Baby Bag

„საიდან მოდის რთული ქცევა? როდესაც მარწუხებშია ბავშვი, მან სადღაც უნდა გამოუშვას თავისი ენერგია,“ - ფსიქოლოგი ნინო ბუაძე

ფსიქოლოგი ნინო ბუაძე ბავშვის რთული ქცევის გამომწვევ მიზეზებზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ რთულ ქცევას რამდენიმე სხვადასხვა მიზეზი აქვს:

„მინდა შევეხო რთულ ქცევას, რაზეც ხშირად ვსაუბრობთ. ბავშვის ქცევა, რა თქმა უნდა, პირდაპირ კავშირშია აღზრდასთან. როდესაც მარწუხებშია ბავშვი, მან სადღაც უნდა გამოუშვას თავისი ენერგია. განსაკუთრებით კარგად ჩანს ეს, როდესაც ბავშვს ოთხი წელი მკაცრი პედაგოგი ჰყავს, შემდეგ გადადის მეხუთე კლასში და იქ სხვადასხვა მასწავლებელი შემოდის, ზოგი მკაცრია, ზოგი ნაკლებად, აქ უკვე ბავშვი გამოუშვებს იმ დაგროვილ ენერგიას, რომელიც კარგად ეჭირა პედაგოგს. რის ფასად და როგორ ეჭირა, ეს უკვე სხვა საკითხია. ხშირ შემთხვევაში ეს დაგროვილი ენერგია არის დესტრუქციული, აგრესიული, ამას ასაკობრივი კრიზისებიც მოჰყვება. საიდან მოდის ე.წ. რთული ქცევა? ერთი მიზეზი არის დაგროვილი ენერგია, რომელსაც არ მიეცა შესაძლებლობა სადღაც რეალიზებულიყო, მეორე - დასწავლა, ვიღაც იქცევა ასე და მეც ასე უნდა მოვიქცე. რთული ქცევა, შესაძლოა, ოჯახშიც იყოს დასწავლილი, მაგ. ბილწსიტყვაობა. ამით ბავშვი იქცევს ყურადღებას. ყურადღება ძალიან მნიშვნელოვანია. ადამიანის იგნორი იმდენად მტკივნეულია, რომ ადამიანი ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ ყურადღება დაიბრუნოს.“

ნინო ბუაძის თქმით, ქცევა კონტექსტის მიხედვით, შესაძლოა რთულიც იყოს და ტიპიურიც:

„რთული ქცევა, შეიძლება, იყოს აბსოლუტურად ტიპიური ქცევა, უბრალოდ არ იყოს შესაბამის გარემოში. მაგ. ბავშვმა რომ გაკვეთილზე ტელეფონი ამოიღოს და მულტფილმს უყუროს, ესეც რთული ქცევაა. სხვა გარემოში ეს არ იქნებოდა რთული ქცევა. ყველა ქცევას, რომელსაც ბავშვი გვთავაზობს, გარკვეული წინაპირობა აქვს. ქცევა ეს არის შედეგი, რომელიც მივიღეთ. ამ შედეგს აქვს წინა ეტაპები. შესაძლოა, ქცევას ჰყავდეს მაპროვოცირებელი. ბავშვი რთულ ქცევას ავლენდეს იმ მაყურებელთან, რომელიც მისთვის მნიშვნელოვანია. შესაძლოა, ის არ იქცეოდეს რთულად დედასთან, მაგრამ ამას აკეთებდეს ბებიასთან. რთულ ქცევას აქვს სხვადასხვა მიზანი, შესაძლოა, ეს იყოს ყურადღება, სათამაშოს დაბრუნება და ა.შ. შესაძლოა, მიზეზი იყოს ისიც, რომ ბავშვმა არ იცის სხვა ალტერნატივა, თუ როგორ მოიქცეს. ის ამბობს ცუდ სიტყვებს და იბრუნებს სასურველ ნივთს, მაგრამ არ იცის ალტერნატივა, თუ როგორ დაიბრუნოს ნივთი სხვანაირად.“

ნინო ბუაძე ბავშვის ფიზიკური დასჯის ნეგატიურ ასპექტებს გამოყოფს და აცხადებს,რომ დასჯით ბავშვი ვერაფერს სწავლობს:

„როგორც წესი, რთულ ქცევას მოჰყვება ხოლმე დასჯა. რატომ არ უნდა დავსაჯოთ ბავშვი? რატომ არ ვცემთ ან წამოვარტყამთ ხოლმე ბავშვს? რატომ უნდა წამოვარტყა ბავშვს, როდესაც ცუდი სიტყვა მითხრა, ან თქვა სადღაც ისეთ გარემოში, სადაც მე შემრცხვა? შეიგინა, წამოვარტყი და ის იგივენაირად აღარ მოიქცევა, მაგრამ რატომ არ ვაკეთებ ამას? ის დაისწავლის ამ ქცევას და მის მიმართ ცუდ ქცევაზე მსგავსი პასუხი ექნება. როდესაც ბავშვს ვსჯი, წამოვარტყამ, მას ვაგრძნობინებ ჩემს უპირატესობას, ვამცირებ, მასში აგრესიას ვბადებ და მას სურვილი აქვს, როდესღაც სამაგიერო გადამიხადოს. ის ქცევაზე კი არ ფიქრობს, თუ რა დააშავა, იმ აგრესიაზეა ორიენტირებული, რომელიც მასში დაგროვდა.“

„ავტორიტარული სტილის მშობლები ხშირ შემთხვევაში ფიქრობენ, რომ ცემა გამართლებულია. ისინი ხშირად ამბობენ: „მართალი იყო დედა, რომ მცემდა და ისე მატარებდა მუსიკაზე, სხვანაირად მე ვერ ვისწავლიდი მუსიკას, ამიტომ მეც ასე უნდა მოვიქცე.“ ბავშვს ამ დროს ძალიან ბევრი აგრესია უგროვდება და მისგან გათავისუფლებას ცდილობს. აგრესიის ცნობილი ფოტო არსებობს, ხელმძღვანელი რომ ქვეშემრდომს ეჩხუბება, მეუღლე ბავშვს, ბავშვი ძაღლს. აგრესია არსად იკარგება, ის ერთი ადამიანიდან მეორეზე გადადის. ბავშვი ვერ იგებს, რა უნდა გააკეთოს. მან არ იცის, თუ არ შეიგინა, რა უნდა ქნას ამ დროს. ცემა და გამოხატული აგრესია იმ მომენტში მყისიერად შეწყვეტილი რთული ქცევაა და არა ის, რომ ბავშვმა ისწავლოს ალტერნატივა. ბავშვმა რომ მიუღებელი ქცევა განახორციელა, მშობელმა თუ არ იმსჯელა მასთან ერთად ამაზე, თუ მან ბავშვს არ მიაწოდა ქმედების სწორი ფორმა, ის ვერაფერს ისწავლის, გარდა იმისა, რომ მიიღებს შიშს. ერთადერთი რასაც ბავშვი სწავლობს არის ის, რომ როდესაც მას ვინმე ცუდად მოექცევა, მანაც უნდა დაარტყას,“ - აღნიშნავს ნინო ბუაძე.

წყარო: ​აზროვნების აკადემია 

არ დაგავიწყდეთ !!!

დაემატეთ ჯგუფში საბავშვო რეცეპტები

შეიძლება დაინტერესდეთ

გამუდმებით სხვისი წუწუნის მოსმენა ენერგიას გართმევთ და ემოციურ სტაბილურობას გაკარგვინებთ

გამუდმებით სხვისი წუწუნის მოსმენა ენერგიას გართმევთ და ემოციურ სტაბილურობას გაკარგვინებთ

ადამიანები, რომლებიც გამუდმებით წუწუნებენ, გარშემომყოფების განწყობაზე ნეგატიურად ზემოქმედებენ. თანამედროვე სამყაროში მოთხოვნილებები იმდენად გაიზარდა, რომ თითქმის ყველა ადამიანი რაღაცით უკმაყოფილოა. თუ თქვენ ისეთ ადამიანთან ურთიერთობთ, რომელიც ხშირად წუწუნებს და საკუთარ პრობლემებზე გაუთავებლად საუბრობს, შესაძლოა, ენერგიის დაქვეითებამ შეგაწუხოთ. როდესაც ადამიანს არ უმართლებს, ის საკუთარ ბედს საყვედურობს, რაც ბუნებრივი თავდაცვითი რეაქციაა, რომელიც მას სტრესის დაძლევასა და სირთულეებთან გამკლავებაში ეხმარება. მართალია, წუწუნი პრობლემების გადალახვას უწყობს ხელს, მაგრამ ის ადამიანებს ენერგიასაც ართმევს, რაც შეუმჩნევლად ხდება.

ემპათიის გამოვლენა და ადამიანების ემოციური მხარდაჭერა კეთილშობილური ქცევაა, თუმცა თუ თქვენ სხვების პრობლემებს ხშირად მოისმენთ, თავს უენერგიოდ იგრძნობთ და ფსიქიკა მნიშვნელოვნად დაგიზიანდებათ. როდესაც ურთიერთობაში ფსიქოლოგის როლს ირგებთ, თქვენი მეგობრის ან ახლობლის თქვენდამი დამოკიდებულება ტოქსიკურ და მანიპულაციურ ხასიათს იძენს, რის გამოც, შესაძლოა, თავი ეგოისტად იგრძნოთ, რადგან ხშირად თანამოსაუბრის მოსმენის სურვილი აღარ გექნებათ. სწორედ ამიტომ, აუცილებლად უნდა ამოიცნოთ ქრონიკულად ნეგატიურად მოსაუბრე ადამიანი და ემოციური სტაბილურობის შესანარჩუნებლად გარკვეული სტრატეგიები შეიმუშაოთ.

ადამიანი, რომელიც გამუდმებით წუწუნებს, საკუთარი ცხოვრებით უკმაყოფილოა. ის წარმატებით ირგებს მსხვერპლის როლს და არასდროს ცდილობს ყოველდღიურობაში რაიმე ცვლილებების შეტანას. თავდაპირველად მსგავსი ადამიანის ნეგატიური განწყობა თქვენ ბუნებრივად გეჩვენებათ, თუმცა დროსთან ერთად ხვდებით, რომ წუწუნი მისი დამახასიათებელი თვისებაა. მსგავსი ქცევა მანიპულაციის ერთგვარი გამოვლინებაა, რომელიც ზოგჯერ გაცნობიერებულია, თუმცა ხშირად ირაციონალურ ხასიათს ატარებს. თქვენი თანამოსაუბრე ცდილობს, რომ თქვენგან თანაგრძნობა, სიბრალული და მხარდაჭერა იგრძნოს. საუბრის დასრულების შემდეგ თქვენ ძალაგამოცლილი და უენერგიო ხართ.

ქრონიკული ნეგატიური განწყობის მქონე ადამიანთან ურთიერთობისას თქვენ მზად ხართ მისი პრობლემები თავად მოაგვაროთ და მას გამუდმებით თანაუგრძნოთ. როდესაც ადამიანი გაუჩერებლად წუწუნებს, თქვენ გრძნობთ, როგორ მძიმდებით. ხშირად გიჩნდებათ შეგრძნება, რომ იმაზე მეტ ტვირთს ზიდავთ, ვიდრე შეგიძლიათ. თქვენ ფრუსტრაციისა და დანაშაულის განცდა გეუფლებათ, თავს სევდიანად გრძნობთ. ეს ყოველივე, შესაძლოა, ემოციური დისბალანსის, კონცენტრაციის უნარის დაქვეითების, პრობლემების გადაჭრის უუანრობისა და ნეგატიური ფიქრების გამომწვევ მიზეზად იქცეს.

ცხოვრებაში ყველაფერი ისე არ ხდება, როგორც გეგმავდით. თქვენ ხშირად გიწევთ ისეთ გამოწვევებთან შეჯახება, რომელთა შესახებ წარმოდგენაც კი არ გქონდათ. საკუთარ თავს ფრუსტრაციისა და უიმედობის განცდის წინაშე მარტო ნუ დატოვებთ. თუ ასე არ მოიქცევით, წინ ვერ წახვალთ. ნებისმიერი ვითარება და მდგომარეობა, რომელიც დაბრკოლებად გესახებათ, უნდა გადალახოთ. იმისთვის, რომ თქვენც მანიპულატორად არ იქცეთ, უნდა გააცნობიეროთ, რომ ვალდებული არ ხართ გამუდმებით სხვების წუწუნს უსმინოთ. თანამოსაუბრეს თავი მხსნელად არ უნდა მოაჩვენოთ, რომელიც ყველა მის პრობლემას მოაგვარებს, რადგან თქვენ, პირველ რიგში, საკუთარ პრობლემებზე უნდა იზრუნოთ და ამისთვის ძალიან დიდი ენერგია გჭირდებათ. როგორ უნდა მოიქცეთ, თუ ისეთ ადამიანთან ურთიერთობთ, რომელიც გამუდმებით გეწუწუნებათ?

1. აუცილებლად შეინარჩუნეთ დისტანცია

ნებისმიერ დროს, როდესაც ამის შესაძლებლობა მოგეცემათ, მსგავს ადამიანებთან ურთიერთობას თავი აარიდეთ, რადგან ისინი თქვენით მანიპულირებას აუცილებლად დაიწყებენ. რაც უფრო ნაკლებ ყურადღებას დაუთმობთ მათ, მით უკეთ გააცნობიერებთ, რომ გამუდმებით სხვების ნეგატიური აზრების მოსმენისთვის საკმარისი ენერგია არ გაქვთ.

2. თანამოსაუბრეს აუხსენით, რომ მისი პრობლემები მან თავად უნდა მოაგვაროს

თანამოსაუბრეს აუცილებლად უნდა აუხსნათ, რომ მან საკუთარ პრობლემებს განსხვავებული პერსპექტივიდან უნდა შეხედოს. თუ ის გამუდმებით ნეგატიურ განწყობაზე იქნება, მისი მდგომარეობა კიდევ უფრო დამძიმდება. რაც მთავარია, თანამოსაუბრეს აგრძნობინეთ, რომ მისი პრობლემები თქვენზე დიდ ზეგავლენას არ ახდენს და მათთან გამკლავება მას თავად მოუწევს.

3. სისუსტე არ გამოამჟღავნოთ

ადამიანებს, რომლებსაც წუწუნი ძალიან უყვართ, გარშემომყოფებით მანიპულირების საოცარი ნიჭი აქვთ. ამიტომ, თქვენს თანამოსაუბრეს უნდა აგრძნობინოთ, რომ მისი პრობლემების მოგვარებას არ აპირებთ. რა თქმა უნდა, გარკვეულ შემთხვევებში ემპათიის გამოხატვა აუცილებელია, თუმცა სისუსტე არ გამოამჟღავნოთ და მანიპულატორის ყველა ახირება არ შეასრულოთ.

4. აუცილებლად დააწესეთ საზღვრები

ადამიანს, რომელსაც წუწუნი ძალიან უყვარს, აგრძნობინეთ, რომ მისი ყველა პრობლემისა და ტრაგედიის მოსმენა ნამდვილად არ გსურთ. თუ თქვენი ახლობელი ან მეგობარი ყოველდღიურად ნეგატიური აზრებით გტვირთავთ და თავს გამოფიტულად გრძნობთ, აუცილებლად უთხარით მას, რომ მის გვერდით არაკომფორტულად ხართ. აუხსენით თქვენს თანამოსაუბრეს, რომ არ გსმიამოვნებთ, როდესაც გამუდმებით თქვენს მხარზე ქვითინებენ. გარკვეული საზღვრების დაწესება მანიპულატორისგან მარტივად დაგიცავთ.

მომზადებულია ​Steptohealth.com-ის მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

წაიკითხეთ სრულად