Baby Bag

„ბავშვები, რომლებიც სისტემატურად ეკრანთან არიან, ნაკლებად ითხოვენ სხვა ჩამნაცვლებელ აქტივობას, გარეთ გასვლას და სხვა ბავშვებთან თამაშს“

„ბავშვები, რომლებიც სისტემატურად ეკრანთან არიან, ნაკლებად ითხოვენ სხვა ჩამნაცვლებელ აქტივობას, გარეთ გასვლას და სხვა ბავშვებთან თამაშს“

რა გავლენას ახდენს ონლაინ სწავლება, საათობით ეკრანთან ყოფნა და ჩაკეტილობა ბავშვებზე, როგორ შევუმსუბუქოთ მათ შექმნილი პრობლემები? - ამ საკითხზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი ნინო ბუაძე.

- რა გავლენას ახდენს საათობით ეკრანთან ყოფნა ბავშვებზე და ცვლის თუ არა ბავშვის განვითარებას ონლაინ კომუნიკაცია?

ეკრანი თანამედროვე სამყაროს თანმდევია და მისი დადებითი ეფექტი, ცხადია, გასაგებია. მაგრამ ამასთან, ზეგავლენა და მით უფრო ხანგრძლივობა, გასათვალისწინებელი ფაქტორია, როდესაც ბავშვებზე ვსაუბრობთ. მცირეწლოვანი მოწყვლადია ყოველი სიახლის, განსხვავებული შინაარსების მიმართ და ცხადია, ზეგავლენაც დიდია, რადგან ვხვდებით ქცევის მოდელირებას, ბავშვის მიერ აღქმული ინფორმაცია არ ექვემდებარება კრიტიკას. ინფორმაცია, რომელიც ონლაინ შემოდის, შესაძლოა, გაფილტროს ზრდასრულმა, მაგრამ თუ ბავშვის ცხოვრებაში ეკრანთან გატარებული დრო დომინანტურია, მისი მოთხოვნაც მზარდია. ბავშვები, რომლებიც სისტემატურად ეკრანთან არიან, ნაკლებად ითხოვენ სხვა ჩამნაცვლებელ აქტივობას. მაგალითად, გარეთ გასვლას და სხვა ბავშვებთან თამაშს. ზოგჯერ მშობლის მიერ შეთავაზებულ ალტერნატიულ ინიციატივაზე უარს აცხადებენ. ცხადია, ეს აქტივობა (ეკრანის ყურება) კომფორტულია, ვინაიდან არანაირ ინიციატივას და დაძაბულობას არ ითხოვს ბავშვისგან. სოციალური ურთერთობების დეფიციტში განსაკუთრებული წვლილი აქვს ეკრანს, რადგან ბავშვის გამოცდილებაში ნაკლებად შემოდის თანამშრომლობა, მხარდაჭერა, გაზიარება, დათმობა, კომუნიკაციის დროს მოსმენა, გათვალისწინება და ა.შ. რაც მათი სოციალური ფუნქციონირების შემადგენელი ელემენტებია.

- საკმარისია თუ არა მცირეწლოვანი ბავშვის კარგად განვითარებისთვის მხოლოდ ოჯახის წევრებთან ურთიერთობა?

- მცირეწლოვანის განვითარებისთვის ოჯახის წევრებთან ურთიერთობა ცხადია, უმნიშვნელოვანესია, მისი პირველადი კონტაქტები მთლიანად მის ცხოვრებაზე ახდენს გავლენას. ასევე მნიშვნელოვანია, რას მოვიაზრებთ კონტაქტში - ის, რომ უბრალოდ მშობელი ხელმისაწვდომი იყოს, საკმარისი არაა განვითარებისთვის, თუ ბავშვის მოთხოვნილებებს გავყვებით, სამყაროს შეცნობის სიახლის წყურვილის მოთხოვნილებასთან მიგვიყვანს, შესაბამისად, მისი განვითარების ხელშემწყობი, მასტიმულირებელი გარემო და ზრდასრულის ჩართულობა უმნიშვნელოვანესია. საკმარისია თუ არა? - დიახ საკმარისია მშობლის ჩართულობის ინტენსივობას, ხანგრძლივობას და ხარისხს თუ გამოვკვეთთ, ამასთან დამატებით თანატოლებთან ურთერთობა და სოციალიზაცია.

- რა რჩევას მისცემთ მშობლებს, რომლებიც ცდილობენ, ბავშვებს თანატოლებთან არარსებული კომუნიკაციის შედეგად შექმნილი პრობლემების დაძლევაში დაეხმარონ?
- არაფორმალურ გარემოში ხელი შეუწყონ თანატოლებთან ურთიერთობას, ვინაიდან სოციალიზაცია ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც ბიოლოგიური და ფსიქოლოგიური ფაქტორები. ინფორმაცია, რომელიც აშფოთებთ კოვიდთან დაკავშირებით, გაფილტრონ და დოზირებულად მიაწოდონ, ისევე როგორც ჰიგიენაზე ზრუნვა. რადგან ამან არ გამოიწვიოს ბავშვის შიში სოციუმის მიმართ, რასაც ცხადია, უფრო გრძელვადიანი არაჯანსაღი შედეგები მოაქვს. 
ესაუბრა ელენე ოვაშვილი

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედებ​ის ჯგუფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად