Baby Bag

​რატომ არის მნიშვნელოვანი დამოუკიდებლად თამაში ბავშვის განვითარებისთვის?

რატომ არის მნიშვნელოვანი დამოუკიდებლად თამაში ბავშვის განვითარებისთვის? - ამ საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ნეიროფსიქოლოგი თათია მჭედლიშვილი.

- რატომ არის მნიშვნელოვანი თამაში ბავშვის განვითარებისთვის?

- თამაში ბავშვის განვითარების მნიშვნელოვანი ნაწილია. თამაშით ის საკუთარ თავს და გარე სამყაროს შეიმეცნებს. კერძოდ, თამაში ბავშვს ეხმარება ჩამოუყალიბდეს ნდობა ადამიანების და გარესამყაროს მიმართ, იგრძნოს თავი ბედნიერად, განუვითარდეს სოციალური უნარები, ენა და კომუნიკაცია, შემეცნებითი და მოტორული უნარები, ისწავლოს ემოციების რეგულაცია, ზრუნვა.

თამაშის კატეგორიზება ხდება ასაკის და თამაშის ფორმის მიხედვით. მაგალითად, გამოიყოფა 0-2 წლამდე ე.წ. მარტო თამაშის ეტაპი - ამ დროს ბავშვი ძალიან ბევრს ამოძრავებს ხელებს, ფეხებს და ამგვარად ცდილობს შეისწავლოს საკუთარი სხეულის შესაძლებლობები. იღებს ახალ სენსორული გამოცდილებას. 2 წლიდან იწყება ე.წ. პარალელური თამაშის ეტაპი, რა დროსაც ბავშვები თამაშობენ ერთნაირ თამაშს გვერდიგვერდ, მაგრამ ერთმანეთთან ინტერაქცია ნაკლებია. 4 წლიდან იწყება თანამშრომლობითი თამაში - ამ დროს ბავშვები ერთად მოქმედებენ, ინაწილებენ აქტივობებს, როლებს. თამაშის ფორმის მიხედვით გამოიყოფაარასტრუქტურირებული და სტრუქტურირებული თამაში, თამაში შიდა და გარე სივრცეში,მარტო და გუნდური თამაში. სტრუქტურირებული თამაში უფრო მეტად ორგანიზებულია და მას ხშირად ხელმძღვანელობს ზრდასრული. არასტრუქტურირებული ე.წ. თავისუფალი თამაშის დროს ძირითადად ბავშვი წარმართავს პროცესს.

- რატომ არის მნიშვნელოვანი დამოუკიდებლად თამაში ბავშვის განვითარებისთვის?

- ზოგადად, როგორც სტრუქტურირებული, ასევე არასტრუქტურირებული, ანუ დამოუკიდებელი თამაში მნიშვნელოვანია ბავშვის განვითარებისთვის, რადგან სხვადასხვა ტიპის თამაშის გამოცდილება განსხვავებული უნარების განვითარებას უწყობს ხელს. რომ ვისაუბროთ კონკრეტულად დამოუკიდებლად თამაშის მნიშვნელობაზე, ამ დროს, ბავშვებს შემოქმედებითი უნარი მეტად უვითარდებათ. ამ პროცესში ისინი კრეატიულ გადაწყვეტილებებს იღებენ, უჩნდებათ ინტერესი, ემატებათ მოტივაცია, ვითარდება ბავშვის მოთმინება და გამძლეობა, რაც ხელს უწყობს რომ უფრო კომფორტულად ითამაშონ მარტო და ამცირებს თანატოლების ზეგავლენას. ეს ეხმარება მათ იპოვონ საკუთარი გზა.

- როგორ შეუძლიათ მშობლებს წაახალისონ დამოუკიდებლად თამაში?

- პირველ რიგში, დარწმუნდით, რომ თქვენს შვილს აქვს უსაფრთხო ადგილი სათამაშოდ. დამოუკიდებლად თამაშისას ბავშვებს უნდა ჰქონდეთ შესაძლებლობა გამოიკვლიონ გარემო და ეს დიდწილად საკუთარი ძალებით გააკეთონ, რათა განივითარონ თავდაჯერებულობა და დამოუკიდებლობა. თუმცა, მნიშვნელოვანია რომ ბავშვს ჰქონდეს უსაფრთხო გარემო. ამიტომ, უნდა „გავასუფთავოთ“ სათამაშო ადგილები პოტენციური საფრთხისგან და მთელი თამაშის განმავლობაში ვაკონტროლეთ პროცესი, რათა დავრწმუნდეთ, რომ თქვენი პატარა უსაფრთხოდ თამაშობს. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ადრეულ ასაკში.

მნიშვნელოვანია გამოიკვლიოთ ბავშვის ინტერესები და მისცეთ შესაბამისი სათამაშოები. მაგალითად, თუ სახლის აწყობა უნდა ლეგოებით, დარწმუნდით რომ ოთახში ხელმისაწვდომია ლეგოები და სხვა საჭირო სათამაშოები. პერიოდულად შეგიძლიათ მისცეთ მითითებები, დაეხმაროთ თუ სირთულის წინაშე დადგება, შეაქოთ და მოტივაცია აუმაღლოთ. მიეცით ბავშვს საშუალება საკუთარი წესებით ითამაშოს და იყოს ლიდერი.

- რა გავაკეთოთ როდესაც ბავშვს არ უყვარს თამაში?

- არის შემთხვევები, როდესაც ბავშვები არ ერთვებიან მრავალფეროვან თამაშებში, ზოგჯერ ეს უბრალოდ ნაკლები მოტივაციითაა გამოწვეული, ზოგჯერ კი ეს შეიძლება განვითარების შეფერხების მაჩვენებელიც კი იყოს. განსაკუთრებით საყურდღებოა, როდესაც ბავშვი არ გადადის თამაშის ერთი ეტაპიდან მეორეზე ანუ, მაგალითად, როდესაც უკვე მოეთხოვება, როლური/ფუნქციური თამაში სხვა ბავშვებთან ერთად, მაგრამ ყოველთვის ირჩევს მარტო თამაშს, აქვს ძალიან შეზღუდული ინტერესები, არ იყენებს სათამაშოს ფუნქციას შესაბამისად. რა თქმა უნდა, მხოლოდ ამ ნიშნებით არ ხდება დარღვევის შეფასება, თუმცა საყურადღებოა და საჭიროა სპეციალისტთან კონსულტაცია. ამ ყველაფერში დიდი წვლილი მიუძღვის გაჯეტებს, ეკარენზე დამოკიდებულასაც. ასეთ დროს ეცადეთ დააკვირდეთ ბავშვს და განმავითარებელი თამაშები მის ინტერესებს მოარგოთ. დაიწყეთ თამაში მცირე დროით და ნელ-ნელა გაზარდეთ დრო, მიჰყევით ბავშვის ტემპს.

გახსოვდეთ, რომ თამაშმა არ უნდა დაკარგოს გართობის ფუნქცია და არ უნდა გახდეს ბავშვისთვის მომაბეზრებელი ან სტრესის მომტანი. ამისათვის კი მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ ბავშვის ინტერესები და შესაძლებლობები. არასწორად შერჩეულ სათამაშოს ან თამაშს შესაძლოა თან ახლდეს იმედგაცრუება, გაღიზიანება ან თამაშის თავიდან არიდების მცდელობა. ასევე, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ შერჩეული თამაში იყოს ბავშვის ასაკის და განვითარების შესაბამისი.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

მედიტაციური სავარჯიშოები გადაღლილი მშობლებისთვის

მედიტაციური სავარჯიშოები გადაღლილი მშობლებისთვის

მშობლობა საკმაოდ სტრესული საქმიანობაა, ამიტომ მნიშვნელოვანია იმ სტრატეგიების ცოდნა, რაც დაგვეხმარება რელაქსაციაში. სეირნობა და ვარჯიში საუკეთესო ვარიანტია, თუმცა სხვა გზაც არსებობს და ეს არის მედიტაცია: გონების დამშვიდება აწმყოს სრულად შესაგრძნობად. ეს გარკვეულ დროს და სიმშვიდეს მოითხოვს თქვენგან, მაგრამ შედეგი ნამდვილად აქვს. გთავაზობთ 2 მარტივ სტრატეგიას, ყოველდღიურად გამოსაყენებელს.

ტექნიკა #1: ფოკუსირდით თქვენს სუნთქვაზე

არსებობს ბევრი სუნთქვითი ტექნიკა, რასაც ნახავთ კიდევც ინტერნეტში და გირჩევთ აუცილებლად წაიკითხოთ დეტალურად მისი აუცილებლობის შესახებ. ჩემს მიერ შემოთავაზებული ტექნიკის გამოყენება შეგიძლიათ როგორც თვალდახუჭულებს, ისე პირიქით. ისუნთქეთ ცხვირით, ფოკუსირდით მთლიანად სუნთქვაზე ისე, თითქოს პირველად აკეთებდეთ ამას. დეტალურად დააკვირდით შეგრძნებებს, შეამჩნიეთ როგორ შედის და გამოდის ჰაერი ნესტოებიდან, თქვენი მხრების ნაზ მოძრაობას, ასევე გულმკერდის მოძრაობას შიგნით და გარეთ, მუცლის მოძრაობას შიგნით და გარეთ. გთავაზობთ ლინკებს, სადაც ვიზუალურად კარგად არის ნაჩვენები ეს ტექნიკები.

https://www.youtube.com/watch?v=lPJAtHWq08

https://www.youtube.com/watch?v=Wemm-i6XHr8

ტექნიკა #2 შეგრძნებებზე დეტალური დაკვირვება

დააკვირდით ყველა ფიზიკურ შეგრძნებას, რასაც ამ მომენტში განიცდით, შემდეგ გაიჭიმეთ და ნელა მიაწექით ფეხებით იატაკს, შესაძლოა თქვენ იგრძნოთ სადმე დაჭიმულობა ან ტკივილი, შეამჩნიეთ დადაარქვით ამ შეგრძნებებს სახელი ყოველგვარი განსჯისა და კრიტიკის გარეშე,მაგალითად, გამოთქვით: „მე ვგრძნობ ზეწოლას მხრებზე“ და არა „მე ზეწოლას ვგრძნობ მხრებზე, ეს იმის ბრალია, რომ ბევრს ვმუშაობ“ დაინტერესდით იმით, რასაც ხედავთ ამ წამს, რაც გესმით,ნუ მოახდენთ იდენტიფიკაციას თუ რისი ხმა შეიძება იყოს ეს, უბრალოდ უსმინეთ ყურადღებით, შეიგრძენით გემოები, სურნელი და აღიქვით რასაც ეხებით, ამ სავარჯიშოს გაკეთება შეგიძლიათ ნებისმიერ დროსა და ადგილას, დაახლოებით 30 წამის განმავლობაში.

რეალობაა, ის რომ მშობლები ხშირად ვარდებიან ისეთ სიტუაციებში, როცა არ შესწევთ უნარი გაუმკლავდნენსტრესს, სიბრაზეს, გადაღლილობას, კარგავენ თავდაჯერებულობასა და საკუთარი თავისადმი რწმენას.

ჩვენი ფიქრები აშენებენ ჩვენსავე შეგრძნებებს, რომლებიც გვეხმარებიან საკუთარი ცხოვრების „აწყობაში“. საკუთარი ფიქრების გაგება და მართვა აუცილებელი პროცესია და ასევე იმის სწავლა, თუ როგორ მივმართოთ ჩვენი ემოციები იქეთკენ, რომ საბოლოოდ შევქმნათ ის, რაც გვჭირდება სრულფასოვანი ცხოვრებისთვის.

ფსიქოლოგები გვირჩევენ, რომ მშობლებმა უნდა გავაანალიზოთ ის ფაქტი, რომ ჩვენ შეიძლება ვერ ვაკონტროლებდეთ იმას, თუ რა ხდება ჩვენს ცხოვრებაში, მაგრამ ჩვენ გვაქვს კონტროლი იმაზე, თუ როგორია ჩვენი ფიქრები, რა მნიშვნელობას ვანიჭებთ და როგორ ვრეაგირებთ მათზე.

შესაძლოა ირგვლივ არსებული გარემოებები ჩვენს კონტროლის გარეთ აღმოჩნდეს, ამიტომ აუცილებელია ვფოკუსირდეთ საკუთარ ფიქრებზე და მიზანმიმართულად „ვავარჯიშოთ“ ისინი, რაც სწორედ მედიტაციით მიიღწევა, მისი ნაწილია მანტრაც, რომლის მიხედვითაც ბგერით-რეზონანსული ჟღერადობა და სიტყვები მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს როგორც აზროვნებაზე, ასევე გარე ობიექტებზე. ეს არის სუფთა ენერგია ცნობიერებაში. მანტრის ბევრჯერ გამეორება ავლენს ძალას და ენერგია უერთდება თქვენს ზრახვებს. ასე რომ, თქვენ შეგიძლიათ შეცვალოთ ცხოვრება უკეთესობისაკენ.

მე გიზიარებთ რამდენიმე მანტრას, რომელიც ყველა მშობელს გამოადგება. ჩაიწერეთ ისინი დღიურში ან ტელეფონში, სადაც ასევე შეგიძლიათ დააყენოთ „რიმაინდერი“, რომელიც შეგახსენებთ ყოველდღიურად თითო ფრაზას. წაიკითხეთ ისინი ჩუმად დაშემდეგ წარმოთქვით ხმამაღლა. რაც მეტს ივარჯიშებთ და გაიმეორებთ მით უკეთესი იქნება თქვენთვის.

  1. დღევანდელი დღე იქნება ჩემთვის უკეთესი

გუშინდელი დღე შესაძლოა თქვენთვის არც ისე კარგი ყოფილიყო, რაღაც ვერ მოასწარით ან ვერ შეძელით გაგეკეთებინათ, მაგრამ ენერგიის დაკარგვა იმაზე თუ როგორ დაადანაშაულოთ საკუთარი თავი ან შეცვალოთ წარსული, უსარგებლოა. თქვენ სწორედ დღევანდელი დღისგან იღებთ ამ ენერგიას, რასაც შემდეგ უსარგებლოდ ხარჯავთ, ასე რომ, აპატიეთ საკუთარ თავს გუშინდელის გამო და დაიწყეთ ყოველი დღე ამ მანტრით, ჩადეთ მთელი თქვენი ენერგია ყველაფერ იმაში, რისი გაკეთებაც დღეს შეგიძლიათ.

  1. მე შევძლებ ყველაფრისთვის გამოვნახო დრო

თუ თქვენ იტანჯებით იმით, რომ ვერ პოულობთ დროს ყველაფრის მოსასწრებად, ცადეთ ეს სავარჯიშო: ჩამოწერეთ ყველაფერი რისი გაკეთებაც გინდათ და გჭირდებათ, ამოირჩიეთ რომელია პრიორიტეტული და დაამატეთ ის თქვენს კალენდარში, ეგრევე გამორიცხეთ ის, რისი გაკეთებაც ამ ეტაპზე არ გჭირდებათ, გადაწყვიტეთ თუ რა შეიძლება გადაუნაწილოთ სხვას.

  1. მე ავირჩიე ვიამაყო საკუთარი თავით დღეს

მას შემდეგ, რაც დედა ხდები, დღის რუტინა იცვლება, მოლოდინები, შეხედულებები და ზოგადად მთელი ცხოვრება ხდება სხვანაირი. ბევრი რამ, რაც ცხოვრებაში გაგიკეთებია ან რაზეც გიმუშავია წლების განმავლობაში, შესაძლოა უსარგებლო და აზრს მოკლებული გახდეს და იგრძნო, რომ ყველაფერში მარცხს განიცდი, ვერ უმკლავდები ბევრ რამეს, არ გაქვს ის,რაც სხვებს და ა.შ

წარმოიდგინე სანამდე შეიძლება ამ ფიქრებმა მიგიყვანონ და რას შეიძლება გრძნობდე ამ დროს. ნაცვლად ამისა, ამოირჩიე ის ფიქრი, რომელიც გაძლევს საშუალებას შენი თავით იამაყო, ყოველ დღე ახსენე ის, რისი მადლიერიც ხარ და მასზე ფოკუსირდი, აღნიშნე შენი წარმატება, არ აქვს მნიშვნელობა რამდენად დიდ საქმეზეა საუბარი, წვრილმანებიც შეიძლება ჩამოთვალო. უკეთესი იქნება თუ ყოველი გაღვიძების შემდეგ, „სუფთა გონებაზე“ შენს პატარა წიგნაკში ჩაწერ 10 მადლობას სხვადასხვა პიროვნების მიმართ და ამ მადლობების მიზეზსაც მიაწერ, ეცადე გააკეთო ეს 21 დღე და დააკვირდე შენს ემოციებს და ცხოვრების დინებას. ბევრი ფსიქოლოგი გვირჩევს, რომ ეს აქტივობა შედეგიანია და გვაძლევს მოტივაციას და ენერგიას.

  1. ვდისტანცირდები იმათგან, ვინც ჩემზე ცუდ გავლენას ახდენს

გაქვთ ურთიერთობა ადამიანებთან, რომლებსაც შენთვის სასიხარულო არაფერი მოაქვთ? არ გსიამოვნებთ მის წრეში ყოფნა? გაიძულებენ აკეთოთ ის, რაც თქვენ არ მოგწონთ ან განგიკითხავენ ყოველწამს, გაძლევენ არასასურველ რჩევებს?

დაიმახსოვრეთ, თქვენ არ ხართ პასუხისმგებელი სხვის გრძნობებზე, მაგრამ პასუხისმგებელი ხართ საკუთარზე. გააკეთეთ არჩევანი იმისთვის, რომ იყოთ საკუთარი თავის საუკეთესო ვერსია. მიეცით თავს პირობა, რომ იტყვით „არას“ როცა საჭიროება დაგიდგებათ. ნუ შეგეშინდებათ აღიარება იმისა, რომ რაღაც თქვენთვის არ არის შესაფერისი. ეცადეთ თავად განსაზღვროთ რა მუშაობს თქვენთვის და რა არა, რას მოაქვს თქვენთვის სიხარული და ა/შ

  1. მე ზუსტად იქ ვარ, სადაც უნდა ვყოფილყავი

შენ არაფერი გაკლია, შენ არაფერს ჩამორჩები და შენ არ დგახარ არასწორ გზაზე. ზუსტად იქ ხარ, სადაც უნდა იყო. შენი გამოცდილება შესაძლოა განსხვავებულად ჩანდეს ვიდრე სხვების, მაგრამ ის გამოცდილება, რასაც შენ დღეს იღებ არის ყველაზე მნიშვნელოვანი, უნიკალური შენთვის. მიიღეთ ის, ისწავლეთ და გაიზარდეთ მისი დახმარებით.

ავტორი: უფროსი მასწავლებელი დიანა მაკალათია

წაიკითხეთ სრულად