Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

გაიცანით 13 წლის მათემატიკის მასწავლებელი ბიჭი, რომელიც პატარა მოსწავლეებს ცოდნის შეძენაში ეხმარება

გაიცანით 13 წლის მათემატიკის მასწავლებელი ბიჭი, რომელიც პატარა მოსწავლეებს ცოდნის შეძენაში ეხმარება

13 წლის დაჩი საზანდრიშვილი თანატოლებს მათემატიკას ასწავლის და იმ მოსწავლეებს, რომლებსაც ძვირადღირებულ რეპეტიტორებთან სიარულის შესაძლებლობა არ აქვთ, ამ ფორმით ეხმარება. მისი თქმით, მას კარგად აქვს გააზრებული პასუხისმგებლობა, რომელიც საკუთარ თავზე აიღო:

„ვიაზრებ იმ პასუხისმგებლობას, რაც ჩემს თავზე ავიღე. ყველანაირად ვეცდები იმ მშობლის იმედი გავამართლო, ვინც მენდობა. მკაცრი მასწავლებელი მარტო ჩემი თავის მიმართ ვიქნები. რაღაც რომ არ აინტერესებს ბავშვს, ნაწილობრივ მასწავლებლის ბრალიც არის. ჩემი ახსნილი და მასწავლებლის ახსნილი შეიძლება ერთნაირად გაიგოს. ჩემთან ბავშვს უფრო გაუმარტივდება მუშაობა, იმიტომ, რომ სხვაობა ასაკში იქნება 1-2 წელი. ჩვენ გვექნება საერთო ინტერესები, რითიც ერთმანეთთან უკეთესი კომუნიკაცია და გაგება შეგვეძლება.“

დაჩი აღნიშნავს, რომ ადამიანს მათემატიკა მთელი ცხოვრების მანძილზე სჭირდება:

„ჩემთვის მათემატიკა როგორც საგანი არ არის. ის არის რაღაც, რაც მთელი ცხოვრება დაგჭირდება. მას შეუძლია ადამიანის აზროვნება გააფართოვოს. ნებისმიერ საქმეში, რასაც ადამიანი ცხოვრებაში აპირებს, მცირე დოზით მაინც მათემატიკა ყველგან საჭიროა.“

„მასწავლებლის როლი არაერთხელ მომირგია. ჩემს მეგობრებსაც, როდესაც რაღაც გაუჭირდებოდათ, ვეხმარებოდი. აღმოვაჩინე, რომ მაქვს კარგი ახსნის უნარი და მინდა, ეს უნარი გამოვიყენო. ყველა ბავშვს არ აქვს იმის საშუალება, რომ რეპეტიტორებთან და ძვირიან მასწავლებლებთან იაროს, მათთვისაც შეღავათი იქნება. მინდა, ასეთ ბავშვებს დავეხმარო,“- აღნიშნულ საკითხზე დაჩი საზანდრიშვილმა ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის გადაცემაში „დილა მშვიდობისა საქართველო“ ისაუბრა.

მასწავლებლობის დაწყების სურვილი დაჩიმ სოციალურ ქსელში გამოხატა, სადაც შემდეგი შინაარსის პოსტი გამოაქვეყნა:

„მოგესალმებით ყველას, მე დაჩი ვარ და ვარ 13 წლის.

ვსწავლობ გაძლიერებულ მათემატიკას 4 წელია კომაროვში და კომაროვის პედაგოგებთან.

მოვამზადებ II, III, IV, V კლასის ბავშვებს სკოლის მათემატიკაში და დავეხმარები მათ გაკვეთილების მომზადებაში და საკითხების კარგად გაგებაში.

გამიხარდება თუ ვინმეს გექნებათ სურვილი შვილები ჩემთან მოამზადოთ. ძალიან მინდა და მჭირდება მუშაობა და ეს პირველი მცდელობა და ნაბიჯია ჩემი მომავალი გეგმების მისაღწევად.

ვფიქრობ რომ მაქვს კარგად ახსნის უნარი და არ მეზარება, რაც მთავარია.“

დაჩის განცხადებას ბევრი დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა.

წყარო:​ „დილა მშვიდობისა საქართველო“


წაიკითხეთ სრულად