დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ექვსსაათ-ნახევრის განმავლობაში ნარკოზში ვიყავი“ - ვინ აიღო ურთულესი ოპერაცია საკუთარ თავზე
ახალგაზრდა ქალი სასწრაფო დახმარების ჯგუფმა „ნიუ ჰოსპიტალსში“ მიიყვანა, პაციენტისთვის გაუგებარი იყო, რატომ ეთრომბებოდა ფეხები, მაშინ, როდესაც სისხლში ყველაფერი ნორმაში ჰქონდა. არაერთი კვლევის ჩატარების შემდეგ ნათია ლიპარტელიანს საშვილოსნოს ტანის ავთვისებიანი სიმსივნე დაუდგინეს და საკმაოდ ხანგრძლივი და რთული ოპერაციის ჩატარების საჭიროებაც დადგა.
ნათია ლიპარტელიანი:
„ფეხი დამეთრომბა, ოპერაცია რომ გავიკეთე კონტროლზე მივედი და ახლა მეორე ფეხი იყო დათრომბილი, არადა სისხლში ყველაფერი ნორმაში მქონდა. ვაგრძელებდი კვლევებს მიზეზის დასადგენად. ბოლოს გაკეთდა მარკერი და საშვილოსნოს ტანის ავთვისებიანი სიმსივნე აღმომაჩნდა, საჭირო იყო ოპერაცია, რომელზე პასუხისმგებლობასაც საქართველოში ვერავინ იღებდა. არჩილი რომ არ ყოფილიყო, არ ვიცი რა მეშველებოდა, მითხრეს, „ნიუ ჰოსპიტალსში“ უძლიერესი ონკოგინეკოლოგი ჰყავთო და ასეც აღმოჩნდა, ექვსსაათ-ნახევრის განმავლობაში ვიყავი ნარკოზში, პროფესიონალი ექიმებით დაკომპლექტებულმა გუნდმა ურთულესი ოპერაცია წარმატებით ჩამიტარა. ახლა კი, თავს მშვენივრად ვგრძნობ, 3 თვეში ერთხელ კონტროლზე დავდივარ.
MOMSEDU.GE „ნიუ ჰოსპიტალსის“ ონკოგინეკოლოგს, ასოცირებულ პროფესორსა და მედიცინის დოქტორ არჩილ შარაშენიძეს ესაუბრა, ექიმს, რომელმაც ურთულესი ოპერაცია საკუთარ თავზე აიღო:
არჩილ შარაშენიძე: „ნათია სასწრაფო დახმარების ჯგუფმა მოიყვანა „ნიუ ჰოსპიტალსში“, ძლიერი სისხლდენის გამო ენდომეტრიუმი, ანუ საშვილოსნოს შიგნითა შრე იყო გასქელებული და ჰიპერპლაზირებული. იქიდან გამომდინარე რომ სისხლდენის მიზეზი იყო ჰიპერპლაზია, ჩაბარდა ონკომარკერები, რომლებიც მომატებული აღმოჩნდა და მე გამომიძახეს. გავაკეთე ბიოფსია, შედეგად კი ავთვისებიანი სიმსივნის დიაგნოზი დაისვა. დავგეგმეთ კვლევები, ეს იყო მცირე მენჯის, მუცლის ღრუს მაგნიტო-რეზონანსული გამოკვლევა და გულ-მკერდის კომპიუტერული ტომოგრაფია. შეფასებამ და კვლევებმა გვიჩვენა, რომ იყო ძალიან აგრესიული სიმსივნე. რადიკალური ჰისტერექტომია, ანუ საშვილოსნო თავისი ყელით, საკვერცხეებით, საშოს ზედა მესამედით, მცირე მენჯის ლიმფურ კვანძებთან ერთად უნდა ამოგვეღო, რათა გავრცელება აგვერიდებინა.
- რაში მდგომარეობდა მთავარი სირთულე, რის გამოც ნათიას სხვა კლინიკები ოპერაციაზე უარს ეუბნებოდნენ?
არჩილ შარაშენიძე: „ნათიას ქვემო ღრუ ვენაში დიდი თრომბული მასები ჰქონდა, ამდენად ოპერაცია ანგიოლოგებთან ერთად ჩავატარეთ. ახალგაზრდა ქალზე ამხელა მასშტაბის ორი დიდი ოპერაცია, საკმაოდ რთული, სარისკო და საპასუხისმგებლო გახლდათ, აქ ხომ მისი სიკვდილ-სიცოცხლის საკითხი წყდებოდა. გიგი ბრეგაძე იყო ამ საქმეში ჩართული და ერთად ნამდვილად კარგი შედეგი დავდეთ, მკურნალობის ტაქტიკამ გაამართლა.
რაც მთავარია, პაციენტი კარგად გრძნობს თავს. ნათია წელიწადზე მეტია გეგმიური დაკვირვების ქვეშაა და ბოლო გამოკვლევებით არანაირი პათოლოგია არ აღენიშნება.''
