დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
რატომ არ შეიძლება ზაფხულში ძუძუთი კვების შეწყვეტა?
ძუძუთი კვება დედისა და ჩვილისთვის ნამდვილი საჩუქარია. დედის რძეში ყველა ის ნივთიერება გვხვდება, რომელიც ბავშვის ზრდისა და განვითარებისთვის მნიშვნელოვანია. ძუძუთი კვება ბავშვის იმუნურ სისტემას იცავს და აძლიერებს. მიუხედავად ამისა, ადრე თუ გვიან ბავშვისთვის ძუძუთი კვების შეწყვეტა დედას მაინც უწევს. ალბათ, გსმენიათ, რომ ამის გაკეთება ზაფხულში კატეგორიულად არ შეიძლება. რამდენად ახლოსაა სიმართლესთან მოსაზრება, რომ ზაფხულში ძუძუთი კვების შეწყვეტა დაუშვებელია? პედიატრები დედებს ამ მხრივ კატეგორიულად არ ზღუდავენ და მათ მკაცრ რეკომენდაციებს არ აძლევენ. ექიმები თვლიან, რომ ძუძუთი კვების შეწყვეტისთვის ბავშვი და დედა მზად უნდა იყვნენ. მიუხედავად ამისა, პედიატრები აღნიშნავენ, რომ ზაფხულში ძუძუთი კვების შეწყვეტის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებამდე დედები კარგად უნდა დაფიქრდნენ.
ზაფხულის სიცხე ბავშვის ორგანიზმისთვის სტრესია. როდესაც პატარას კვების რეჟიმს და რაციონს უცვლით,ამით სტრესს კიდევ უფრო აძლიერებთ. გარდა ამისა, ზაფხულში ნაწლავური ინფექციების რისკი მნიშვნელოვნად მატულობს. პედიატრები დედებს ურჩევენ, რომ მსგავსი გართულებების თავიდან ასაცილებლად, ზაფხულში კვების რაციონის შეცვლისგან თავი შეიკავონ. დედის რძე ბავშვის ორგანიზმს აძლიერებს და მას ვირუსებთან და ინფექციებთან გამკლავებაში ეხმარება.
განსაკუთრებულ შემთხვევებში, ნაწლავური ინფექციის განვითარების დროს, ბავშვისთვის მხოლოდ დედის რძის მიცემაა რეკომენდებული. მსგავსი მიდგომა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ნორმალურ ფუნქციას სწრაფად აღადგენს. ერთ-ერთი მოსაზრების თანახმად, ზაფხულში ძუძუთი კვების შეწყვეტა შეიძლება, თუ ძალიან ცხელი ამინდები არ არის. ზაფხულში პატარები ძალიან აქტიურები არიან, ბევრს მოძრაობენ, სუფთა ჰაერს სუნთქავენ, რის გამოც მათი ორგანიზმი ცვლილებებისთვის მზად არის. შესაბამისად, თუ გაუსაძლისად არ ცხელა, დედებს შეუძლიათ, ძუძუთი კვების შეწყვეტის გადაწყვეტილება მიიღონ, მაგრამ ისინი დარწმუნებულები უნდა იყვნენ, რომ ბავშვის ორგანიზმს ზიანს არ აყენებენ. მთავარია, ბავშვი ძუძუთი კვების შეწყვეტისთვის მზად იყოს.
