მშობლები ყოველთვის ცდილობენ, მიუხვდნენ თავიანთ პატარებს მაშინ, როცა ისინი ჯერ ვერ ლაპარაკობენ. კომუნიკაცია ჩვილებთან საკმაოდ რთულია. თუმცა არსებობს სხვადასხვა ხერხი, რომელთა ცოდნაც დაგეხმარებათ, მიხვდეთ, რას საჭიროებს ბავშვი კონკრეტულ მომენტში. ტირილი, სიცილი, სხვადასხვა ჟესტი მშობლებს კომუნიკაციის დამყარებაში ეხმარება.
გთავაზობთ რამდენიმე
მეთოდს, რომელიც სანამ პატარა ლაპარაკს ისწავლის, მისი საჭიროებების მიხვედრაში დაგეხმარებათ:
ტირილი
1.ტირილი ძილის გამო
ძილის ნაკლებობის გამო ყველა ადამიანი გაღიზიანებული და უხასიათოა. ასევე ხდება ბავშვებშიც განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც სურთ ძილი და ვერ ახერხებენ დაძინებას. ამ დროს მათ ახასიათებთ გრძელი, გაბმული ტირილი, რომლითაც წუწუნს და უკმაყოფილებას გამოხატავენ.
2. ტირილი შიმშილის გამო
თავიდან ეს „უბრალო“ ტირილია, თუმცა თუ მშობლის მხრიდან საჭირო რეაგირება არ მოჰყვება, შესაძლოა ისტერიულ ტირილშიც გადაიზარდოს. ამ დროს ბავშვი განსაკუთრებით ამოძრავებს თავს, ასევე ტუჩების უჩვეულო მოძრაობით გამოსცემს ბგერებს, რაც იმის მანიშნებელია, რომ ბავშვს შია.
3. ტირილი ტკივილის გამო
ასეთ დროს ტირილი ჩვეულებრივზე მეტად ხმამაღალი და ხანგრძლივია. ტკივილის სიძლიერესთან ერთად იმატებს ისტერიულად ტირილიც. როდესაც ბავშვი იღლება, ტირილს დაბალ ხმაზე აგრძელებს.
4. ტირილი დისკომფორტის გამო
როდესაც ბავშვს ძალიან სცივა, სცხელა ან საფენის გამოცვლა სჭირდება, ტირილი უწყვეტი და ძალიან მწყრალია (ემოციური, გაბრაზებული). ასევე დისკომფორტს უკონტროლო მოძრაობებით და ხერხემალში მოხრითაც გამოხატავენ.
5. ტირილი, რომლითაც ახალშობილი თავისთან „გვიხმობს“
თუ ბავშვი 5-6-ჯერ წამოიტირებს, შემდეგ კი წყვეტს და 20 წამში ისევ აგრძელებს, სურს, ვინმემ ხელში აიყვანოს და გაართოს. თუ მასთან არავინ მივა ტირილის ციკლი ისევ გაგრძელდება.
6. ფსიქოლოგიური ხასიათის ტირილი
შებერილობის, გაზების, შარდვის ან დეფეკაციის გამო ბავშვი ხშირად გრძნობს დისკომფორტს, რასაც ხანგრძლივი, უწყვეტი ტირილით გამოხატავს.
7. ტირილი არასასურველი გარემოს გამო
ამ ტიპის ტირილი შესაძლოა, სხვადასხვა მიზეზის გამო იყოს გამოწვეული. მაგალითად, როდესაც ბავშვს არ მოსწონს გარემო, რომელშიც ცხოვრობს. ის ამ ჟესტით გამოხატავს უკმაყოფილებას.
მოძრაობა
1. ზურგის მოხრილობა (თაღოვანი)
ეს მოძრაობა 2 თვემდე ბავშვებში ძალიან სპეციფიკურია. შესაძლოა, იგი გამოწვეული იყოს, მუცლის არეში მწვავე ტკივილით. ახალშობილი უკვე დანაყრებულია თუ ასე საკვების მიღების შემდეგ იქცევა. გარდა ამისა, 2 თვის შემდეგ ბავშვები ამ ჟესტით დაღლილობასაც გამოხატავენ.
2. მუშტის შეკვრა
როგორც წესი, ახალშობილები მუშტს კრავენ შიმშილის დროს. თუ თქვენი პატარას ეს ჟესტი არ გამოგეპარებათ, შეძლებთ თავიდან აირიდოთ ტირილი და სხვა სახის უსიამოვნება.
3. ყურზე ხელის ჩაჭიდება
ეს ჟესტი უმეტესად იმის მანიშნებელია, რომ ბავშვი საკუთარ სხეულს იკვლევს და იძიებს ახალ დეტალებს. მაგრამ თუ ეს მუდმივად გრძელდება, უმჯობესია, საკონსულტაციოდ მიმართოთ ექიმს.
4. მხრის უცაბედი შეკუმშვა
ეს მოძრაობა ხშირია შიშის დროს. მაგალითად, როდესაც ბავშვს ესმის ხმამაღალი ხმები ან ხედავს მკვეთრ შუქს.
5. თავის ბრუნვა
ბევრი ბავშვისთვის ეს მოძრაობა დამაწყნარებელია. როდესაც ძილისთვის ემზადებიან ან დამშვიდებას ცდილობენ, პატარები ამ ჟესტს მიმართავენ.
6. ფეხის აწევა
ეს მოძრაობა გამოხატავს მწვავე და ძლიერ ტკივილს. ასე ბავშვები ტკივილის შემსუბუქებას ცდილობენ.
ამ ჟესტების ცნობა დაგეხამრებათ ზუსტად გაიგოთ, თუ რა სურს ბავშვს. მნიშვნელოვნად შეამცირებს კომუნიკაციის სიმცირით გამოწვეულ სტრესს და ხელს შეუწყობს კონტაქტის დამყარებას თქვენსა და ახალშობილს შორის.
„ზედმეტი შექებისთვისაც ბოდიში მოვიხადოთ. უსაფუძვლო ქება-დიდებას არაფერი კარგი არ მოაქვს,“ - პაატა ამონაშვილი
ფსიქოლოგმა პაატა ამონაშვილმა ბავშვის თვითშეფასების ამაღლებისთვის მშობლის მხრიდან შვილთან სწორი კომუნიკაციის მნიშვნელობაზე ისაუბრა:
„კარგი იქნება, დავფიქრდეთ, როგორ მიგვყავდა საუბარი ბავშვთან წლების განმავლობაში. მომწამლავი შეფასებები, კრიტიკა ბავშვის მიმართ ადრეული ასაკიდან შემდეგ თვითშეფასებაში გადადის. თვითშეფასების ცნებას უფრო გავაღრმავებდი. საკუთარი თავის რწმენაზე ხომ არ სჯობს ხანდახან ვილაპარაკოთ. რაც უფრო მეტია ბავშვში საკუთარი თავისა და შესაძლებლობების რწმენა, მით უფრო მეტ წარმატებებსაც მიაღწევს. ეს ძალიან ადრეულ ასაკში ყალიბდება ხოლმე.“
პაატა ამონაშვილის თქმით, ნეგატიური შეფასებები დაბლა სწევს ბავშვის თვითშეფასებას:
„ჩვენი შეფასებები: „რითი ფიქრობ? რა ვერ გააკეთე?“ დაბლა სწევს თვითშეფასებას უკვე მომავალში. თუ ეს მოხდა და ვგრძნობთ, რომ ჩვენი ბრალია, მე მოვიხდიდი ბოდიშს ბავშვის წინაშე. მოვუყვებოდი ბავშვს: როგორ კრიტიკულად გაფასებდი, როგორ ვერ ვხედავდი შენს შესაძლებლობებს, ნაკლები რწმენა მქონდა შენი, ახლა შემეცვალა ეს პოზიცია, ახლა სულ სხვანაირად ვხედავ, ახლა მჯერა შენი. ამ საუბარს ჩავატარებდი დასაწყისისთვის მაინც.“
„გავაკონტროლებდი ჩემს თავს, რომ ნაკლებად შემეფასებინა ბავშვი კრიტიკულად, უფრო მეტად წავახალისებდი. თუ ბევრი იყო კრიტიკა ბავშვის მიმართ ბავშვობაში, ამისთვის ვთხოვდი პატიებას. ზედმეტი შექებისთვისაც ბოდიში მოვიხადოთ. უსაფუძვლო ქება-დიდებას აზრი არ აქვს და არაფერი კარგი არ მოაქვს. ჰუმანური პედაგოგიკის ცნებაა: რწმენა ბავშვის შესაძლებლობებში. თუ ეს რწმენა გვაქვს, საფუძვლიანადაც გამოვხატავთ ამ რწმენას. გვექნებოდა განხილვა, რა არ გამოსდის ბავშვს. ვისაუბრებდით, როგორ გავაუმჯობესოთ ის, რასაც ვაკეთებთ, იმიტომ, რომ მჯერა შენი შესაძლებლობების. ბავშვის შესაძლებლობების რწმენა ჯერ მშობელში ჩნდება ხოლმე, შემდეგ გამოხატულია ურთიერთობებში და მერე შესაბამისად არის ბავშვშიც. სჯობს რეალობის აღქმა გვქონდეს, მაგრამ გვქონდეს რწმენა ჩვენი შესაძლებლობების," - აღნიშნულ საკითხზე პაატა ამონაშვილმა ტელეკომპანია „იმედის" გადაცემაში „იმედის დღე“ ისაუბრა.