Baby Bag

თუ ბავშვს „არას“ უფრო ხშირად ეტყვით, ვიდრე „კის,“ მას მადლიერების გრძნობას განუვითარებთ

თუ ბავშვს „არას“ უფრო ხშირად ეტყვით, ვიდრე „კის,“ მას მადლიერების გრძნობას განუვითარებთ

თანამედროვე მშობლებისთვის ერთ-ერთ მთავარ პრობლემას ბავშვების გამუდმებული უკმაყოფილება წარმოადგენს. რაც უნდა გააკეთონ უფროსებმა მათთვის, ისინი ბედნიერები მაინც არ არიან.

მშობლები გარკვეულ სტრატეგიებს შეიმუშავებენ, რათა ბავშვების უკმაყოფილება როგორმე დაძლიონ. ისინი, პირველ რიგში, ლექციების კითხვას იწყებენ, რაც დიდი შეცდომაა. როდესაც უფროსები პატარებს სათამაშოებს ჩუქნიან, შემდეგ კი მათ გამუდმებით შეახსენებენ, თუ როგორ გაუმართლათ, რადგან ყველაფერი აქვთ, რაც სურთ, ისინი ბავშვებს აღიზიანებენ. ახალი სათამაშოების შეძენით გახარებულ ბავშვებს ნამდვილად არ უნდათ იმის მოსმენა, თუ რა არის სიღარიბე და რატომ არიან ისინი იღბლიანები სხვებთან შედარებით. მშობლების მხრიდან საჩუქრის ჩუქება, შემდეგ კი ლექციის წაკითხვა ურთიერთგამომრიცხავი ქმედებაა, რაც ბავშვების გაკვირვებას იწვევს. რადგან ბავშვები მადლიერებას სიტყვიერად არ გამოხატავენ, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ისინი უმადურები არიან. მათთვის ლექციების წაკითხვა აუცილებელი სულაც არ არის. ბავშვები კონკრეტულ პრობლემას ვერ იაზრებენ, სანამ მას საკუთარ თავზე არ გამოცდიან. თუ ფიქრობთ, რომ თქვენი შვილი უმადურია, მას ლექციის წაკითხვით საკუთარ ქცევაზე ვერ დააფიქრებთ. ბავშვს გამოცდილების შეძენა სჭირდება და არა მონოლოგების მოსმენა.

ბავშვებთან ნოტაციების კითხვა არ ჭრის. თუ თქვენ შვილებს ეტყვით, რომ ისინი ყოველდღიური პურისთვის, რომელიც აქვთ მადლიერები უნდა იყვნენ, შეცდომას დაუშვებთ. ბავშვები ვერ გაიგებენ, რატომ უნდა ეშინოდეთ უპუროდ დარჩენის. ისინი ჩათვლიან, რომ პურის დეფიციტის პრობლემას მშობლები მაღაზიაში წასვლით მარტივად მოაგვარებენ. მშობლები ამაოდ ფიქრობენ, რომ დამოძღვრა და ბრძნული აზრების ბავშვებისთვის გაზიარება გარკვეულ ასაკამდე რაიმდე შედეგს გამოიღებს. ბავშვს ქცევის მართვას დროულად თუ არ ასწავლით, ის სრულწლოვანების ასაკშიც ისეთივე იქნება, როგორიც ადრეული ბავშვობის ეტაპზე იყო. მადლიერებას სიტყვიერად ვერავის ასწავლით. ბავშვის ხასიათის გამოწრთობას ძალიან დიდი დრო და შრომა სჭირდება.

ბავშვები ისეთივე ადამიანები არიან, როგორებიც ჩვენ ვართ. როდესაც მადლიერებაზე ვსაუბრობთ, უნდა დავფიქრდეთ, როდის ვართ მადლიერები. ადამიანები მადლიერების გრძნობას განიცდიან, როდესაც ძალიან ბედნიერები არიან ისეთი მოვლენით, რომელიც მათ ცხოვრებაში იშვიათად ხდება. ისინი მადლიერები არიან მაშინაც, როდესაც აცნობიერებენ, რომ ყველაფერი, რაც მათ აქვთ, შეიძლება წამში გაქრეს ან დაიკარგოს, შესაბამისად ადამიანები აფასებენ იმას, რაც აქვთ. მძიმე დაავადებები, ბუნებრივი კატასტროფები, არასწორად გაკეთებული არჩევანი, უბედური შემთხვევები, გარდაცვალებები - ეს ის უსიამოვნო მოვლენებია, რომლებიც ყოველდღიურად ათასობით ადამიანს აუბედურებს. შესაბამისად, როდესაც გვაქვს რაღაც, რაც გვაბედნიერებს, ჩვენ მადლიერებას ვგრძნობთ. ბავშვები ძალიან პატარები არიან იმისთვის, რომ ეს ყველაფერი გაიგონ. ამ ყოველივეს გაცნობიერება თინეიჯერებსაც კი უჭირთ.

ბავშვისთვის მადლიერების გრძნობის გაჩენა თუ გსურთ, მისი მოთხოვნები და სურვილები ყოველწამიერად არ უნდა შეასრულოთ. თქვენი შვილის „მინდა“ ხშირად არ უნდა დაკმაყოფილდეს. თუ ბავშვის ახირებებს იშვიათად დააკმაყოფილებთ, მას არ ექნება მოლოდინი, რომ მისი მოთხოვნები შესრულდება. ასეთ შემთხვევაში, ის ძალიან მადლიერი იქნება, როდესაც დაინახავს, რომ მას მოულოდნელი საჩუქარი გაუკეთეთ და მადლობასაც კი გეტყვით. თუ ბავშვს „არას“ უფრო ხშირად ეტყვით, ვიდრე „კის,“ მას მადლიერების გრძნობას განუვითარებთ. ეს იმას არ გულისხმობს, რომ ბავშვის სურვილებს ყოველთვის ოპოზიციაში უნდა ჩაუდგეთ. უბრალოდ მას უნდა აგრძნობინოთ, რომ მისი სურვილები და მოთხოვნები უპირობოდ არ კმაყოფილდება.

შვილებს ყველაფერი მიეცით, რაც მათი ემოციური, ფიზიკური, სულიერი და ინტელექტუალური სიჯანსაღისთვის აუცილებელია, ამასთან ბავშვებს უნდა აგრძნობინოთ, რომ თქვენს უმთავრეს მიზანს მათი სწორად აღზრდა წარმოადგენს. ბავშვების „მინდა“ -ს დადებითადაც უნდა უპასუხოთ, თუმცა ეს ჩვევად არ უნდა გექცეთ.

მომზადებულია​ smarthomeschooler.com - ის მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა  

არ დაგავიწყდეთ !!!

დაემატეთ ჯგუფში საბავშვო რეცეპტები

შეიძლება დაინტერესდეთ

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად