Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

7 შეცდომა, რომელიც მშობლებმა ბავშვის სკოლაში წასვლისას არ უნდა დაუშვან

7 შეცდომა, რომელიც მშობლებმა ბავშვის სკოლაში წასვლისას არ უნდა დაუშვან

მშობლები ბავშვის აღზრდისას ყოველთვის ფიქრობენ, რამდენად სწორად იქცევიან. ყველა შეკითხვაზე ერთი სწორი პასუხის მიღება შეუძლებელია, თუმცა რიგ შემთხვევებში მშობლებს შეცდომების თავიდან არიდება ნამდვილად შეუძლიათ. თუ ბავშვები სკოლაში მიდიან, ეს 7 შეცდომა არ უნდა დაუშვათ:

1. ბავშვის სკოლაში მიყვანისას ზედმეტად ემოციური ნუ იქნებით

ბავშვები სკოლაში მისვლისას ძლიერ ემოციებს განიცდიან. ზოგიერთი ტირის, შფოთავს და ღელავს. პატარებს მშობლებთან განშორება არ სურთ, რადგან მათთან თავს უსაფრთხოდ გრძნობენ. თუ მშობელი ბავშვზე მეტად ღელავს და მას აგრძნობინებს, რომ უჭირს შვილთან განშორება, ბავშვს ეს განწყობა გადაედება. თუ სკოლის პირველ დღეს ღელავთ, თქვენი განცდები ბავშვს არ აგრძნობინოთ. ბავშვს მშვიდად დაემშვიდობეთ და მის თვალწინ დადებითი განწყობა შეინარჩუნეთ.

2. ბავშვს საშინაო დავალების მომზადებაში დახმარებაზე უარი არ უთხრათ

ბავშვისთვის დამოუკიდებლობის სწავლება მნიშვნელოვანია, თუმცა მას გარკვეული წინამძღოლობა სჭირდება, რათა დროის სწორად გადანაწილება ისწავლოს და დავალების მომზადება შეძლოს. მშობელმა ბავშვს უნდა აუხსნას, რომ გაკვეთილების მომზადება ბოლო წუთისთვის არ უნდა გადადოს. ზოგჯერ სასწავლო წლის დასაწყისში მსგავსი ტიპის დახმარება უფროსკლასელებსაც სჭირდებათ. როგორც წესი, მათ ბევრად მეტი დავალება აქვთ შესასრულებელი და პატარებზე მეტადაც იღლებიან, რის გამოც, ზოგჯერ დროის გადანაწილებასა და პრიორიტეტების შემუშავებაში მშობლების თანადგომა სჭირდებათ.

3. ნუ მოახვევთ ბავშვს თავს საკუთარ შიშებს

ბავშვის სკოლაში წასვლის წინ მშობელი ხშირად ბავშვზე მეტადაც ღელავს. მათ იციან, რამდენად მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვმა კლასში კარგი შთაბეჭდილება დატოვოს და კარგად ისწავლოს. ხშირად მშობელი საკუთარ შიშებს ბავშვს უზიარებს, რაც მას ზიანს აყენებს. არ უთხრათ ბავშვს, რომ შიშობთ, შეიძენს თუ არა ის მეგობრებს, ან მიიღებს თუ არა კარგ შეფასებას. ნუ დაზაფრავთ ბავშვს ნეგატიური მოლოდინებით.

4. კარგად გაარკვიეთ, რა უნდა შეიძინოთ სასკოლოდ ბავშვისთვის

ხშირად მშობლები თვლიან, რომ ზუსტად იციან, რა ნივთები სჭირდება ბავშვს სკოლისთვის, თუმცა აღმოჩნდება, რომ ბავშვი უამრავი საჭირო ნივთის გარეშე რჩება, როდესაც სკოლაში მიდის. კარგად გაარკვიეთ მასწავლებელთან, რა ნივთები უნდა შეიძინოთ.

5. ნუ დატვირთავთ ბავშვს ზედმეტი აქტივობებით

ზოგჯერ მშობლები ფიქრობენ, რომ რაც უფრო მეტი აქტივობით დაკავდება ბავშვი, მით უფრო სასარგებლო იქნება ეს მისთვის. ყოველდღიურად სხვადასხვა აქტივობით დაკავება ბავშვს ძალიან ღლის და გამოფიტავს. მართალია, ხელოვნების ან სპორტული აქტივობები ბავშვისთვის ძალიან სასარგებლოა, თუმცა მათ თქვენი შვილის თავისუფალი დრო მთლიანად არ უნდა დაეთმოს. ბავშვს ძალიან ბევრი ენერგია აქვს, მაგრამ მას ზოგჯერ საკუთარ ოთახში მშვიდად ყოფნა და თამაში სჭირდება. ჰკითხეთ თქვენს შვილს, რომელი აქტივობა მოსწონს ყველაზე მეტად და წრეები, რომელზეც ის უნდა ატაროთ, ბავშვთან ერთად შეარჩიეთ.

6. ნუ ისაუბრებთ მასწავლებელზე ცუდად ბავშვის თანდასწრებით

მშობლებს და მასწავლებლებს ხშირად ბევრ საკითხზე განსხვავებული შეხედულებები აქვთ. ყველაზე ცუდი, რაც მშობელმა შეიძლება გააკეთოს, ბავშვის თანდასწრებით მასწავლებელზე ცუდად საუბარია. მსგავსმა დამოკიდებულებამ, შესაძლოა, კლასში ვითარება გაამწვავოს და ბავშვის განათლებაზე ნეგატიურად იმოქმედოს. კვლევებით დგინდება, რომ მასწავლებლები, რომლებსაც ბავშვის მშობლებთან დადებითი დამოკიდებულება აქვთ, ბავშვთან მუშაობაში მეტ ძალისხმევას დებენ.

7. ნუ გააცდენინებთ ბავშვს სკოლის პირველ დღეებს

მართალია, სწავლის დაწყების შემდეგ პირველ დღეებში აკადემიური თვალსაზრისით მნიშვნელოვანი არაფერი ხდება, თუმცა ბავშვები სკოლაში არიან. ამ დღეებში ბავშვები ერთმანეთთან ურთიერთობენ, მასწავლებლებს ეცნობიან, სკოლაში მოქცევის წესებს ითვისებენ. ბავშვები მეგობრებს სწრაფად იძენენ. მნიშვნელოვანია, რომ ურთიერთობების ჩამოყალიბების პირველ დღეებში ბავშვი სკოლაში იყოს და კლასელებთან კომუნიკაციის შესაძლებლობა მიეცეს.

წყარო: ​Brightside.me

წაიკითხეთ სრულად