Baby Bag

ჩვენი წარმატების უკან არ ვდგავართ მარტო ჩვენ

ჩვენი წარმატების უკან არ ვდგავართ მარტო ჩვენ

შეიძლება, უცნაურად ჟღერდეს, მაგრამ ადამიანის წარმატება რომელი პროფესიის წარმომადგენელიც არ უნდა იყოს ის, შეიძლება ყველაზე ნაკლებად განსაზღვროს მისი პროფესიული უნარების განვითარების დონემ და უფრო მეტად იმ პიროვნულმა თვისებებმა, რომელიც რთულია ყურადღების მიღმა დარჩეს და ასევე რთულია მხოლოდ საქმის ცოდნამ, „ხელოსნობამ“ მოგცეს.

კეთილი, ყურადღებიანი და მზრუნველი ადამიანები, რომლებიც იმის უფლებასაც სიამოვნებით გიტოვებენ, გახვიდე მათი ზრუნვის სივრციდან ჩემს კეთილგანწყობასაც მეტად იმსახურებენ. კეთილგანწყობის გამოწვევის ეს უნარი ამ სამყაროში, სადაც ადამიანი მუდამ სტატისტიკაში იკარგება, სადაც ადამიანის „როლი“ საზოგადოებაში, სახლსა თუ ოჯახში წინასწარ განსაზღვრულია, მეტად უნდა ფასობდეს ვიდრე ნებისმიერი რამ.

ჯერ კიდევ პოლიტიკის მეცნიერებების სწავლისას წარმოდგენაც არ მქონდა, რომ 3 წლის შემდეგ სამოქალაქო განათლების მასწავლებლად ვიმუშავებდი, თუმცა მაშინვე პოლიტიკურ თეორიებზე მეტად იმ ადამიანთა ისტორიები მაინტერესებდა, რომელთა სახელებიც ზოგისთვის ძალაუფლების ქონის ჩემთვის კი წარმატების სიმბოლო, რომელთა უკანაც იდგნენ სვა ადამიანები, რომლებიც შესაძლოა არც ჩანდნენ, მაგრამ არ იმსახურებდნენ დავიწყებას. წლების წინ აღფრთოვანებული დავრჩი უინსტონ ჩერჩილით, რომელიც თურმე დღეში ათასობით წერილს აგზავნიდა საკუთარი თანამშრომლებისა და იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც სხვებისთვის შესაძლოა შეუმჩნევლებიც კი ყოფილიყვნენ. როცა შეგიძლია იცოდე ყველა თანამშრომლის სახელი და გვარი და არა მხოლოდ მათი, მათი ოჯახის წევრების შვილების, შვილიშვილების, ძაღლის, კატის. შეგიძლია. შობის მისალოც წერილებს ერთნაირი ყურადღებითა და პატივისცემით უგზავნიდე კოლეგა დიპლომატებს, შენს მექანიკოსსა და მაღაზიის კონსულტანტს, რომელიც შესაძლოა, სულ რამდენჯერმე გყავს ნანახი, უკვე გასაგებია, შენ გჯერა, რომ შენი წარმატება არ გეკუთვნის მხოლოდ შენ და ამის გააზრებითაც ხარ წარმატებული. ასეთი ადამიანები არა მხოლოდ პატივისცემას იმსახურებენ, მისაბაძებიც ხდებიან. ყოველთვის ვიცოდი, რომ მთავარი, რითაც წარმატებულები ხდებოდნენ, მაღალი IQ კი არა,  ის თვისებები იყო, რომლებიც არავის რჩებოდა შეუმჩნეველი, ხასიათი, რომლის გამოც შეგიყვარებდნენ და ასევე ხასიათი, რომლის გამოც შენი ზიზღიც შეეძლოთ.

ჩემმა დაკვირვებამ და ცხოვრებისეულმა გამოცდილებებმა კიდევ ერთხელ დამარწმუნა, რომ თავისი საქმის პროფესიონალები (აქვთ თუ არა მათ სახელი და წარმატება) მაღალი ყურადღების მქონენი არიან და თუ ამ თვისებას კიდევ ემატება სხვა დადებითი პიროვნული თვისებებიც მათგან წამოსული ენერგიაც გადამდები ხდება, რადგან ძლიერ მოტივაციას გაძლევენ, ჩერჩილის მსგავსად მიგითითებენ, როგორი მნიშვნელოვანი და პატივსაცემი ხარ. მათ შექებაც შეუძლიათ და შენიშვნის მოცემაც, მაგრამ ამას ისე აკეთებენ, არც კარგი გამორჩეთ, არც ცუდი.

​ჩვენს პროფესიაშიც ზუსტად ასეა. ისინი, ვისაც ყველაზე მეტი ძალაუფლებაც აქვს და პასუხისმგებლობაც, დირექტორები მაგალითად, იმითაც იმსახურებენ ჩვენს პატივისცემას, რამდენად შეუძლიათ ჩვენი ცხოვრების გარკვეული მომენტებისა და ეტაპების (ასეთი მომენტები მოსწავლეებსაც აქვთ, მასწავლებლებსაც და თავად დირექტორებსაც) აღქმა და ჩვენი შემჩნევა, თანადგომა. ყველანი ვისურვებდით,  ყველა დირექტორი ჩერჩილის მსგავსი ყურადღებითა და პატივისცემით გვეპყრობოდეს, ჩვენს თვისებებს აფასებდეს და უფრო მეტიც, მხოლოდ პროფესიულ განვითარებას კი არა პიროვნულსაც მოითხოვდეს, რადგან ესმოდეს, რომ ჩვენი სიტყვები და დამოკიდებულებები ჩვენს ქცევაში ვლინდება, ჩვენი ქცევა აყალიბებს მათ ფსიქიკას, ვისაც ვასწავლით. მთელი ეს პროცესი კი პეპლის ეფექტია, კარგი დირექტორები სწორედ ასეთები არიან, ჩერჩილის მსგავსად არაფერი რჩება მათი ყურადღების მიღმა, იმის ცოდნა, რომ ასეთი ადამიანები დგანან ჩვენ უკან ძლიერი მოტივაცია, რომელიც ყველას გვჭირდება და, რომლის ქონასაც ყველა მასწავლებელი თანაბრად იმსახურებს. 

ავტორი: სამოქალაქო განათლების პედაგოგი მზეო შველიძე

შეიძლება დაინტერესდეთ

„საიდან მოდის რთული ქცევა? როდესაც მარწუხებშია ბავშვი, მან სადღაც უნდა გამოუშვას თავისი ენერგია,“ - ფსიქოლოგი ნინო ბუაძე

ფსიქოლოგი ნინო ბუაძე ბავშვის რთული ქცევის გამომწვევ მიზეზებზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ რთულ ქცევას რამდენიმე სხვადასხვა მიზეზი აქვს:

„მინდა შევეხო რთულ ქცევას, რაზეც ხშირად ვსაუბრობთ. ბავშვის ქცევა, რა თქმა უნდა, პირდაპირ კავშირშია აღზრდასთან. როდესაც მარწუხებშია ბავშვი, მან სადღაც უნდა გამოუშვას თავისი ენერგია. განსაკუთრებით კარგად ჩანს ეს, როდესაც ბავშვს ოთხი წელი მკაცრი პედაგოგი ჰყავს, შემდეგ გადადის მეხუთე კლასში და იქ სხვადასხვა მასწავლებელი შემოდის, ზოგი მკაცრია, ზოგი ნაკლებად, აქ უკვე ბავშვი გამოუშვებს იმ დაგროვილ ენერგიას, რომელიც კარგად ეჭირა პედაგოგს. რის ფასად და როგორ ეჭირა, ეს უკვე სხვა საკითხია. ხშირ შემთხვევაში ეს დაგროვილი ენერგია არის დესტრუქციული, აგრესიული, ამას ასაკობრივი კრიზისებიც მოჰყვება. საიდან მოდის ე.წ. რთული ქცევა? ერთი მიზეზი არის დაგროვილი ენერგია, რომელსაც არ მიეცა შესაძლებლობა სადღაც რეალიზებულიყო, მეორე - დასწავლა, ვიღაც იქცევა ასე და მეც ასე უნდა მოვიქცე. რთული ქცევა, შესაძლოა, ოჯახშიც იყოს დასწავლილი, მაგ. ბილწსიტყვაობა. ამით ბავშვი იქცევს ყურადღებას. ყურადღება ძალიან მნიშვნელოვანია. ადამიანის იგნორი იმდენად მტკივნეულია, რომ ადამიანი ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ ყურადღება დაიბრუნოს.“

ნინო ბუაძის თქმით, ქცევა კონტექსტის მიხედვით, შესაძლოა რთულიც იყოს და ტიპიურიც:

„რთული ქცევა, შეიძლება, იყოს აბსოლუტურად ტიპიური ქცევა, უბრალოდ არ იყოს შესაბამის გარემოში. მაგ. ბავშვმა რომ გაკვეთილზე ტელეფონი ამოიღოს და მულტფილმს უყუროს, ესეც რთული ქცევაა. სხვა გარემოში ეს არ იქნებოდა რთული ქცევა. ყველა ქცევას, რომელსაც ბავშვი გვთავაზობს, გარკვეული წინაპირობა აქვს. ქცევა ეს არის შედეგი, რომელიც მივიღეთ. ამ შედეგს აქვს წინა ეტაპები. შესაძლოა, ქცევას ჰყავდეს მაპროვოცირებელი. ბავშვი რთულ ქცევას ავლენდეს იმ მაყურებელთან, რომელიც მისთვის მნიშვნელოვანია. შესაძლოა, ის არ იქცეოდეს რთულად დედასთან, მაგრამ ამას აკეთებდეს ბებიასთან. რთულ ქცევას აქვს სხვადასხვა მიზანი, შესაძლოა, ეს იყოს ყურადღება, სათამაშოს დაბრუნება და ა.შ. შესაძლოა, მიზეზი იყოს ისიც, რომ ბავშვმა არ იცის სხვა ალტერნატივა, თუ როგორ მოიქცეს. ის ამბობს ცუდ სიტყვებს და იბრუნებს სასურველ ნივთს, მაგრამ არ იცის ალტერნატივა, თუ როგორ დაიბრუნოს ნივთი სხვანაირად.“

ნინო ბუაძე ბავშვის ფიზიკური დასჯის ნეგატიურ ასპექტებს გამოყოფს და აცხადებს,რომ დასჯით ბავშვი ვერაფერს სწავლობს:

„როგორც წესი, რთულ ქცევას მოჰყვება ხოლმე დასჯა. რატომ არ უნდა დავსაჯოთ ბავშვი? რატომ არ ვცემთ ან წამოვარტყამთ ხოლმე ბავშვს? რატომ უნდა წამოვარტყა ბავშვს, როდესაც ცუდი სიტყვა მითხრა, ან თქვა სადღაც ისეთ გარემოში, სადაც მე შემრცხვა? შეიგინა, წამოვარტყი და ის იგივენაირად აღარ მოიქცევა, მაგრამ რატომ არ ვაკეთებ ამას? ის დაისწავლის ამ ქცევას და მის მიმართ ცუდ ქცევაზე მსგავსი პასუხი ექნება. როდესაც ბავშვს ვსჯი, წამოვარტყამ, მას ვაგრძნობინებ ჩემს უპირატესობას, ვამცირებ, მასში აგრესიას ვბადებ და მას სურვილი აქვს, როდესღაც სამაგიერო გადამიხადოს. ის ქცევაზე კი არ ფიქრობს, თუ რა დააშავა, იმ აგრესიაზეა ორიენტირებული, რომელიც მასში დაგროვდა.“

„ავტორიტარული სტილის მშობლები ხშირ შემთხვევაში ფიქრობენ, რომ ცემა გამართლებულია. ისინი ხშირად ამბობენ: „მართალი იყო დედა, რომ მცემდა და ისე მატარებდა მუსიკაზე, სხვანაირად მე ვერ ვისწავლიდი მუსიკას, ამიტომ მეც ასე უნდა მოვიქცე.“ ბავშვს ამ დროს ძალიან ბევრი აგრესია უგროვდება და მისგან გათავისუფლებას ცდილობს. აგრესიის ცნობილი ფოტო არსებობს, ხელმძღვანელი რომ ქვეშემრდომს ეჩხუბება, მეუღლე ბავშვს, ბავშვი ძაღლს. აგრესია არსად იკარგება, ის ერთი ადამიანიდან მეორეზე გადადის. ბავშვი ვერ იგებს, რა უნდა გააკეთოს. მან არ იცის, თუ არ შეიგინა, რა უნდა ქნას ამ დროს. ცემა და გამოხატული აგრესია იმ მომენტში მყისიერად შეწყვეტილი რთული ქცევაა და არა ის, რომ ბავშვმა ისწავლოს ალტერნატივა. ბავშვმა რომ მიუღებელი ქცევა განახორციელა, მშობელმა თუ არ იმსჯელა მასთან ერთად ამაზე, თუ მან ბავშვს არ მიაწოდა ქმედების სწორი ფორმა, ის ვერაფერს ისწავლის, გარდა იმისა, რომ მიიღებს შიშს. ერთადერთი რასაც ბავშვი სწავლობს არის ის, რომ როდესაც მას ვინმე ცუდად მოექცევა, მანაც უნდა დაარტყას,“ - აღნიშნავს ნინო ბუაძე.

წყარო: ​აზროვნების აკადემია 

წაიკითხეთ სრულად