Baby Bag

რატომ არ უსმენენ თინეიჯერები მშობლებს?

რატომ არ უსმენენ თინეიჯერები მშობლებს?

თინეიჯერებს მშობლებთან ჯანსაღი ურთიერთობის ჩამოყალიბება უჭირთ. ისინი უფროსებს დახმარების თხოვნით ხშირად მიმართავენ, არც საკუთარ პრობლემებზე ხმამაღლა საუბარს ერიდებიან, თუმცა, როგორც წესი, მშობლების მიერ შეთავაზებული პრობლემის მოგვარების გზები მათთვის მიუღებელი, არაადეკვატური და გამაღიზიანებელია. ეს ყოველივე თინეიჯერების იმედგაცრუებას იწვევს, რის გამოც მათსა და მშობლებს შორის ურთიერთობა იძაბება. რატომ უჭირთ უფროსებს მოზარდების სურვილებისა და ინტერესების ამოცნობა და რატომ ვერ ახერხებენ ისინი შვილებთან ჯანსაღი ურთიერთობების დამყარებას? საქმე იმაშია, რომ თინეიჯერები მშობლებისგან ვერასდროს იღებენ იმას, რაც სურთ. უფროსები ვერ ხვდებიან, რის მიღწევას ცდილობენ მათი შვილები ან რა მოლოდინები აქვთ მათ, როდესაც მშობლებს დახმარების თხოვნით მიმართავენ, რასაც ურთიერთობაში დაძაბულობა და უნდობლობა შემოაქვს.

თინეიჯერები საკუთარი ხმის ანარეკლს ეძებენ

თინეიჯერები, ისევე როგორც მოზრდილი ადამიანები, მნიშვნელოვანი პრობლემების შესახებ საუბრით სტრესისგან გათავისუფლებას ახერხებენ. ფსიქოლოგები ხშირად იმეორებენ ერთსა და იმავე აფორიზმს: „პრობლემების გარეთ გამოტანა უდიდესი შვების მომტანია. პრობლემის მასშტაბს მნიშვნელობა არ აქვს. სხვებისთვის მისი გაზიარება ნებისმიერ შემთხვევაში სასარგებლოა.“

თინეიჯერი შვილი საკუთარი პრობლემების შესახებ თუ გესაუბრებათ, არ იფიქროთ, რომ მას თქვენი რჩევების მოსმენა სურს. მოზარდს თავისი საზრუნავისა და სატკივარისგან გათავისუფლების უფლება უნდა მისცეთ. თინეიჯერები ცდილობენ შემაწუხებელი აზრებისგან და ზედმეტი ტვირთისგან გათავისუფლდნენ. როდესაც ისინი საკუთარი პრობლემების შესახებ ხმამაღლა საუბარს იწყებენ, გონებაში გაფანტული აზრების დალაგება უმარტივდებათ. თინეიჯერები მშობლებთან საუბრის დროს უკეთ აცნობიერებენ, თუ რა აწუხებთ და რისი შეცვლა სურთ. პრობლემების ვერბალურად ჩამოყალიბების შემდეგ ისინი მათ მოგვარებას გაცილებით ეფექტურად ახერხებენ. უფროსებმა თინეიჯერებს აუცილებლად უნდა შეუქმნან ისეთი გარემო, რომელშიც ისინი თავს თავისუფლად იგრძნობენ. როდესაც თინეიჯერები საკუთარი პრობლემების შესახებ გესაუბრებიან, მათ ბოლომდე ყურადღებით და ჩუმად უნდა უსმინოთ. არასდროს შეაწყვეტინოთ მოზარდს საუბარი. თავი შეიკავეთ თქვენი მოსაზრებების გამოთქმისგან.

თინეიჯერებს ემპათია ესაჭიროებათ

თინეიჯერების პრობლემების დიდი ნაწილი მარტივად ვერ გადაიჭრება. მშობლები მათი გატეხილი გულების გამთელებას ვერ შეძლებენ, ვერც სოციალური დრამებისგან დაიცავენ საკუთარ შვილებს და ვერც გამოცდების გადადებას მოახერხებენ. მთავარია, მოზარდმა იგრძნოს, რომ ის პრობლემების წინაშე მარტო არ არის და მშობლების თანადგომის იმედი უნდა ჰქონდეს.

თინეიჯერები, როგორც წესი, საკუთარ პრობლემებს მხოლოდ თანატოლებს უზიარებენ. მშობლებთან გულახდილი საუბრის შემთხვევაში, მათ რჩევა-დარიგების და კრიტიკის მოსმენის სურვილი არ აქვთ. თქვენს თინეიჯერ შვილს აუცილებლად უნდა აგრძნობინოთ, რომ მისი გესმით და მის სატკივარს იზიარებთ. თუ მოზარდი თავისი პრობლემების შესახებ გულახდილად გესაუბრებათ, აუცილებლად მიმართეთ მას შემდეგი კითხვით: „გინდა, რომ შენ გვერდით ვიყო, ან იქნებ მარტო ყოფნა გირჩევნია?“ თუ შვილის დახმარება გინდათ, აუცილებლად ჰკითხეთ, რით შეგიძლიათ მისი დახმარება. მოზარდმა უნდა იგრძნოს, რომ თქვენ მისთვის ყველაფერს გააკეთებთ, მაგრამ მხოლოდ მისი თანხმობისა და სურვილის შემთხვევაში.

თინეიჯერებს მეტი თავდაჯერების მოპოვება სჭირდებათ

მართალია, მშობლებს შვილებთან საუბრისას საკუთარი მოსაზრებების გამოთქმის სურვილი აქვთ, მაგრამ მოზარდებთან ფრთხილი მოპყრობა აუცილებელია. თუ თქვენს თინეიჯერ შვილს პრობლემის მოგვარების საკუთარ მეთოდებს და საშუალებებს შესთავაზებთ, მისი თავდაჯერება მნიშვნელოვნად მოიკლებს. მოზარდი იფიქრებს, რომ მას სირთულეებთან დამოუკიდებლად გამკლავების უნარი არ აქვს. თქვენი მოსაზრებების დაფიქსირებისგან თავი მაქსიმალურად შეიკავეთ. თქვენს შვილს აუცილებლად უთხარით, რომ მას ნებისმიერი პრობლემის მოგვარება შეუძლია, რომ მას ადრეც დაუღწევია თავი სირთულეებისთვის და ამას ახლაც მოახერხებს. მოზარდმა თავი ძლიერ და მამაც ადამიანად უნდა იგრძნოს.

თქვენი შვილი პრობლემის მოგვარების მისეულ გზებზე თუ გესაუბრებათ, მას თქვენი მხარდაჭერის და აღიარების იმედი აქვს. თინეიჯერს სურს დარწმუნდეს, რომ მისი გადაწყვეტილება სწორია და რომ ის კარგად მოიქცა. არასდროს გააკრიტიკოთ მოზარდი, როდესაც ის პრობლემების მოგვარებას ცდილობს. თინეიჯერები ადვილად მოწყვლადები არიან, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საკუთარ განცდებსა და სატკივარზე გულახდილად საუბარს იწყებენ. არასდროს ესაუბროთ თინეიჯერს ნიშნისმოგებით, არ აგრძნობინოთ თავი დამნაშავედ ან წინდაუხედავად.

თინეიჯერებს იდეები ესაჭიროებათ და არა ინსტრუქციები

თინეიჯერებს მშობლებისგან მხარდაჭერა, მოსმენა და ემპათია სჭირდებათ. თუ თქვენს შვილს ყურადღებით მოუსმინეთ, მხარდაჭერა გამოუცხადეთ და თანაგრძნობითაც მოეპყარით, მაგრამ ის კვლავ პრობლემის გადაჭრის გზების ძიებაშია, შეგიძლიათ მას მეგობრული რჩევა მისცეთ. პირველ რიგში, ჰკითხეთ მოზარდს, უნდა თუ არა მას თქვენგან დახმარების მიღება. უპირველეს ყოვლისა, თქვენს შვილთან ერთად განსაზღვრეთ ის საჭიროებები, რომლებიც მისი პრობლემის გადასაჭრელად აუცილებლად მიგაჩნიათ. შემდეგ კი ის დაბრკოლებები გამოააშკარავეთ, რომელთა გაკონტროლება შეუძლებელია.

თქვენი შვილის პრობლემის გადაჭრის მცდელობისას აუცილებელია, რომ მასთან ერთად იმოქმედოთ და არა მის ნაცვლად. შესაძლოა, თქვენ ფიქრობდეთ, რომ ძალიან კარგად გესმით, რა სჭირდება მოზარდს, მაგრამ მისი ნებართვის გარეშე საკუთარი მოსაზრებების გამოთქმას არ გირჩევთ. თუ თქვენს შვილს რჩევებითა და დარიგებებით თავს მოაბეზრდებთ, ის გადაწყვეტს, რომ მის საუბარს ყურადღებით არ უსმენდით. მოზარდი ჩათვლის, რომ მისი პრობლემები თქვენთვის საინტერესო არ არის. გახსოვდეთ, რომ თინეიჯერებს თქვენგან ყველაზე მეტად მოსმენა და თანაგრძნობა სჭირდებათ. 


არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)


მომზადებულია​ ​nytimes.com-ის მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა 

შეიძლება დაინტერესდეთ

რა იწვევს კვებით აშლილობას ბავშვებში და რა პრობლემები შეიძლება შეუქმნას მათ?

რა იწვევს კვებით აშლილობას ბავშვებში და რა პრობლემები შეიძლება შეუქმნას მათ?

რა იწვევს კვებით აშლილობას ბავშვებში და რა პრობლემები შეიძლება შეუქმნას მათ? - ამ საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი ნინო ფირცხალაიშვილი.

რა არის კვებითი აშლილობა?

კვებითი აშლილობა ფსიქიკურ დაავადებათა ჯგუფს მიეკუთვნება. ეს მდგომარეობა ყოველთვის დაკავშირებულია კვების მიმართ არაადეკვატურ დამოკიდებულებასთან. კვებითი აშლილობის დროს თავს იჩენს საკვების მიღებასთან დაკავშირებული პრობლემები, რაც ცხადია დროთა განმავლობაში იწვევს, როგორც ფიზიოლოგიურ, ისე ფსიქოლოგიურ პრობლემებს. ავადმყოფობა ყოველ მე-5 ადამიანში ქრონიკულ სახეს იღებს და ადამიანები, რომლებსაც ეს პრობლემა აქვთ ხანგრძლივი დროით ებრძვიან დაავადებისგან გამოწვეულ შედეგებს, მაგალითად, გულსისხლძარღვთა სისტემის, საჭმლის მონელებელი, ენდოკრინული და რეპროდუქციული სისტემის დაავადებებს. კვებითი აშლილობა სხვადასხვა შემთხვევაში, სხვადასხვა ფორმით ვლინდება ნებისმიერი ასაკის და სქესის ადამიანებში. თუმცა, სტატისტიკურად, უმეტესად კვებით აშლილობას ვხვდებით მოზარდობისას, მდედრობითი სქესის წარმომადგენლებში.

- რა არის გამომწვევი მიზეზი ბავშვებში?

რაც შეეხება მიზეზებს, სპეციალისტები ერთ კონკრეტულ მიზეზს ვერ ასახელებენ. ისინი გვთავაზობენ ფართო სპექტრს იმ ფაქტორებისა, რაც შეიძლება იყოს კვებითი აშლილობის გამომწვევი. გამოყოფენ სამ ძირითად ჯგუფს:

  • გენეტიკური - მაღალი ემოციური მგრძნობელობა, ან აზროვნების თავისებურებები, მაგალითად მომატებული დეტალიზაციის სახით;
  • ფსიქოგენური - სტრესული გარემო, დაბალი თვითშფასება, პერფექციონიზმი, მოზარდობის ასაკში ავტონომიისკენ სწრაფვის ტენდენცია;
  • სოციოკულტურული - სოციუმში დამკვიდრებულია გარკვეული ღირებულებები, მაგალითად, ე.წ. სილამაზის სტანდარტი, აქედან გამომდინარე, ზოგიერთ ადამიანს უჩნდება მოთხოვნილება მოერგოს აღიარებულ სტანტარტს. როდესაც ასეთი მოთხოვნილება სცდება საღ აზრს შესაძლოა ვივარაუდოთ რომ უკვე გარკვეული ჩანასახი არსებობს კვებითი აშლილობის.

- რა სახის კვებითი აშლილობები არსებობს და მათ სიმპტომებზე რომ ვისაუბროთ.

კვებითი აშლილობის რამდენიმე სახეს გამოყოფენ. მათგან საკმაოდ გავრცელებულია ნერვული ანორექსია, რომელიც ძირითადად ვლინდება 14-15 წლის ასაკში. ამ შემთხვევაში არ არის საუბარი მადის დაქვეითებაზე, ეს არის საკუთარი სხეულის, წონის არასწორი, დარღვეული აღქმა. ადამიანს ჰგონია რომ აქვს ზედმეტი წონა და ამის გამო ცდილობს შეზღუდოს საკვები. ნერვული ანორექსიის ძირითადი ნიშანია, როდესაც მოზარდის სხეულის წონის ინდექსი ნორმის ქვემოთ ჩამოდის. ასევე, დამახასიათებელია დაღლილობა, დიეტების და კალორიების დათვლის მიმართ გადამეტებული ინტერესი, ჭარბი ფიზიკური აქტივობა, კვების დროს განმარტოების ტენდენცია, საკუთარი სხეულის კრიტიკულად შეფასება.

ბავშვებში კვებითი ქცევის დარღვევა ორგანიზმისთვის სერიოზულ პრობლემებს ქმნის, როდესაც ნივთიერებები, რომლებიც საჭიროა ბავშვის სრულფასოვანი განვითარებისთვის დეფიციტშია და ორგანიზმს არ მიეწოდება. გარდა ამისა, ვლინდება სომატური პრობლემები, მაგალითად, საყრდენ-მამოძრავებელი, საჭმლის მომნელებელი, ენდოკრინული სისტემის, ასევე, ადგილი აქვს თმის ცვენას, სტომატოლოგიურ პრობლემებს, ზრდის შეფერხებას. უმეტეს შემთხვევებში, მკურნალობის შედეგად ეს პრობლემა დაძლევადია. აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ ნერვული ანორექსია არის იმ მცირე რაოდენობის ფსიქიკური აშლილობებიდან ერთ-ერთი, რომელსაც აქვს ე.წ ლეტალური გამოსავალი და რთული შემთხვევებიდან 5% სამწუხაროდ ლეტალურ შედეგზე გადის.

კიდევ ერთი სახეობა კვებითი დარღვევისა არის ნერვული ბულემია. ამ დროს ადამიანი ჭარბად იკვებება და საკვების მიღების შემდეგ ცდილობს გაათავისუფლოს საკუთარი კუჭი ხელოვნურად, პირღებინებით. ბულემიის მიზეზი შეიძლება იყოს სხვა დაავადება, მაგალითად, დეპრესია. ამ შემთხვევაში, მშობელმა ყურადღება უნდა მიაქციოს ისეთ ქცევას, როგორიცაა აბაზანით ხშირად და ხანგრძლივად სარგებლობა. ამასთან, საყურადღებოა სხეულის წონის მკვეთრი ცვლილება, განწყობის უმიზეზოდ ცვალებადობა, თმის ცვენა, ხშირი ვირუსული დაავადებები, ღრძილების ანთება, საყლაპავი მილის დაზიანება, რომელიც ხშირი პიღებინებით არის გამოწვეული.

ასევე, არსებობს უკონტროლო კვებასთან დაკავშირებული აშლილობა (Binge Eating Disorder ) . ამ დროს ადამიანი ვერ აკონტროლებს კვების რაციონს და ჭარბად მიღებული საკვების შემდეგ მას ეუფლება სინდისის ქენჯნა, სირცხვილის განცდა. ასეთი აშლილობის შედეგად შეიძლება განვითარდეს ჰიპერტონული დაავადება, შაქრიანი დიაბეტი.

ზოგჯერ კვებით აშლილობას მიაკუთვნებენ:

  • რუმინაციას (მიღებული საკვების რეგულარულად ამოღება);
  • ჯანსაღი კვებით გატაცებას, თუ ის წონის კლების იდეით არის განპირობებული;
  • ღამით ჭამის სინდრომს;
  • პიკას- როდესაც ხდება საკვებად გამოუსადეგარიან მავნე საკვების მიღებისკენ მიდრეკილება, რომელიც ორგანიზმისთვის საზიანოა;
  • საფაღარათო აშლილობას, რომელსაც ახასიათებს განზრახ ღებინება ან საფაღარათო აბების მიღება.

რაც შეეხება საფრთხეს, რომელსაც კვებითი აშლილობა იწვევს ბავშვებში. შესაძლოა ადგილი ჰქონდეს სოციალური იზოლაციისკენ მიდრეკილებას, დადებითი ემოციებისგან თავის არიდებას, დეპრესიისკენ მიდრეკილებას და რთულ შემთხვევაში სუიციდურ აზრებს.

- როგორ შეიძლება გავუმკლავდეთ ამ პრობლემას, რას ურჩევდით მშობლებს?

ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს მშობლების გულისხმიერებას და დამოკიდებულებას. თუ მათ შეამჩნიეს ბავშვის სულიერი მდგომარეობის ცვლილება, აუცილებლად უნდა დაფიქრდნენ რას შეიძლება უკავშირდებოდეს ეს. კვებითი აშლილობის მქონე მოზარდებში მთავარი მანიშნებელი პრობლემისა არის წონის მკვეთი ცვლილება, უმიზეზო დაღლილობა და სისუსტე, შფოთვა საკვების მიღების დროს, თუ ზედმეტად აღელვებს საკუთარი სხეულის ფორმები, მოჭარბებულად იღებს საკვებს ან პირიქით, ზედმეტად არის გატაცებული დიეტებით, ჯანსაღი კვებით და იკვებება იზოლირებულად. ადრეულ ასაკში მშობელი შეიძლება დააკვირდეს ბავშვს აქვს თუ არა საკვების ხანგრძლივად ღეჭვის ჩვევა, ან მყარი საკვების ღეჭვის დროს გულისრევის რეაქცია,ვერ გრძნობს შიმშილს ან მიდრეკილია მუდმივად ჭამისკენ.

როგორც აღვნიშნე, მშობლის ყურადღება არის უმნიშვნელოვანესი, ვინაიდან თუ მცირეწლოვან ასაკში არ მოაგვარა ეს პრობლემა, შესაძლოა დროთა განმავლობაში სერიოზული ფორმით იჩინოს თავი კვებითმა აშლილობამ.

რაც შეეხება სპეციალისთან კომუნიკაციას, რაც უფრო ადრეულ ასაკში მივმართავთ, მით უფრო მოკლე ვადაში მოხდება პრობლემის აღმოფხვრა. ეფექტური მკურნალობისთვის მნიშვნელოვანია დიაგნოზის სწორად დასმა. ფსიქიატრიაში რომელიმე აშლილობის დიაგნოზის დასმის დროს ხელმძღვანელობენ დაავადებათა საერთაშორისო კლასიფიკაციის მიხედვით შემოთავაზებული იმ სიმპტომების ჩამონათვალით, რაც მიესადაგება ამა თუ იმ დაავადებას. დიაგნოზის დასმა ხდება ფსიქიატრის მიერ და მკურნალობა არის კომპლექსური. პროცესში ჩართულია ფსიქიატრი, კვებითი სპეციალისტი და ძალიან მნიშვნელოვანია ფსიქოთერაპიული ჩარევა, რომლის დროსაც ეფექტურია კოგნიტურ-ბიჰერვიორული თერაპია.

მარიამ ჩოქური 

წაიკითხეთ სრულად