Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ახალგაზრდა ოჯახს სჭირდება თავისი ცალკე ბუდე, ეს არის აუცილებელი პირობა იმისთვის, რომ მათ ერთმანეთი დაინახონ,“ - ფსიქოლოგი ვერიკო გოჯიაშვილი

„ახალგაზრდა ოჯახს სჭირდება თავისი ცალკე ბუდე, ეს არის აუცილებელი პირობა იმისთვის, რომ მათ ერთმანეთი დაინახონ,“ - ფსიქოლოგი ვერიკო გოჯიაშვილი

ფსიქოლოგმა ვერიკო გოჯიაშვილმა ჯანსაღი ოჯახის ჩამოყალიბებისთვის აუცილებელი პირობები დაასახელა და წყვილებს ურჩია, რომ დამოუკიდებელი ოჯახი შექმნან:

„ახალგაზრდა ოჯახს სჭირდება თავისი ცალკე ბუდე. ეს არის აუცილებელი პირობა იმისთვის, რომ მათ ერთმანეთი დაინახონ. უკვე არსებულ ბუდეში ისინი ერთმანეთს ვერ ხედავენ. თვითგამოხატვა ძალიან ძნელია სხვა ადამიანების წინაშე, მით უმეტეს უფროსი თაობის წინაშე. იქ ძალიან ბევრი ვალდებულება გაქვს. საქართველოში ძალიან გავრცელებულია შვილების სასხვისო აღზრდა. სხვას რა უნდა? სხვა რას ფიქრობს? სხვა რას იტყვის? სხვისი აზრი არის დომინანტი. როდესაც ასეთი აღზრდა აქვს ადამიანს და ის შედის ოჯახში, იქ უკვე დომინირებს სხვისი აზრი. ეს არსად არ წავა, გროვდება და კრიტიკულ მომენტში აუცილებლად ამოხეთქავს. გაჩუმება, ანგარიშის გაწევა, სხვისი პრინციპებით ცხოვრება, აუცილებლად სადღაც ამოხეთქავს.

ვერიკო გოჯიაშვილის თქმით, ჯანსაღ ოჯახში აღზრდილი ადამიანები, თავადაც ჯანსაღ ოჯახებს ქმნიან:

„რაც უფრო ჯანსაღი ოჯახიდან, ჯანსაღი ურთიერთობებიდან გამოდის ადამიანი, მით უფრო ჯანსაღ ოჯახს ქმნის. მნიშვნელოვანია ასევე ავთენტურობა. მე დამოუკიდებელი პიროვნება ვარ და ვქმნი ოჯახს. მე ჩემი გემოვნებითა და შეხედულებებით ვქმნი ოჯახს. მთელს კავკასიაშია ეს, მაგრამ საქართველოშიც არის სამწუხაროდ, რომ პატარები ქმნიან ოჯახს. რაღაც ასაკამდე ოჯახის შექმნა ემყარება ფიზიკურ მიზიდულობას, ვნებას. ეს აუცილებელია, ფიზიკური მიზიდულობა, რასაც ჩვენ სიყვარულს ვეძახით, მაგრამ ძალიან მცირეა და ძალიან მალე შეიძლება ის გაილიოს. შემდეგ ასაკებში უკვე ვითარდება მეგობრობის ფენომენი, როდესაც ფიზიკურ მიზიდულობას ემატება წყვილის მეგობრობა. ესეც აუცილებელია, მაგრამ არც ეს არის საკმარისი. პირველივე კონფლიქტის შემდეგ ეს შეიძლება დაიმსხვრეს და აღარ ვიყოთ მეგობრები.“

„ჯანსაღი ოჯახის აუცილებელი პირობა არის პატივისცემა. წინა თაობებში იყო გარიგება, მაგრამ იყო მყარი ოჯახები. პატივისცემა არის ზედა ზღვარი, საიდანაც შეიძლება მეგობრობაც განვითარდეს და სიყვარულიც წარმოიშვას. მე არ ვემხრობი გარიგებას, არავინ იფიქროს ასე. ურთიერთპატივისცემას უჭირავს კონფლიქტების დროს ოჯახი. ეს პატივისცემაა, როდესაც მათ შეუძლიათ მოილაპარაკონ, ერთმანეთის აზრს პატივი სცენ. ეს აუცილებელი მომენტებია, რაც ოჯახს სჭირდება. შემდეგ მოდის ეკონომიკური მდგომარეობა, ერთმანეთისთვის ანგარიშის გაწევა,“- აღნიშნულ საკითხზე ვერიკო გოჯიაშვილმა რადიო „ფორტუნას“ ეთერში ისაუბრა.

წყარო: ​რადიო „ფორტუნა“

წაიკითხეთ სრულად