დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„მოვარიდოთ ბავშვები ჯგუფ-ჯგუფად თამაშს, ცოტა უნდა გავძლოთ,“ - პედიატრი თემურ მიქელაძე
პედიატრი თემურ მიქელაძე ტელეკომპანია რუსთავი 2-ის ეთერში მშობლებს პანდემიის დროს ბავშვების ჯანმრთელობაზე ზრუნვის წესებს აცნობს. მისი თქმით, აუცილებელია, რომ ბავშვები სუფთა ჰაერზე გავიდნენ, თუმცა გარკვეული წესების დაცვით:
„რა თქმა უნდა, ჩვენ შეგვიძლია ბავშვი გავიყვანოთ სუფთა ჰაერზე, მაგრამ ეს უნდა გავაკეთოთ გარკვეული დროებით. მე ორი დღის წინ მომიწია რუსთაველზე გავლა საქმესთან დაკავშირებით. იქ იყო ყველა ასაკის ბავშვი სხვადასხვა აქტივობით დაკავებული. იღებდნენ ქუჩაში მომზადებულ პოპკორნებს, ნაყინს და ა.შ. ასეთი აქტივობებით თუ გავიყვანთ ბავშვებს ჰაერზე, ჩვენ აუცილებლად ხელს შევუწყობთ ინფექციის ფართომასშტაბიან გავრცელებას. მესმის ონლაინ გაკვეთილებია, ეკრანდამოკიდებულებაა, დიდი სტრესია ეს როგორც ბავშვისთვის, ისე მშობლისთვის. მეტ-ნაკლებად დღევანდელი ეპიდემიოლოგიური ვითარება გვაძლევს იმის შესაძლებლობას, რომ ნახევარი საათით მაინც გავიყვანოთ ბავშვები ეზოში, რეკრეაციულ სივრცეში.“
თემურ მიქელაძის თქმით, ბავშვებმა ჯგუფ-ჯგუფად არ უნდა ითამაშონ:
„ პირველ რიგში, მოვარიდოთ ბავშვები ერთმანეთს, რომ ჯგუფ-ჯგუფად არ ითამაშონ. ცოტა უნდა გავძლოთ. მე ვიმედოვნებ, რომ ადრეული ზაფხულის პერიოდში, ივნისის თვიდან ყველაფერი უნდა გაუმჯობესდეს.“
„ჩემი რეკომენდაცია არის ფიზიკური აქტივობა, სწორი კვება და ჯანსაღი ცხოვრების წესი. ამ წესებს იცავს, ალბათ, მოსახლეობის 10-15 %. სხვა იმუნომოდულაციური საშუალებები პედიატრიულ პრაქტიკაში პრაქტიკულად არ არსებობს. ამიტომ ეს ტყუილი და ზედმეტი ხარჯია. სჯობს ისევ სწორი კვება და ფიზიკური აქტივობა, რომ ბავშვს გაუუმჯობესდეს იმუნიტეტი. მთავარია, არ ავყვეთ პანიკას, ბავშვებიც დავამშვიდოთ. ბავშვებს უნდა მოვუყვეთ თავგადასავლები, კურიოზები. მშობლები, ბებიები და ბაბუები ამით უნდა დავკავდეთ. პანიკისგან გათავისუფლება, სწორი კვება, ფიზიკური აქტივობა ხელს შეუწყობს ბავშვის იმუნობიოლოგიური აქტივობის გაუმჯობესებას,“ - აცხადებს თემურ მიქელაძე.
