Baby Bag

„დედის სიყვარული არის უპირობო სიყვარული, მამის სიყვარულს სჭირდება დამსახურება,“- ფსიქოლოგი ლელა ტყეშელაშვილი

„დედის სიყვარული არის უპირობო სიყვარული, მამის სიყვარულს სჭირდება დამსახურება,“- ფსიქოლოგი ლელა ტყეშელაშვილი

​ფსიქოლოგი ლელა ტყეშელაშვილი ბავშვის აღზრდაში მამის მონაწილეობის მნიშვნელობაზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ ამ მხრივ ორივე მშობელს თავისი განსხვავებული როლი აქვს:

„ბავშვის მოვლა, აღზრდა და უპირობო სიყვარული მშობლის მოვალეობაა ზოგადად, მაგრამ დღეს ძალიან პოპულარულია აზრი: „რა მნიშვნელობა აქვს დედაა თუ მამა, რასაც დედა აკეთებს, მამამაც გააკეთოს.“ ეს ნამდვილად არ არის ასე. შეიძლება ბევრს მოეჩვენოს, რომ ჩემი შეხედულება არის მოძველებული და არ არის სწორი. მე მოგიყვებით ბოლო მონაცემების შესახებ, გესაუბრებით ფილიპ ზიმბარდოს ნაშრომზე, რომელიც თანამედროვეობის ერთ-ერთი უდიდესი ფსიქოლოგია. ის გვეუბნება, რომ განხვავებაა მამის სიყვარულსა და დედის სიყვარულს შორის. დედის სიყვარული არის უპირობო სიყვარული, მამის სიყვარულს სჭირდება დამსახურება. მთელი ჩვენი ფსიქოლოგიური პრობლემები აღზრდის პრობლემებია.“

ლელა ტყეშელაშვილის თქმით, ბავშვის ასაკის მატებასთან ერთად მისი მამასთან ურთიერთობა იკლებს, რაც დამღუპველია ბავშვისთვის:

„რაც შეეხება იმას, რაც საქართველოში ხდება, ​მამა გასულია და დედასთან არის ბავშვი. რა მნიშვნელობა აქვს, რა მიზეზით არ არის მამა ბავშვის გვერდით?! კვლევების მონაცემებით, ყოველ 44 საათზე, რომელსაც ბავშვი სმარტფონთან ატარებს, მოდის ნახევარი საათი მამასთან გატარებული საუბარში. რაც უფრო იზრდება ბავშვი, მამას ნაკლები კონტაქტი აქვს თავის შვილთან. ეს დამღუპველია ბიჭისთვის და ძალიან მნიშვნელოვან ზიანს აყენებს გოგონას. დასავლეთში და ჩვენთანაც დღეს არის დაშლილი ოჯახების პრობლემა. ყოველი მესამე ბავშვი მამასთან არ იზრდება. მამის დეფიციტის პრობლემა არ არის ქართული პრობლემა და არის მთელ მსოფლიოში. ზიმბარდო ამბობს, რომ სამყარო დაიღუპება არა იმიტომ, რომ დედამიწას ასტეროიდი დაეჯახება, არამედ იმიტომ, რომ ბიჭები ჩათრეული იქნებიან კომპიუტერულ, ვირტუალურ თამაშებში. ამ ყველაფერს ის აბრალებს მამასთან ურთიერთობის ნაკლებობას.“

ლელა ტყეშელაშვილი იმ დანაკლისზე საუბრობს, რასაც ბავშვი მამასთან ურთიერთობის დეციფიტის გამო განიცდის:

„რას კარგავს ბავშვი, რომელსაც მამასთან არ აქვს ურთიერთობა? კი, შეიძლება დედამ და მამამ გაცვალონ როლები და მამამ აჭამოს, დაბანოს, გამოუცვალოს ბავშვს, მაშინ დედამ უნდა გააკეთოს ის, რაც მამის მოვალეობაა. ეს მოლაპარაკების ამბავია, ვისაც როგორ სცალია, ერთმანეთს უნდა დაეხმარონ. ​შეიძლება ერთ-ერთმა მშობელმა მოუაროს ბავშვს გარკვეულ ასაკამდე, მაგრამ უსაფრთხოებისა და აღიარების გარანტი არის მამა. ბიჭმა, რომ თავი უსაფრთხოდ იგრძნოს და აღიარებული იყოს, როგორც მამაკაცი, ის აღიარებული უნდა იყოს მამისგან. როდესაც ეს მამისგან არ მოდის, ისინი ამ მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებას ეძებენ ვირტუალურ სამყაროში. რეალობასთან შეხება მათთვის არაკომფორტულია.“

„მამასთან ურთიერთობა გოგონასთვის არის მაგალითი, რას უნდა მოელოდნენ მომავალში მამაკაცისგან. გოგონას ნაკლები საფრთხე აქვს მამასთან ურთიერთობის დანაკლისისას. გარემო, რომელშიც ბავშვები იზრდებიან, არის ფემინიზებული. მასწავლებლები ძირითადად ქალები არიან, იზრდებიან დედასთან. ქალისთვის ქალური გარემო გარანტირებულია. მე არ ვამბობ, რომ კაცი ​უნდა იყოს მასწავლებელი და ქალი არა, მაგრამ ბალანსი რომ ძალიან დარღვეულია ქალების მიმართულებით, ეს ძალიან ცუდია. კაცის და ქალის აღზრდის სისტემა ოდითგან განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან. არავის ეგონოს, რომ თანამედროვე ფსიქოლოგიაშია ნათქვამია, თითქოს ბავშვი ისე უნდა გაიზარდოს, როგორც გვინდა და არ აქვს მნიშვნელობა გოგო იქნება თუ ბიჭი. იმის შედეგები, რომ აღზრდის სისტემაში განხვავება არ არის, უკვე სახეზეა, რაზეც ზიმბარდო ძალიან დარდობს,“ - აცხადებს ლელა ტყეშელაშვილი.

​წყარო

არ დაგავიწყდეთ !!!

დაემატეთ ჯგუფში საბავშვო რეცეპტები

„ისევე როგორც ბავშვს სჭირდება დედა, მისთვის აუცილებელია მამა. ორივე მშობელს თავისი ფუნქციე...
​ფსიქოლოგი ​პაატა ამონაშვილი ბავშვის ცხოვრებაში მამის როლის შესახებ საუბრობს:„ბუნებამ ასე დააწესა, რომ ბავშვს ჰყავს ორი მშობელი, დედა და მამა. ისევე როგორც ბავშვს სჭირდება დედა, მისთვის აუცი...

შეიძლება დაინტერესდეთ

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად