დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ეს ღმერთის გადარჩენილი ბავშვია, ის 650 გრამი დაიბადა,“ - ლევან რატიანი პირველ საუნივერსიტეტო კლინიკაში სასწაულებრივად გადარჩენილი ახალშობილისა და დედის შესახებ
44 წლის თამარი 22 კვირის ორსული იყო, როდესაც კოვიდ-19-ის გართულებული ფორმით რეანიმაციულ განყოფილებაში მოათავსეს. დედისა და ნაყოფის მდგომარეობა უკიდურესად კრიტიკული იყო, რის გამოც ორსულობის შეწყვეტის შესახებ დაისვა საკითხი.
პირველი საუნივერსიტეტო კლინიკის დირექტორმა ლევან რატიანმა პატარა ლაზარეს სასწაულებრივად გადარჩენის შესახებ ისაუბრა:
„მიმაჩნია, რომ ეს დიდი წარმატებაა არამარტო ჩვენი კლინიკისთვის, არამედ მთელი ქვეყნის მასშტაბით. ძალიან იშვიათი შემთხვევებია მე რაც გადავხედე. მსოფლიო მასშტაბით ასეთი შემთხვევა თითქმის არცერთ კლინიკაში არ ყოფილა. გონებაში არ დამიშვია, რომ დედას და შვილს ცუდი გამოსავალი ექნებოდათ. არ ვუშვებდი ამას, შინაგანად მქონდა განცდა, რომ ისინი აუცილებლად გადარჩებოდნენ.“
ლევან რატიანის თქმით, დედის და ნაყოფის მდგომარეობა კრიტიკული იყო:
„გამოხატული იყო სუნთქვის უკმარისობა, იყო ჟანგბადდამოკიდებულება, მოთავსდა ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში. ნაყოფი აღმოჩნდა 420 გრამი. დაახლოებით 18 საათში იმდენად დამძიმდა პაციენტის მდგომარეობა, რომ რეანიმაციაში გადავიყვანეთ. ცხოვრებაში არ დამავიწყდება მისი სიტყვები: „მე დედა უნდა გავხდე, ექიმო! ეს არ გააკეთოთ, რომ ჩემი სიცოცხლის გადარჩენისთვის მე ორსულობა შემიწყვიტოთ.“ ყოველდღიურად გვქონდა კონსილიუმი. ყოველი წუთი გადამწყვეტი იყო. დედის სიცოცხლე უნდა გადაგვერჩინა. მცირე შანსი იყო, რომ 22 კვირის ნაყოფს, თუ ის გაჩნდებოდა სიცოცხლისუნარიანობა გაჩენოდა. 25 კვირაზე ჩატარდა საკეისრო კვეთა. დაიბადა 650 გრამი ნაყოფი. ნაყოფი გადავიყვანეთ მართვით სუნთქვაზე. დედა-შვილი იმყოფებოდნენ კრიტიკულ მდგომარეობაში. ყველაფერი ჩადო ჩვენმა კლინიკამ, რომ დედა-შვილის სიცოცხლე გადარჩენილიყო. ღმერთის წყალობით გამარჯვებას მივაღწიეთ. დედა 8 კვირის შემდეგ მოიხსნა აპარატიდან. ახალშობილმაც გარკვეული პერიოდის შემდეგ დაიწყო წონაში მატება. სულ ამას ვიძახი, რომ ეს ღმერთის გადარჩენილი ბავშვია. მან დაიწყო წოვა, აღუდგა ყლაპვის რეფლექსი.“
„მახსოვს ლაზარე იყო ფოტოზე სულ წითელი. „ეს არის შენი ლაზარე, თამარ და იბრძოლე ლაზარესთვის, ლაზარე გადარჩა,“ - ასე მითხრა ლევანი ექიმმა. დე, ლაზარე, უფალმა მაჩუქა შენი თავი და წმინდა მარიამმა. სადაც არ უნდა მოვხვდე, ამ სასწაულს ვყვები. უფლის და სასწაული გუნდის ხელში მოვხვდით. მოციქულებს შორის უფალს ყველაზე ძალიან ლაზარე უყვარდა. ვფიქრობდი, რომ გარდაიცვლება უფალი მკვდრეთით აღადგენს-მეთქი. ჩემმა მეუღლემ მითხრა, რომ ისე იძახოდი ლაზარეს, მართლა მკვდრეთით აღადგინა უფალმა დედა და შვილი,“ - აღნიშნა პატარა ლაზარეს დედამ.
