დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„იმისთვის, რომ ჩვენს ჯანმრთელობას ზიანი არ მივაყენოთ, თვის განმავლობაში ჩვენი საწყისი წონის 5-7 % -ზე მეტი არ უნდა დავიკლოთ,“ - ენდოკრინოლოგი ლაშა უჩავა
ენდოკრინოლოგმა ლაშა უჩავამ გადაცემაში „დილა მშვიდობისა საქართველო“ ცნობილი დიეტების დადებითი და უარყოფითი მხარეების შესახებ ისაუბრა:
„ბოლო პერიოდში ძალიან პოპულარული გახდა ადელის დიეტა, რომელიც ინგლისელი ნუტრიციოლოგების მიერ არის შედგენილი. ყურადღება უნდა გავამახვილოთ იმაზე, რომ დიეტის გარდა ადელი აქტიურად ვარჯიშობდა კიდეც. ცნობილია, რომ ის პილატესს ასრულებდა. ბრიტანელები ცოტა სნობებიც არიან და უყვართ საკუთარი თავის ჩარჩოებში მოქცევა. სირტუინების დიეტა, რომელიც ადელის დიეტის სახელით არის ცნობილი, ისეთ პროდუქტებს შეიცავს, რომლებიც ჩვენს ჯანმრთელობაზე ნეგატიურად ნამდვილად არ მოქმედებს. კვების რაციონი მდიდარია თხილეულით, რომელიც უხვად შეიცავს მცენარეული ცილები და ცხიმები, B ჯგუფის ვიტამინები, E ვიტამინით, რომელიც გარკვეულწილად ენერგიას მატებს ჩვენს ორგანიზმს.“
ლაშა უჩავამ მაყურებელს ადელის ცნობილი დიეტის გვერდითი მოვლენების შესახებამ მიაწოდა ინფორმაცია:
„მიუხედავად იმისა, რომ სირტუინების დიეტის პირველი ეტაპი ძალიან დაბალკალორიულია, საშუალო ასაკის ჯანმრთელი ადამიანისთვის ის არის უსაფრთხო, მაგრამ დიაბეტის მქონე ადამიანებში კალორიების რიცხვის მკაცრად შეზღუდვა სისხლში შაქრის დონის საშიშ ცვლილებებს გამოიწვევს, რაც, შესაძლოა, ლეტალურად დასრულდეს. სირტუინის დიეტამ, შეიძლება, ჯანმრთელ ადამიანებშიც გამოიწვიოს გვერდითი მოვლენები, რის გამოც დიეტის დაცვამდე აუცილებლად უნდა მივმართოთ ექიმს და ჩავიტაროთ შესაბამისი დიაგნოსტიკური კვლევები.“
ლაშა უჩავას თქმით, გარკვეული სახის გვერდით მოვლენებს ნებისმიერი დიეტა გამოიწვევს:
„კეტო დიეტა დღეს საქართველოში ძალიან პოპულარულია, თუმცა გვერდით მოვლენებს ისიც იწვევს. თუმცა კეტო დიეტებს აქტიურად იყენებენ ეპილეფსიით დაავადებული ადამიანების სამკურნალოდ, მაგრამ არ შეიძლება, რომ ის განურჩევლად ყველა ადამიანმა დაიცვას. ადელის დიეტა მოკლევადიანია, არ შეიძლება, რომ ის ხანგრძლივად დავიცვათ. ექსპერტები ფიქრობენ, რომ, შესაძლოა, სირტუინების დიეტის მოკლევადიან პერიოდში დაცვამაც ცუდი ზეგავლენა იქონიოს ადამიანის ჯანმრთელობაზე. გამოკვლევებისა და სპეციალური დიაგნოსტირების გარეშე მისი დაცვა სასტიკად აკრძალულია. ადელს თუ დავაკვირდებით, დავინახავთ, რომ მისი კანის სტრუქტურის სიბერე შეინიშნება. შესაძლოა, ეს ქირურგიული ჩარევის შედეგი იყოს, რომელიც წონის სწრაფ კლებაში გვეხმარება. თუმცა, შეიძლება კანის სტრუქტურის დაზიანება დიეტითაც იყოს გამოწვეული.“
„იმისთვის, რომ ჩვენს ჯანმრთელობას ზიანი არ მივაყენოთ, თვის განმავლობაში ჩვენი საწყისი წონის 5-7 % -ზე მეტი არ უნდა დავიკლოთ. თუ ადამიანი ას კილოგრამს იწონის, დაშვებულია, რომ მან თვეში 5-7 კილო დაიკლოს. კალორიების შემცირება ნებისმიერ შემთხვევაში იწვევს წონის კლებას, თუმცა ჩვენ უნდა განვსაზღვროთ, წონაში კლება მხოლოდ სასწორის ციფრებზე გვჭირდება, თუ ამასთან ერთად ჯანმრთელობის შენარჩუნებაც გვინდა,“ - აღნიშნა ლაშა უჩავამ.
