Baby Bag

როდესაც ბავშვები შიშვლები დადიან ყველას თვალწინ და ამის გამო სირცხვილის, მორიდების გრძნობა არ აქვთ - არის თუ არა ეს პრობლემა, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

როდესაც ბავშვები შიშვლები დადიან ყველას თვალწინ და ამის გამო სირცხვილის, მორიდების გრძნობა არ აქვთ - არის თუ არა ეს პრობლემა, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

როდესაც ბავშვები (ბაღის და სკოლის დაწყებითი კლასის) შიშვლები დადიან ყველას თვალწინ და ამის გამო სირცხვილის, მორიდების გრძნობა არ აქვთ. არის თუ არა ეს პრობლემა, რა შეიძლება იყოს მიზეზი? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

,,თავდაპირველად, როდესაც რაიმე ქცევაზე გვაქვს საუბარი მნიშვნელოვანია განვმარტოთ, თუ რა არის ქცევა. ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. ასევე, უნდა გავუსვათ ხაზი, თუ რა არის და რა აღიქმება რთულ ქცევად, რომელთა რიგსაც თქვენს მიერ დასმულ შეკითხვაში მოყვანილი ქცევაც მიეკუთვნება. ამერიკის ფსიქიატრთა ასოციაციის განმარტებით რთული ქცევა არის: ,,ქცევა რომელიც საშიშია ან ხელს უშლის ადამიანს სკოლამდელ, საგანმანათლებლო ან ზრდასრულთა მომსახურების სერვისებში მონაწილეობას და ხშირად საჭიროებს სპეციალური ინტერვენციების შემუშავებას და გამოყენებას.“ აბსოლუტურად ყველა ქცევას აქვს მიზანი, ფუნქცია. აღვნიშნავ იმასაც, რომ ერთი და იგივე ქცევას შესაძლოა ჰქონდეს სხვადასხვა მიზანი, ფუნქცია. ქცევის წინაპირობები შეიძლება იყოს: იმედგაცრუება, ტკივილი, წყენა, შიში, სენსორული დეზინტეგრაცია, შფოთვა, დაღლა, შიმშილი, კომუნიკაციის სირთულე და ა.შ. “

- როდესაც ბავშვები (ბაღის და სკოლის დაწყებითი კლასის) შიშვლები დადიან ყველას თვალწინ და ამასთან მიმართებით სირცხვილის, მორიდების გრძნობა არ აქვთ. არის თუ არა ეს პრობლემა, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

აღნიშნული ქცევის მიზეზი და ფუნქციაც შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ შესაძლოა იყოს სხვადასხვა, მაგალითად, გარემო პირობები (სიცხე, ფიზიკური დისკომფორტი) ყურადღების მიპყრობის სურვილი, არასასურველი აქტივობისგან გაქცევის მცდელობა, სექსუალური ქცევა (გახდა მასტურბაციის მიზნით) სენსორული დეზინტეგრაცია და ა.შ.

- როგორ უნდა მიუდგეს მშობელი?

- ქცევის მართვა არ არის: ყვირილი, მუქარა, სიმკაცრე ან ყველაფრის შესრულება. აღნიშნულ შემთხვევაში უნდა განისაზღვროს თუ რა არის ქცევის ფუნქცია, ასეთ დროს უნდა შეგროვდეს მონაცემი, რომელსაც ჩვენ ქცევითი თერაპევტები ABC მოდელს ვეძახით. ABC ანუ (Antecedent-Behavior-Consequence) წინაპირობა, ქცევა, შედეგი. აქედან გამომდინარე, უნდა განისაზღვროს ქცევის მიზანი, ფუნქცია და შესაბამისად განხორციელდეს მუშაობა. განვიხილოთ რამოდენიმე მაგალითი, თუკი ჩანაწერის მონაცემებით გამოვლინდა რომ მიზეზი არის სენსორული დეზინტეგრაცია (არ მოსწონს, ვერ ეგუება ტანსაცმლის სტრუქტურას) მაშინ ბავშვი უნდა შეაფასოს სენსორულმა თერაპევტმა, თუ საჭიროება მოითხოვს უნდა დაიწყოს მუშაობა ან მისცეს მშობელს რეკომენდაცია. თუკი მიზეზად გამოვლინდება ყურადღების მიპყრობა, მაგალითად, გაიხადა ტანსაცმელი და ყველა მას უყურებს, ზოგი იცინის, ზოგს უკვირს. მასწავლებელის და მომვლელის ყურადღებაც მისკენაა მიპყრობილი, როცა მანამდე ასეთ ინტერესს მის მიმართ არავინ იჩენდა, (წინაპირობა: ყურადღების მიქცევის სურვილი, ყურადღების ცენტრში ყოფნა. ქცევა: გახდა. შედეგი: მიიქცია ყურადღება, ანუ ქცევამ შედეგი გამოიღო, განმტკიცდადა განმტკიცებული ქცევის მომავალში ხშირად გამოვლენის ალბათობა ძალიან დიდია). განვმეორდები და ვიტყვი რომ გახდის ქცევას შესაძლოა ჰქონდეს ბევრი სხვადასხვა ფუნქცია, მიზანი. რამდენი ინდივიდიცაა იმდენნაირი და განსხვავებული მიზეზი არსებობს, რადგან ყველას გააჩნია ინდივიდუაური მახასიათებლები. ასეთ დროს, სპეციალისტის დაგეგმარებით უნდა გაკეთდეს ჩანაწერები, ქცევითი თერაპევტის რეკომენდაციით დაიგეგმოს სტრატეგია და დაიწყოს ქცევის ჩაქრობაზე მუშაობა. გაეცნოს მშობელს, ასევე ბაღის ან სკოლის პერსონალს, რომ ქცევის გამოვლენის შემთხვევაში ყველამ ერთნაირი მიდგომა იქონიონ. როდესაც ქცევა არ განმტკიცდება, ასე ვთქვათ არ წახალისდება ნელ-ნელა იკლებს და საბოლოოდ კი საერთოდ გაქრება.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„სამ წლამდე ბავშვს არ ესმის აკრძალვა, პირიქით, ამ დროს ნეგატივიზმი აქვს და უკუღმა აკეთებს ყველაფერს,“ - მარინა კაჭარავა

ფსიქოლოგმა მარინა კაჭარავამ ბავშვის აღზრდის ეფექტიანი მეთოდებისა და მიდგომების შესახებ ისაუბრა. მისი თქმით, სამ წლამდე ასაკის ბავშვს აკრძალვა არ ესმის:

„სამ წლამდე ბავშვს არ ესმის აკრძალვა, პირიქით, ამ დროს ნეგატივიზმი აქვს და უკუღმა აკეთებს ყველაფერს. ჩვენს არაცნობიერს „არ“ არ ესმის. „არ“ ესმის უკუღმა. ეს პირდაპირ ეგზავნება ადამიანს, მის არაცნობიერს, რომ ეს გააკეთოს. ბავშვს უნდა ველაპარაკოთ პოზიტიური წინადადებებით. როდესაც ბავშვი, ჩვენი აზრით, უწესოდ იქცევა, მას მივაქციოთ ყურადღება. მისი ქცევა იმ მომენტში დავაიგნოროთ,​ გადავრთოთ რამე სხვა ქცევაზე. სანამ ბავშვს აქვს უნარი, რომ გაიგოს, მანამდე მასთან შესვლა პოლემიკაში ძალიან წამგებიანია. არაფერი არ ესმის, შენც გაღიზიანდები, ისიც გაღიზიანდება. ბავშვი შეიძლება ჩავარდეს ისტერიკაში. როგორ გავუმკლავდეთ მას? ქცევის იგნორით და დაბალი ხმით.“

მარინა კაჭარავამ აღნიშნა, რომ ბავშვს ყვირილის დროს არაფერი ესმის , რადგან ძალიან დასტრესილია:

„ბავშვს ძალიან ძაბავს, როდესაც დაბალ ხმაზე ელაპაკარები, თუ მოლოდინი აქვს სხვა. მან იცის, რომ ცუდად მოიქცა. ყვირილის დროს ბავშვი ისე ისტრესება, რომ არაფერი არ ესმის. როდესაც ბავშვს მიუახლოვდები, თვალი თვალთან უნდა გქონდეს. ზემოდან, ვერტიკალზე ურთიერთობა არ შეიძლება. ან ჩვენც იატაკზე უნდა დავსხდეთ, ან ავწიოთ ბავშვი. თვალის კონტაქტს აქვს ძალიან დიდი მნიშვნელობა. ​რაც უფრო დაუწევ ხმას და მშვიდად დაელაპარაკები, მით უფრო თავის მნიშვნელოვნებას გრძნობს. ფიქრობს: „მე პატივს მცემენ, მესაუბრებიან.“ თუ ყურში ვეტყვი რაღაცას, ფიქრობს: „მე საიდუმლოს მანდობენ.“ ეს ძალიან მოსწონთ ბავშვებს.“

მარინა კაჭარავას თქმით, გარკვეულ შემთხვევებში ბავშვთან პოლემიკაში შესვლა რეკომენდებული არ არის:

„შეიძლება ზამთარია, ბავშვმა მოინდომა მაისურით და ტრუსებით ეზოში ჩასვლა. აქ თუ პოლემიკაში შეჰყვები: „გაცივდები, არ გაცივდები,“ აუცილებლად ბეჭზე დაგდებს, მოგიშლის ნერვებს, ​შეიძლება უყვირო ან რაღაც მსგავსი. არა, არ განიხილავ ამას. პირდაპირ ეუბნები: „ეზოში ჩასვლა თუ გინდა, ამას ჩაიცვამ თუ ამას?“ ორივე მე უნდა მაწყობდეს. არ განვიხილავ მის იმ მდგომარეობაში ჩასვლას. როდესღაც მას ეს მობეზრდება. თუ უნდა ეზოში ჩასვლა, კმაყოფილი დარჩება, რომ არჩევანის საშუალება მიეცა.“

„ეს მშობლის დიდი ტრაგედიაა. ადამიანი, რომელიც ხელს აწევს უსუსურზე, თავისზე ბევრად პატარაზე, ბევრად სუსტზე, ე.ი. რა დღეშია მისი ფსიქიკა. ძალიან ბევრ მშობელს მერე დანაშაულის განცდა აქვს. ამით არავინ ტრაბახობს: „რა კარგია, ვცემე.“ პირიქით, მერე განიცდის, შეიძლება იტიროს კიდეც. ამით არაფერი აღარ სწორდება. მე მას დავასწავლე აგრესიული პასუხი. დღეს სამყაროში ამდენი აგრესიაა ისედაც. სახლში ლაღად გაზრდილი ადამიანი ბევრად უფრო ადვილად უმკლავდება გარე პრობლემებს, ვიდრე ის, ვისაც ჩაგრავენ. ​იარლიყი არაფრით არ შეიძლება. რასაც ვაბრალებთ, იმას შეგვისრულებს მერე ბავშვი,“ - აღნიშნულ საკითხებზე მარინა კაჭარავამ ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ - ის გადაცემაში „დილა მშვიდობისა საქართველო“ ისაუბრა.

წყარო: ​„დილა მშვიდობისა საქართველო“

წაიკითხეთ სრულად