Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მოავადე ბავშვის სახლში გამოკეტვა შეცდომაა,“ - ევგენი კომაროვსკი

„მოავადე ბავშვის სახლში გამოკეტვა შეცდომაა,“ - ევგენი კომაროვსკი

ცნობილი პედიატრი ევგენი კომაროვსკი სოციალურ ქსელში ვრცელ პოსტს აქვეყნებს, რომელშიც მშობლებს მოავადე ბავშის სუფთა ჰაერზე გაყვანისკენ მოუწოდებს:

„ბავშვის სასეირნოდ გაყვანა არ შეიძლება ინფექციის მწვავე მიმდინარეობისას, როდესაც მას მაღალი სიცხე აქვს, ტკივილი და სისუსტე აწუხებს. ბავშვი გარეთ არ უნდა გაიყვანოთ, როდესაც მას მკაცრად განსაზღვრული წოლითი რეჟიმი აქვს, მაგ. დიფტერიის დროს. თუ ბავშვს გადამდები დაავადება აქვს, მაშინ ის უნდა მოარიდოთ ახლო კონტაქტს სხვა ბავშვებთან.​ სუფთა ჰაერი ბავშვის გამოჯანმრთელებას აჩქარებს, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საქმე გვაქვს სასუნთქი გზების დაავადებასთან. ცხადია, ბავშვის გარეთ გაყვანამდე რამდენიმე ფაქტორი უნდა გავითვალისწინოთ. თუ ბავშვს ფილტვების ანთება აქვს, ის მკურნალობის კურსს გადის, თავს უკეთ გრძნობს და ტემპერატურაც დასტაბილურდა, ამ შემთხვევაში სეირნობა სასარგებლოა, თუმცა თუ მეათე სართულზე ცხოვრობთ და ლიფტი არ მუშაობს, ბავშვის გარეთ გაყვანას არ გირჩევთ. ​ფეხით სიარულზე მეტად ბავშვს სუფთა ჰაერის ჩასუნთქვა ესაჭიროება, რათა ოთახის მტვერს გარკვეული დროით მაინც აარიდოს თავი. თუ ბავშვს გარეთ ვერ გაიყვანთ, ის აივანზე მაინც უნდა გავიდეს, რათა ჰაერი ჩაისუნთქოს.“

ევგენი კომაროვსკის თქმით, სეირნობის დროს ბავშვი თუ ხველას დაიწყებს, მშობელს არ უნდა შეეშინდეს:

„სეირნობის დროს ბავშვი ხველას თუ დაიწყებს, ეს დადებით სიმპტომად უნდა ჩათვალოთ. ​ბავშვს შესაძლებლობა ეძლევა გათავისუფლდეს ზედმეტი პრობლემებისგან. გრილი ჰაერის ზემოქმედებით სასუნთქ გზებში დაგროვილი ლორწო თხელდება. ბავშვს შეუძლია, რომ ჭარბი ლორწო ამოახველოს და თავი უკეთ იგრძნოს. ხშირად მშობლებს მაშინვე სახლში მიჰყავთ ბავშვი, როგორც კი ის ქუჩაში ხველას დაიწყებს. სეირნობის შეწყვეტის შემთხვევაში ბავშვს სახლში სუნთქვა გაუჭირდება, რადგან დაგროვილი ლორწო შეაწუხებს. მშობლები ჩათვლიან, რომ მასზე გარეთ გასვლამ ცუდად იმოქმედა და პატარას კვლავ სახლში გამოკეტავენ, რაც შეცდომაა.“

ევგენი კომაროვსკი აღნიშნავს, რომ სუფთა ჰაერს სუნთქვის გაძნელებისას გადაუდებელი პირველადი დახმარების ფუნქცია აქვს:

„ბროქნიტის, კრუპის და სხვა მსგავსი დაავადებების მკურნალობისთვის ერთ-ერთ ყველაზე მთავარ ფაქტორს სწორედ გრილი ჰაერი წარმოადგენს. ​ის უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ყველა სამკურნალო მედიკამენტი. გრილი ჰაერი სუნთქვის გაძნელებისას დადებითად მოქმედებს ბავშვის საერთო მდგომარეობაზე. ის ექიმის მოსვლამდე გადაუდებელი პირველადი დახმარების ფუნქციას ასრულებს. თუ ბავშვს სუნთქვა უჭირს, აივანზე, ქუჩაში ან ეზოში გაყვანა მისთვის შვებისმომგვრელია.“

​ბუნებაში გასვლა იმითაც არის კარგი, რომ ადამიანის ადაპტაციური უნარების გაუმჯობესებას უწყობს ხელს. ცივილიზაციის ნაყოფთან განშორება, საყვარელი საწოლის, აბაზანის და ტელევიზორის დატოვება, წყლის, სუფთა ჰაერის და ტყის სიახლოვეს ყოფნა გარკვეულ სირთულეებთან არის დაკავშირებული. სუფთა ჰაერზე სეირნობის საწინააღმდეგო არგუმენტები კრიტიკას ვერ უძლებს, ის მხოლოდ შიშს, სიზარმაცეს და მოუცლელობას ემყარება. ამიტომ, მიუხედავად ყველაფრისა, მოდი, ბევრი ვისეირნოთ,“ - აცხადებს ევგენი კომაროვსკი.

​წყარო

წაიკითხეთ სრულად