დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„არ იწუწუნოთ არასდროს, რომ ავად ვარო, არ დამორჩილდეთ ავადმყოფობას,“ - შალვა ამონაშვილი
აკადემიკოსი შალვა ამონაშვილი ჯანმრთელობის შენარჩუნებასა და თავის მოვლასთან დაკავშირებით საკუთარ გამოცდილებას გვიზიარებს. მისი თქმით, მთავარია, ადამიანს არ ეშინოდეს:
„ჩემი ამბავი მინდა გიამბოთ. ცხოვრება გავიარე, ვიყავი კარგად, ჯანმრთელად. ბოლოს მოვაღწიე აქამდე. ახლა რომ ვუყურებ ყველაფერ ამას, რას ვფიქრობ? უნდა შევინახო ჩემი თავი ჩემი შვილებისთვის. მე ის უკვე აღარ მაწუხებს, მოვკვდები თუ არა. ყველა კვდება, დედაჩემი წავიდა, მეუღლე წავიდა, ბებო და პაპა. მასწავლებლები გვყავდნენ იშვიათები, მე მარტო დავრჩი. ამას რომ ვემალებოდე, როგორც თაგვი კატას, ეს უარესია. შიში ყველაზე დიდი ავადმყოფობაა. მე ვფიქრობ შევინახო ჯერ ჩემი თავი, რომ შვილებს იქნებ გამოვადგე, ხელი შევუწყო რაღაცაში, ან ჩემი ცოდნა დასჭირდეთ, გამოცდილება. მეც შემიძლია რაღაც გამოვიმუშავო, საქმე გავაკეთო, ოჯახს დავეხმარო ამით, წიგნის დაწერა მიყვარს, დავწერო და ვიღაც გავახარო.“
„სამი რამ მინდა, რომ გირჩიოთ. არ იწუწუნოთ არასდროს, რომ ავად ვარო. არ შეაბეზროთ ხალხი. „აი, ეს მტკივა, რა ცუდად ვარ,“ - ასე იციან თქმა. იმ წუთას სამჯერ უფრო ცუდად ხდება ადამიანი და სხვასაც ცუდად ხდის. არ იწუწუნო, თქვი კარგად ვარო. დადებითი მეტყველება სამკურნალო საშუალებაა. მე რომ მკითხავთ, როგორ ხარო, ძალიან კარგად ვარ, რატომ არ ვარ ძალიან კარგად?! კი, ხუთი სტენტი მიდგას, ხანდახან რაღაც წამჩხვლეტს, რაღაც სხვებიც მაწუხებს, ისე ვეღარ დავრბივარ, მაგრამ ეს ვიწუწუნო? ასაკის მიხედვით ეს ყველაფერი ნორმაა. ამ ასაკის მიხედვით მე ძალიან ჯანმრთელად ვარ.“
„არ შეაბეზროთ თავი ვინმეს და არ დამორჩილდეთ ავადმყოფობას, არ წაუწვეთ ავადმყოფობას. ავადმყოფობას კი უნდა მოეფერო, უნდა მიიღო, მაგრამ არ წაუწვე. ის უნდა გააძევო. ამას აზრითაც გააძევებ, ექიმის დახმარებითაც, შეიძლება ზოგჯერ ექიმბაშმაც კი გიშველოს. ყოველთვის ელოდე, რომ ავადმყოფობა შენგან წავა. რა თქმა უნდა, წავა და გააცილე სიყვარულით, რომ უკან არ დაგიბრუნდეს, წავიდეს, გზა მიეცი მას. არ ირბინო ყველა წვრილმანის გამო ექიმთან. ექიმი, ექიმი, ექიმი, არ უნდა იყოს თქვენს კარზე ექიმი მომდგარი.“
„ჯანსაღ სხეულში ჯანსაღი სულიაო, უთქვამთ. ეს არ არის სწორი. სულიერი კაცი იტყვის, რომ ჯანსაღ სულს ჯანსაღი სხეული მოჰყვება. ვისაც ჯანსაღი სული აქვს, უყვარს, უნდა, უხარია ცხოვრება, სხვასაც ეშველება, უშურველია, გულუხვია, გულწრფელია, ამ სულს რანაირი სხეული გამოჰყვება, როგორ ფიქრობთ? არც კიბო გაუჩნდება, არც წნევები მოუმატებს. ყველას ბედნიერებას გისურვებთ. ჯანსაღი სული თქვენი ჯანსაღი სხეულის პირველი პირობაა," - აცხადებს შალვა ამონაშვილი.
