დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
თუ გოგონას მენსტრუალური ციკლი ნაადრევად დაეწყება, აუცილებელია, რომ ეს სამი ორგანო შემოწმდეს - გიორგი ღოღობერიძის რეკომენდაციები
ექიმმა გიორგი ღოღობერიძემ გოგონებში გარდატეხის ასაკის ფიზიოლოგიურ თავისებურებებზე ისაუბრა:
„როდის მთავრდება გოგონებში ზრდა? ამ კითხვაზე პასუხი ბევრ გოგონას აინტერესებს. პირველ რიგში, უნდა ვიცოდეთ, როდის იწყება გოგონებში გარდატეხის ასაკი. ეს ხდება დაახლოებით 10-11 წლისთვის. ისინი ამ ასაკს ამთავრებენ 15-17 წლისთვის. 15-17 წლის ასაკის გოგოს სიმაღლე შეიძლება ითქვას, რომ არის საბოლოო სიმაღლე. ამის იქით ნაკლებად მოსალოდნელია, რომ ის კიდევ გაიზარდოს. ალბათ, გინახავთ, ბავშვებს ატყუებენ, რომ უნდა ჩამოეკიდო ტურნიკზე ხელებით და გაიზრდები სიმაღლეშიო. მეც მატყუებდნენ ასეთ რამეს. ასე ადამიანი სიმაღლეში არ იზრდება. ადამიანის სიმაღლე შემთქვევათა 80%-ში დამოკიდებულია გენეტიკაზე.“
გიორგი ღოღობერიძის თქმით, სიმაღლეში ზრდაზე ძილის რეჟიმიც ახდენს გავლენას:
„სიმაღლეში ზრდაზე გავლენას ახდენს ძილიც. სკოლამდელი ასაკის ბავშვის ძილის ხანგრძლივობა უნდა იყოს საშუალოდ 13 საათი, სკოლის ასაკში 11 საათი, ზრდასრული ადამიანისთვის კი 9 საათი. თუ ამდენი ხანი გძინავთ, თქვენი სიმაღლე იმდენი იქნება, რამდენიც გეკუთვნით გენეტიკურად.“
„გარდატეხის პერიოდში პირველი რა გაჩნდება, მკერდი, ბოქვენზე თმა თუ ციკლი, ეს ინდივიდუალურია. როდესაც გოგონა მიაღწევს გარდატეხის ასაკს, პირველი ყველაზე ხშირად ჩნდება მკერდი. მკერდის ჩამოყალიბება შეიძლება მოხდეს 8-დან 13 წლამდე პერიოდში. ბოქვენზე თმა ჩნდება საშუალოდ 12-დან 14 წლამდე. ყველაზე გვიან ყალიბდება მენსტრუალური ციკლი. პირველი მენსტრუალური ციკლი უმრავლეს შემთხვევაში იწყება თორმეტ-ნახევარი წლისთვის. ციკლი შეიძლება ჩამოყალიბდეს 8 წლის ასაკის ბავშვში და 15 წლის ასაკის ბავშვშიც. პათოლოგიების დროს ციკლი შეიძლება დაუგვიანდეს. თუ ციკლი დაიწყება 8 წლამდე, აუცილებელია სამი ორგანო შემოწმდეს: ეს არის თავის ტვინი. იქ შეიძლება იყოს ჰიპოთალამუსის სიმსივნე. მეორე შეიძლება იყოს საკვერცხის სიმსივნე. მესამე შეიძლება იყოს თირკმელზედა ჯირკვლის სიმსივნე. ამ შემთხვევაში ციკლი შეიძლება დაიწყოს 8 წლამდე ასაკში. ციკლი შეიძლება დაიწყოს ნაადრევად მაშინ, როდესაც თავის ტრავმაა. თავში წამორტყმამაც კი შეიძლება გამოიწვიოს ნაადრევი პუბერტატი. თუ გოგონა არის ჭარბწონიანი და 10 კილოგრამით მაინც მეტია, ვიდრე იმ ასაკისთვის უნდა იყოს, ამ შემთხვევაში, შეიძლება, ადრე გაჩნდეს გარდატეხის ასაკის ნიშნები. რაც უფრო მეტია წონა, მით მეტია ცხიმოვანი ქსოვილი და ესტროგენების წარმოქმნის პროცესი,“- აღნიშნა გიორგი ღოღობერიძემ.
