის წინ ეს მაჩვენებელი 10-დან 1-ს შეადგენდა. აღნიშნული მიუთიუთებს პროცესის ზრდაზე. ხეშლემწყობ მიზეზებს შორის, მძიმე ეკოლოგიური ვითარება და არახელსაყრელი სოციალური ფაქტორები მოიაზრება. ამ მხრივ, ჩვენი ქვეყანაც არ არის გამონაკლისი.
- ძირითადად რა არის მამაკაცის უშვილობის მიზეზი?
- მამაკაცის უნაყოფობა არის მამაკაცის მიზეზით ქალის დაორსულების შეუძლებლობა. გამომწვევი მიზეზი მრავალია, მათ შორის წამყვანი გახლავთ:
იდიოპათიური;
გენეტიკური;
ენდოკრინული;
ვარიკოცელე;
იმუნოლოგიური;
შარდ-სასქესო სისტემის ინფექციები;
შარდ-სასქესო ორგანოების თანდაყოლილი ან შეძენილი პათოლოგიები და სხვა.
იდიოპათიური ანუ გაურკვეველი გენეზის ფაქტორი - ყველაზე ფართოდ გვხვდება სხვა მიზეზებს შორის და შემთხვევათა 40-50%-ს შეადგენს. ამ შემთხვევაში, გარდა სპერმოგრამისა, სხვა სისტემებში დარღვევა პრაქტიკულად არ არსებობს.
გენეტიკური ფაქტორი - მამაკაცისმიერი უნაყოფობის გამომწვევი მიზეზების შემთხვევაში 20-30-%-ში გვხვდება, იგი გულისხმობს ქრომოსომულ დარღვევას (რაოდენობრივი, სტრუქტურული), მონოგენური დაავადებების (ცისტური ფობროზი) არსებობას, მიტოქონდრიულ მუტაციებს, გენეტიკურად განპირობებულ ენდოკრინულ დარღვევებს.
ენდოკრინული ფაქტორი - მნიშვნელოვანი მიზეზია სხვა ფაქტორებს შორის, გვხდება 25-30%-ში. ენდოკრინული დარღვევებიდან ხშირია - ჰიპერპოლაქტინემია, ჰიპო/ჰიპერთირეოზი, ინსულინრეზისტენტობა ასოცირებული ჭარბ წონასთან/სიმსუქნესთან და სხვა.
ვარიკოცელე- ზოგად პოპულაციაში გვხვდება მამაკაცთა 15-16%-ში, ხოლო უნაყოფო მამაკაცების 30-35%-ში. უნაყოფობის შემთხვევაში ვარიკოცელეს მკურნალობის სტრატეგია (მედიკამენტური, ქირურგიული) დამოკიდებულია მის ხარისხზე და პაციენტის ჩივილებზე (ტკივილი, დისკომფორტი სათესლე ჯირკვლების პროექციაზე). მსუბუქი ხარისხის და/ან ასიმპტომური ვარიკოცელე არ საჭიროებს მკურნალობას.
სხვა მიზეზებს შორის მნიშვნელოვანია - ჭარბი ალკოჰოლის, თამბაქოს, ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარება, ფიზიკური/სპორტული ზედატვირთვა, დღე-ღამური ბიორიტმის (ძილ-ღვიძილის საათები) დარღვევა, ანამნეზში ჩატარებული ქიმიოთერაპია და სხვა.
- რა კვლევებია საჭირო მამაკაცის შემთხვევაში?
- პირველი რიგის კვლევა გახლავთ სპერმოგრამა (სპერმოგრამა - ეაკულატის (სათესლე სითხის) გამოკვლევაა), რომლის ჩატარებას, მიღებული შედეგის სწორად შეფასებას დიდი მნიშვნელობა აქვს.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ მოწოდებული ბოლო რეკომენდაციის მიხედვით, ნორმალური სპერმოგრამის პარამეტრებია:
- საჭიროა თუ არა ანალიზისთვის სპეციალური მომზადება?
- დიახ, საჭიროა სპეციალური მომზადება. ამ შემთხვევაში მამაკაცმა სქესობრივი ცხოვრებისა და მასტურბაციისგან <2 და >5 დღის განმავლობაში თავი უნდა შეიკავოს. ამ პერიოდში რეკომენდებულია შეიზღუდოს ჭარბი ალკოჰოლი, სპეციფიკური მედიკამენტები.
სპერმოგრამის შედეგის მიხედვით განისაზღვრება სხვა დამატებითი კვლევების საჭიროება, როგორებიცაა: სათესლე ჯირკვლების ულტრასონოგრაფია, ჰორმონული ანალიზები, კარიოტიპირება, შარდ-სასქესო სისტემის ინფექციები და სხვა.
- შესაძლებელია თუ არა მკურნალობა და რამდენად ეფექტურია?
- მკურნალობის მენეჯმენტი (მედიკამენტური, ქირურგიული) დამოკიდებულია უნაყოფობის გამომწვევ მიზეზებზე, ამდენად, გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება პაციენტის სწორ და დროულ დიაგნოსტიკას. ხშირად მსუბუქი დარღვევების დროული გასწორების შემდეგ, მოკლე დროში, წყვილი ბუნებრივი გზით იღებს ორსულობას. საჭიროების შემთხვევაში მოწოდებულია ინ ვიტრო განაყოფიერება (IVF/ICSI), როდესაც სახეზეა: საშუალო ან მძიმე დარღევა სპერმოგრამაში, ობსტრუქციული ან არაობსტრუქციული აზოოსპერმია, ანამნეზი წარუმატებელი მედიკამენტური თერაპია, წარუმატებელი საშვილოსნოსშიდა ინსემინაციები და სხვა.
დღეისათვის, რეპროდუქტოლოგიის განვითარებამ პრაქტიკულად გადაწყვიტა წყვილის უნაყოფობის პრობლემა. თითქმის არ არსებობს გამოუვალი მდგომარეობები, მათ შორის მამაკაცთა უნაყოფობის თვალსაზრისით. მძიმე დარღვევების არსებობისას ინ ვიტრო (IVF/ICSI) განაყოფიერების ტექნოლოგიის გზით შესაძლებელია წყვილმა იყოლიოს საკუთრი გენეტიკური შვილი.
პროგნოზი განისაზღვრება რამდენიმე მნიშვნელოვანი ფაქტორით, მათ შორის წამყვანია:
სპერმოგრამის დარღვევის ტიპი (მსუბუქი, საშუალო, მძიმე); უნაყოფობის ხანგრძლივობა); უნაყოფობის ტიპი (პირველადი, მეორადი); პარტნიორის (ქალი) ასაკი, მისი ფერტილიზაციის სტატუსი.
ექიმის მიერ პროგნოზის სწორად განსაზღვრას დიდი მნიშვნელობა ენიჭება წყვილის წარმატებაში.
ამჟამად მამაკაცის უნაყოფობის ნებისმიერ შემთხვევაში არსებობს გამოსავალი, მაშინაც კი, როდესაც საქმე გვაქვს აზოოსპერმიასთან (ობსტრუქციული (ეაკულატში სპერმატოზოიდები არ არსებობა). დამხმარე ქირურგიული ტექნოლოგიის გზით შესაძლებელია სათესლე ჯირკვლებიდან ან მისი დანამატიდან სპერმატოზოიდების ან მისი წარმომქმნელი უჯრედების აღება და გამოყენება, ინ ვიტრო განაყოფიერებითვის (IVF/ICSI). არაობსტრუქციული აზოოსპერმიის შემთხვევაში რეკომენდებულია სპერმ-დონაცია და ინ ვიტრო განაყოფიერება (IVF/ICSI).
მამაკაცის უნაყოფობის შემთხვევაში ასევე კეთდება საშვილოსნოსშიდა ინსემინაცია (საშვილოსნოსშიდა ინსემინაცია გულისხმობს ქალის საშვილოსნოში სპერმის ხელოვნურად შეყვანას), თუ არის შემდეგი ჩვენება:
გაურკვეველი გენეზის უნაყოფობა;
მსუბუქი დარღვევა სპერმოგრამაში;
გაიშვიათებული სქესობრივი კავშირი;
პოტენციის დაქვეითება.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
ადამიანების 30% საპირფარეშოდან გამოსვლის შემდეგ ხელებს არ იბანს, რაც ვირუსული ინფექციების გავრცელებას უწყობს ხელს
ვირუსული ინფექციებისგან თავის დაცვის მიზნით, ექიმები მარტივი ჰიგიენური წესების ზედმიწევნით დაცვას გვირჩევენ. ახალი ტიპის კორონავირუსის მასობრივი გავრცელების შემდეგ სამედიცინო სფეროს წარმომადგენლები ყოველდღიურად მოგვიწოდებენ ხელების სწორად დაბანისკენ. არის თუ არა ხელის დაბანა მართლაც ასეთი ეფექტური ეპიდემიის გავრცელების საწინააღმდეგოდ? უახლესი კვლევებით მტკიცდება, რომ აღნიშნულ ჰიგიენურ პროცედურას ვირუსული ინფექციის პრევენციის უნარი ნამდვილად შესწევს.
ჰაერწვეთოვანი გზით გადამდები ინფექციების თავიდან ასაცილებლად ხელების რეგულარულად დაბანა აუცილებელია. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის კორონავირუსის წინააღმდეგ ბრძოლის უახლეს დირექტივებში ხაზგასმით არის აღნიშნული, რომ ვირუსის გავრცელებისგან თავის დასაცავად ხელები საპნითა და თბილი წყლით რეგულარულად უნდა დავიბანოთ. ადამიანების უმეტესობა მედიკოსების რჩევებს ეჭვის თვალით უყურებს, რადგან მათ დიდ ნაწილს მარტივი ჰიგიენური პროცედურების ძლევამოსილების ნაკლებად სჯერა.
კემბრიჯში მდებარე მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტის უახლესი კვლევა ამტკიცებს, რომ ხელების დაბანას ვირუსული ინფექციის გავრცელების შეჩერება ნამდვილად შეუძლია. მკვლევარებმა ეპიდემიოლოგიური მოდელირებისა და ფაქტებზე დაფუძნებული სიმულაციების მონაცემებზე დაყრდნობით დაასკვნეს, რომ მარტივი ჰიგიენური პროცედურების ზედმიწევნით დაცვას დაავადების ტრანსმისიის შემცირების უნარი შესწევს.
მკვლევარების ინფორმაციით, ადამიანების 30% ხელებს არ იბანს
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
მკვლევარების ინფორმაციით, ადამიანების 30% საპირფარეშოდან გამოსვლის შემდეგ ხელებს არ იბანს. დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები რეგულარულად ავრცელებენ ინფორმაციას, რომ ხელების სრულფასოვნად დასაბანად მხოლოდ წყლის გამოყენება საკმარისი არ არის. ხელების დაბანისას აუცილებლად უნდა გამოიყენოთ საპონი, ხელისგულები, ხელის გარეთა მხარე, თითები და ფრჩხილები საპნით საგულდაგულოდ უნდა დაიბანოთ. ხელიდან საპნის მოსაცილებლად სულ ცოტა 20 წამი მაინც გჭირდებათ. დაბანის შემდეგ ხელი პირსახოცით საგულდაგულოდ უნდა გაიმშრალოთ. მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტის მკვლევარების ინფორმაციით, ადამიანების დიდი ნაწილი საპირფარეშოდან გამოსვლის შემდეგ ხელს მხოლოდ წყლით იბანს და აღნიშნულ პროცედურას 15 წამზე ნაკლებ დროს უთმობს. აეროპორტში ხელებს წესების სრული დაცვით მხოლოდ მგზავრების 20% ისუფთავებს.
ჰიგიენის წესების დაცვა ვირუსების გავრცელების რისკს მნიშვნელოვნად ამცირებს
მკვლევარები საერთაშორისო ფრენების შესახებ დეტალურ ინფორმაციას აგროვებდნენ. მათ აინტერესებდათ ფრენების ხანგრძლივობა, მიმართულებები, მგზავრების აეროპორტში დაყოვნების დრო და მათი ურთიერთობების თავისებურებები. აღნიშნულ მონაცემებზე დაყრდნობით, ასევე მგზავრთა ინტერაქციის მთავარი მახასიათებლების გათვალისწინებით, მკვლევარებმა კონტაქტური გზით გადამდები ინფექციური დაავადებების გავრცელების რისკები სიღრმისეულად შეისწავლეს. მათ 120 აეროპორტი დაასახელეს, სადაც ინფექციები ყველაზე სწრაფად ვრცელდება. მკვლევარების თქმით, ვირუსული ინფექციების სწრაფი გავრცელება მხოლოდ აეროპორტის ტერიტორიაზე არ ხდება.
იაპონიის, ჰონოლულუს და ჰავაის აეროპორტები დაავადებათა გავრცელებაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ, რადგან აღნიშნული ქვეყნებიდან მსოფლიოს სხვადასხვა მიმართულებით პირდაპირი ფრენები ხორციელდება. მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნულ აეროპორტებში ვირუსების გავრცელების მაღალი ალბათობაა, ჰიგიენური წესების სათანადოდ დაცვას ინფექციების ტრანსმისიის შემცირება შეუძლია. მკვლევარები გვარწმუნებენ, რომ თუ მგზავრების 60% (არსებული 20%-ის ნაცვლად) ხელებს სრულფასოვნად დაიბანს, ვირუსების გავრცელების მაჩვენებელი 70%-ით შემცირდება. ჰიგიენის წესების ათვისების ხელშეწყობა მედიკოსებისთვის სერიოზულ გამოწვევად იქცა. მიუხედავად ამისა, განათლების დონის ამაღლებამ და ჰიგიენურ კამპანიებში სოციალური მედიის აქტიურმა ჩართულობამ, ადამიანების ჰიგიენური კულტურის დონის მატებას აშკარად შეუწყო ხელი.
მიზნობრივი ჰიგიენური კამპანიების ამოქმედება
მართალია, ჰიგიენასთან დაკავშირებული საგანმანათლებლო კამპანიები მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლებას უწყობს ხელს, მაგრამ ეს სათანადო მასშტაბებით არ ხდება. მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტის მეცნიერების რეკომენდაციით, საჭიროა იმ საკვანძო აეროპორტების გამოყოფა, რომლებიც ვირუსული ინფექციების გავრცელებაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ. ექსპერტები მოგვიწოდებენ, რომ შერჩეული აეროპორტის მგზავრებს საგანმანათლებლო ჰიგიენური კამპანიების წყალობით, ცნობიერების ამაღლებაში უნდა დავეხმაროთ. აღნიშნული ღონისძიებების წყალობით, ვირუსული ინფექციების გავრცელება სულ ცოტა 37%-ით მაინც შემცირდება.
მკვლევარების რეკომენდაციით, აუცილებელია აეროპორტში დამატებითი პირსაბანი სივრცეების მოწყობა, რათა ადამიანებს ხელის დაბანის სურვილი გაუჩნდეთ. ასევე სასურველია აეროპორტებში დასუფთავების სისტემის უფრო გამართული და აქტიური ფუნქციონირება.
„უახლესი კვლევით დგინდება, რომ აუცილებელია პოლიტიკოსების მხრიდან სტრატეგიული ინტერვენცია აეროპორტებში ჰიგიენური ნორმების დაცვასთან დაკავშირებით, რაც ინფექციის კონკრეტული გეოგრაფიული არეალიდან ახალ სივრცეში გადატანას შეუშლის ხელს,“ - ნათქვამია მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის მკვლევართა ოფიციალურ განცხადებაში.
მკვლევარები დარწმუნებულები არიან, რომ მასშტაბური საგანმანათლებლო კამპანიის წამოწყება და საზოგადოების ჰიგიენური კულტურის ამაღლება გლობალური ეპიდემიების პრევენციისთვის ერთ-ერთი საუკეთესო გზაა.