დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„თევზს ყიდვამდე უნდა შეუმოწმოთ ლაყუჩები: ლაყუჩი უნდა იყოს სასიამოვნო წითელი ფერის და არა მოვარდისფრო,“ - ლუკა ნაჭყებიას რეკომენდაციები
„მასტერშეფის“ ჟიურის წევრმა, კვების ტექნოლოგმა ლუკა ნაჭყებიამ თევზისა და მწვანილის ყიდვისა და შენახვის სწორი წესების შესახებ ისაუბრა:
„საქართველოში თევზის კარგად მოხმარება არ ვიცით. არის რამდენიმე მარტივი წესი. კანს რომ შეხედავთ, პირველი წესია, უნდა ეტყობოდეს, რომ თითქოს ახლახან ცურავდა. დასუნავ, არა თევზის ინტენსიური არომატი, არამედ წყლის, ზღვის, ოკეანის არომატი უნდა იგრძნოთ, საიდანაც არის თევზი. თევზს უმოწმებთ ლაყუჩებს. ლაყუჩი უნდა იყოს სასიამოვნო წითელი ფერის და არა მოვარდისფრო. კითხვა-პასუხის რეჟიმს ვეძახით ამას. დააწვები თევზს, თუ დრეკადობა არ შეინიშნება და დარჩა ჩაჭყლეტილი, ეს თევზი აღარ გამოიყენო. თევზს თვალები უნდა ჰქონდეს ისეთი, თითქოს ცოცხალი არისო. თვალი უნდა იყოს სავსე, არ უნდა იყოს ჩავარდნილი, არ უნდა ჰქონდეს ბინდი გადაკრული. თქვენი, მომხმარებლის უფლებაა, რომ შეამოწმოთ, რას ყიდულობთ. შეგიძლიათ მაღაზიას მოთხოვოთ ხელთათმანი, რომ შეამოწმოთ პროდუქტი. ამის უფლება გაქვთ, როგორც მომხმარებელს.“
„შეცდომა, რომელსაც ყველაზე ხშირად უშვებენ მწვანილის გარეცხვისას არის ჩალბობა. მწვანილის ჩალბობა არ შეიძლება. გამდინარე წყალი ერთადერთი გამოსავალია. მწვანილის აგებულებას რომ შეხედავთ, მას კიტრზე დიდი ზედაპირის ფართობი აქვს. მის ზედაპირზე ხუთჯერ მეტი ბაქტერია ეტევა, ვიდრე კიტრზე დაეტევა. უსაფრთხოდ რომ იყოთ, 4-5 წუთი მაინც გამდინარე წყალი გამოიყენეთ. ცივი წყალი უნდა გამოიყენოთ და არა თბილი, რომ მწვანილის უჯრედები არ დააზიანოთ. მწვანილს არ ვრეცხავთ, თუ არ ვიყენებთ. ყვავილს ქოთანში ვინახავთ წყალთან ერთად. რატომ არ ვინახავთ მწვანილს ასე? კამამ გინდა დიდი ხანი გაგიძლოს? ჩადე ქოთანში, როგორც ყვავილს ჩადებდი წყალთან ერთად. შემოახვიე მაგიური პლასტიკის პარკი, შეინახე მაცივარში,“- აღნიშნულ საკითხზე ლუკა ნაჭყებიამ ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის გადაცემაში „ექიმები“ ისაუბრა.
