Baby Bag

დისციპლინის 9 მეთოდი, რომელიც ბავშვის თვითშეფასებას არ დააზიანებს

დისციპლინის 9 მეთოდი, რომელიც ბავშვის თვითშეფასებას არ დააზიანებს

ყველა მშობლის სურვილია, რომ თავდაჯერებული შვილები აღზარდოს. აღნიშნული მიზნის მისაღწევად მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვების დისციპლინისთვის დაშინების მეთოდი არ გამოვიყენოთ, რათა მათ თავი დაუცველად არ ვაგრძნობინოთ.

1. თუ ბავშვი შეცდომას უშვებს, მას აუცილებლად დაელაპარაკეთ

თუ ბავშვმა შეცდომა დაუშვა, მასთან საუბარი დაიწყეთ წინადადებით: „ვიცი, რომ შენ ამის გაკეთება არ გინდოდა...“ თქვენი შვილი მიხვდება, რომ მიუხედავად მის მიერ დაშვებული შეცდომისა, თქვენ მისი კარგი განზრახვის გჯერათ. ამის შემდეგ ბავშვს მისი ნეგატიური ქცევის შედეგებზე ესაუბრეთ და განუმარტეთ, რა გავლენას ახდენს მისი უარყოფითი ქცევა სხვა ადამიანებზე. ბავშვი უნდა დაარწმუნოთ, რომ ის კარგი ადამიანია, მაგრამ მეტი სიფრთხილე და დაკვირვებულობა მართებს.

2. ნუ გაახსენებთ ბავშვს წასულში დაშვებულ შეცდომებს

წარსულ შეცდომებზე მითითებას კარგი შედეგი არავისთვის მოაქვს. ბავშვი ჩადენილ ქცევას ვეღარ გარდაქმნის და წარსულის შეცვლის უნარი არ აქვს. მსგავსი შენიშვნები მას საკუთარი თავისადმი უარყოფითად განაწყობს. ნაცვლად ამისა, ბავშვთან ერთად მომავლის გეგმები დასახეთ და იმსჯელეთ, რა უნდა გააკეთოს ბავშვმა შეცდომების გამოსასწორებლად.

3. დაეხმარეთ ბავშვს პრობლემის გადაჭრის გზების ძიებაში

აზროვნების უნარის განვითარებისთვის ბავშვს პრობლემის გადაჭრის სხვადასხვა ალტერნატივა უნდა გააცნოთ. ამ გზით ბავშვი რთული ვითარებიდან გამოსავლის ძიებას ისწავლის. თუ ის პრობლემის მოგვარებას შეძლებს, შეაქეთ მისი მიღწევები. ეს ბავშვს თავდაჯერებას შეჰმატებს.

4. იარლიყები არასდროს გამოიყენოთ

„ზარმაცი გოგო ხარ,“ „ჯიუტი ბიჭი ხარ,“ - მსგავსი ფრაზები ბავშვს საკუთარი თავისადმი დამოკიდებულებას უცვლის. ყურადღება ყოველთვის ბავშვის ქცევაზე გაამახვილეთ. ბავშვს აუხსენით, რომ ის კარგი ადამიანია, რომელმაც კონკრეტულ შემთხვევაში ცუდი არჩევანი გააკეთა.

5. ყოველთვის მოუსმინეთ ბავშვს

ბავშვისადმი ყურადღება აუცილებლად უნდა გამოიჩინოთ, რათა მან იგრძნოს, რომ ის თქვენთის მნიშვნელოვანია. მოუსმინეთ თქვენს შვილს, როდესაც ის ცდილობს აგიხსნათ, რა მოხდა. ამგვარად მისი ნეგატიური ქცევის რეალურ მიზეზს უკეთ გაიგებთ და ბავშვის განცდებში უკეთ გარკვევით.

6. დისციპლინა სწავლებას უნდა დაეფუძნოს და არა - დასჯას

უპირატესობა სწავლებას მიანიჭეთ და არა - დასჯას. ბავშვებს ყოველთვის მიუთითეთ მათი ნეგატიური ქმედებების შედეგებზე და ასწავლეთ, როგორ შეუძლიათ ქცევის გაუმჯობესება. თუ ბავშვებს შორის კონფლიქტი და უთანხმოებაა, შეცდომაზე მითითება კონფლიქტში ჩართულ ყველა ბავშვს უნდა შეეხოს. არასდროს გამოყოთ რომელიმე შვილი სხვებისგან, რადგან ეს მას თავს მსხვერპლად აგრძნობინებს.

7. არ დაუყვიროთ ბავშვს და არ გამოიყენოთ უხეში სიტყვები

კვლევებით დასტურდება, რომ ყვირილი ბავშვს თავს დაუცველად აგრძნობინებს და აგრესიული ქცევისკენ მიდრეკილს ხდის. უხეში სიტყვებით მიმართვა ბავშვის თვითშეფასებაზე უარყოფითად აისახება და მასში შფოთვას იწვევს.

8. არ დაუწყოთ ბავშვს ჭკუის სწავლება საჯარო სივრცეში

დისციპლინა ოჯახურ გარემოში უნდა ხდებოდეს. ბავშვის საჯაროდ გაკიცხვამ ბავშვი, შესაძლოა, უხერხულ მდგომარეობაში ჩააგდოს და მას სოციუმთან ურთიერთობაში მომავალში პრობლემები შეექმნას. შესაძლოა, მან საკუთარ პრობლემებში მშობელი დაადანაშაულოს.

9. აღიარეთ ბავშვის წინსვლა და წარმატება

ბავშვს აგრძნობინეთ, რომ მას თქვენი გაბედნიერება შეუძლია. ისინი საკუთარი ძალისხმევისა და შედეგების დაფასებას ისწავლიან. თქვენ მიერ ბავშვის წარმატების აღიარება ბავშვს აგრძნობინებს, რომ თქვენ მისი გჯერათ, რაც თქვენი შვილისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.

წყარო:​ Brightside.me

შეიძლება დაინტერესდეთ

ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი?

ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი?
ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი? - ამ და სხვა საკითხებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი ნანა ფაცაცია.

- მშობლების მხრიდან შექებაზე მეტად ბავშვების გაკრიტიკება რამდენად ცუდია მათი ფსიქიკისთვის და უშლის თუ არა ხელს განვითარებაში?

- ზოგადად, ძალიან მნიშვნელოვანია ადეკვატური უკუკავშირი მშობლების მხრიდან ბავშვის ქცევაზე. რა თქმა უნდა, უმჯობესია აქცენტი დადებითზე გაკეთდეს, რათა უფრო მეტად განვამტკიცოთ მოზარდის პოზიტიური ქცევა. თუმცა, თუ ბავშვი იქცევა ისე, რომ მშობელს ან უფროს ადამიანს ეს არ მოსწონს, საჭიროა ფაქიზად მივცეთ უკუკავშირი, რასაც, მოდი, კრიტიკას ნუ დავარქმევთ. ავუხსნათ ბავშვს, რატომ არ არის ესა თუ ის ქცევა მისაღები მშობლისთვის, ანუ შედეგზე უნდა იყოს ორიენტირებული ჩვენი უკუკავშირი. მშობლის მხრიდან ყველაზე მნიშვნელოვანია ადეკვატური უკუკავშირი. ჩვენს რეალობაში ხშირად გვესმის მშობლებისგან, გადატვირთული გრაფიკის გამო, გადაღლილებს აღარ ჰყოფნით ენერგია ახსნისთვის, თუმცა აუცილებელია გამოვნახოთ დრო და რესურსი, რომ ბავშვებს კრიტიკის ნაცვლად, ადეკვატური უკუკავშირი მივცეთ. ის, რაც არ მოგვწონს, კი არ გავუკრიტიკოთ, არამედ ვუთხრათ, რატომ არის საზიანო კონკრეტული ქმედება მათთვის და რა შედეგს მისცემს. ამით არჩევანის წინაშე დავაყენებთ, თავად აირჩიონ ქცევა, რომელიც ნაკლებად საფრთხის შემცველი იქნება.

- თუ პირიქით, მეტად აქებენ და ნაკლებად აძლევენ შენიშვნებს, ხომ არ მოვადუნებთ მათ და დავუკარგავთ მოტივაციას, კრიტიკულად შეხედონ საკუთარ თავს?

- ამ შემთხვევაშიც, როდესაც ვამბობთ მეტად შექებას ან მეტად გაკრიტიკებას, ისევ არაადეკვატურ უკუკავშირთან გვაქვს საქმე. მნიშვნელოვანია, რისთვის ვაქებთ ბავშვს. ხშირად იმისთვის ვაქებთ, რაშიც წვლილი არ მიუძღვის, მაგალითად, სილამაზე. იქ, სადაც იზრდებიან ესმით ფრაზები: „რა კარგი ხარ, პრინცესა“, „რა ლამაზი ხარ“ და ა.შ. როდესაც იზრდებიან და გადადიან მიკროსოციუმიდან მაკროსოციუმში (ბაღი, სკოლა და ა.შ.) იქ უკვე იქმნება პრობლემები, რადგან იგივე უკუკავშირს საზოგადოების მხრიდან ვეღარ ხედავენ, რამაც დიდი ზეგავლენა შეიძლება მოახდინოს მათ თვითშეფასებაზე. ბავშვებს აუცილებელია დადებითი უკუკავშირი მივცეთ რაღაცის კეთებისთვის, ეს იქნება სწავლა თუ სხვა რამ. მეტად ან ზედმეტად შექება არასწორია, ყოველთვის მიზანშეწონილია ჩარჩოში, ზომიერების ფარგლებში ადეკვატური რეაქციები.

- როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი, შექებასა და კრიტიკას შორის?

- მშობლები კვალდაკვალ უნდა მივყვებოდეთ შვილების ქმედებებს. იმას, რაც ჩვენთვის მიუღებელია და მივუთითებთ, ახსნაც უნდა მოჰყვებოდეს, ეს კი მათ შედეგების გაანალიზების საშუალებას მისცემს. მნიშვნელოვანია ფრაზები, რომლებსაც მშობელი იყენებს კომუნიკაციის დროს. თუ ჩვენ მოკლე ფრაზებს ვიყენებთ, მაგალითად, „არ შეიძლება“, ბავშვს კითხვა უჩნდება, რატომ არ შეიძლება, აუცილებელია დასაბუთებულად ავუხსნათ. ასევე სიტყვა „რატომ“, რომელსაც იყენებენ მშობლები. ხშირად ბავშვს უნდა კონკრეტული რამ, თუმცა არ იცის, რატომ უნდა, შესაბამისად, ამაზე პასუხს ვერ გაგვცემს და მეტ გაუგებრობას შეუქმნის ბავშვს. ასე რომ, არსებობს ფრაზები ეფექტური კომუნიკაციისთვის, რაც მშობლებს დაეხმარება დაიჭირონ ოქროს შუალედი. ჩვენ უნდა ვიყოთ ადეკვატური ანარეკლი შვილების ქმედების.

​- რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ ასწავლონ შვილებს იყვნენ თავდაჯერებულები და ამასთანავე არ შეწყვიტონ განვითარებაზე ზრუნვა?

- მნიშვნელოვანია ბავშვს და ზოგადად ნებისმიერი ასაკობრივი ჯგუფის ადამიანს, ჰქონდეს ადეკვატური თვითშეფასება. ჯერ დავიწყოთ იმით, თუ რა არის თვითშეფასება, ვინაიდან თავდაჯერებულობა პირდაპირ კავშირშია ამასთან. თვითშეფასება არის ინდივიდის სუბიექტური წარმოდგენა საკუთარ თავზე, უნარებზე, თვისებებზე. ეს ყალიბდება ზუსტად იმ უკუკავშირებით, რაზეც ზემოთ ვისაუბრეთ, ეს იქნება საკუთარი თავისგან, ოჯახისგან, მეგობრებისგან, თუ ნებისმიერი იმ სოციუმისგან მიღებული უკუკავშირი, სადაც უწევს ყოფნა, ასე ყალიბდება ადამიანის თვითშეფასება. შესაბამისად, ადრეული ასაკიდან უნდა ჩაეყაროს საფუძველი ბავშვის ადეკვატური თვითშეფასების ჩამოყალიბებას მისი ჯანსაღი განვითარებისთვის. ერიქსონის თეორიას გავიხსენებ, სადაც ის გამოყოფს ყველაზე მნიშვნელოვან პერიოდს თვითშეფასების ჩამოყალიბების პროცესში, 18 თვიდან 3 წლამდე. ამ დროს ძალიან დიდი როლი აქვთ მშობლებს. ეს ერთ-ერთი კრიზისის გადალახვის პერიოდია, როდესაც ბავშვი სწავლობს თვითონ კვებას, ჩაცმას, ნაბიჯების გადადგმას. ამ დროს თუ მშობელი იქნება მხარდამჭერი და ბავშვის ნებისმიერი ინიციატივა იქნება სწორად მხარდაჭერილი, ბავშვი სწავლობს თავდაჯერებულობას, საკუთარი ძალების რწმენას, ხოლო კრიზისი ილახება ჯანსაღად. თუ მშობელი ზემზრუნველია, ანუ არ აძლევს საშუალებას თვითონ გააკეთოს რამე, ასეთ დროს პატარას უყალიბდება ეჭვის განცდა საკუთარ თავის და შესაძლებლობების მიმართ. ამით შესაძლოა, საფუძველი ჩაეყაროს დაბალ თვითშეფასებას, რაც თავდაჯერებულობას უშლის ხელს. თუ 3 წლამდე კრიზისი ჯანსაღად გადაილახა, შემდეგი კრიზისის გადალახვა უფრო მარტივი იქნება მოზარდებისთვის, აქ უკვე შემოდის სკოლა, სადაც დიდი როლი აქვთ პედაგოგებს, თანატოლებთან ურთიერთობას.

ასევე მინდა აღვნიშნო, რომ თავდაჯერებულობა ფსიქიკური განვითარების პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია. ადეკვატური თვითშეფასება ეს არის სუიციდის საუკეთესო პრევენცია. თუ მშობლები (ოჯახის წევრები) და სააღმზრდელო დაწესებულებები სწორი უკუკავშირით ხელს შევუწყობთ, შვილები ჩამოყალიბდნენ თავდაჯერებულ პიროვნებებად, ეს მათთვის წარმატების საწინდარი იქნება. თავდაჯერებულობა გულისხმობს მუდმივ სწრაფვას თვითგანვითარებისკენ და თვითრეალიზაციისკენ.

წაიკითხეთ სრულად