Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულებისას მამაკაცები ქალბატონებთან შედარებით ორჯერ უფრო ემოციურები არიან - უახლესი კვლევები

სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულებისას მამაკაცები ქალბატონებთან შედარებით ორჯერ უფრო ემოციურები არიან - უახლესი კვლევები
ადამიანების უმეტესობა დროის უდიდეს ნაწილს სამსახურში ატარებს, რის გამოც მათ ემოციურ მდგომარეობაზე სამუშაო გარემოს და თანამშრომლების განწყობას უდიდესი ზეგავლენა აქვს. ანგლია რასკინის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა ოფისში მომუშავე ადამიანების ემოციური ფონი გამოიკვლიეს. მათ აინტერესებდათ, თუ რას განიცდიან ყოველდღიურად დასაქმებული ადამიანები და რამდენად ღიად გამოხატავენ თავიანთ ემოციებს. კვლევებმა აჩვენა, რომ სამუშაო გარემოს დასაქმებულებზე ძალიან დიდი გავლენის მოხდენის უნარი აქვს.

მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ სამსახურში ადამიანები ყველაზე ხშირად სიხარულს, გაოცებას, ბრაზს, სევდას, ზიზღსა და შიშს განიცდიან. როგორც აღმოჩნდა, მათ ემოციურ ფონზე ზეგავლენას არა უშუალოდ სამუშაო პროცესი, არამედ სხვა დასაქმებულებთან ურთიერთობა ახდენს. დადგინდა, რომ ქალები და მამაკაცები სამსახურში ერთნაირად ემოციურები არ არიან.

სტატისტიკამ აჩვენა, რომ სამსახურში მიმდინარე მოვლენებს მამაკაცები უფრო ემოციურად აღიქვამენ, ვიდრე ქალბატონები, ამასთან, ქალები სტრესისა და ფრუსტრაციისკენ უფრო მეტ მიდრეკილებას ავლენენ, ვიდრე მამაკაცები. აღმოჩნდა, რომ მამაკაცები სხვა და სხვა პროექტზე მუშაობისას ემოციურად უფრო მეტად იხარჯებიან. ისინი ძალიან განიცდიან, თუ სამუშაოს შესრულებისთვის დრო არ ჰყოფნით ან ბიუჯეტს რაციონალურად ვერ ანაწილებენ. როგორც აღმოჩნდა, მამაკაცებს კრიტიკა გულთან უფრო ახლოს მიაქვთ, ვიდრე ქალბატონებს. მათი საქმიანი წინადადების უგულებელყოფის შემთხვევაში, ისინი ორჯერ უფრო მეტად ისტრესებიან, ვიდრე ქალები. მამაკაცები აღნიშნავენ, რომ უარყოფა მათზე დამანგრევლად მოქმედებს. მამრობითი სქესის წარმომადგენელთა უდიდესი ნაწილი წარუმატებლობის შემთხვევაში ემოციების გაკონტროლებას ვეღარ ახერხებს. მამაკაცები სამსახურში დაძაბული ვითარების შექმნის გამო უკომპრომისო გადაწყვეტილებებს უფრო ხშირად იღებენ, ვიდრე ქალბატონები. წარუმატებლობის შემთხვევაში საკუთარი სურვილით სამსახურს 20%-ით მეტი მამაკაცი ტოვებს, ვიდრე ქალბატონი.

კვლევის ორგანიზატორების მტკიცებით, მამაკაცებს უჭირთ სხვების მხრიდან ძალაუფლების გამოვლენის კონკტრეტულ შემთხვევებთან გამკლავება. ისინი ამას ღირსების შემლახავ ქმედებად აღიქვამენ. ძალაუფლებისკენ სწრაფვის გამო, მამაკაცები ვერ იტანენ, როდესაც მათ არ უსმენენ. მათ სევდა იპყრობთ, როდესაც აცნობიერებენ, რომ სამსახურში ძალაუფლებას ისინი არ ფლობენ. კვლევამ ასევე დაადგინა, რომ სამსახურში ყოველი სამი ადამიანიდან ერთი მაინც თავის ნეგატიურ განწყობას პოზიტიური ღიმილის საფარქვეშ მალავს. მკვლევარებს აღნიშნული ფაქტი არ გაკვირვებიათ, რადგან მენეჯერების გამოკითხვის შედეგად დადგინდა, რომ მათი 30 % სამსახურში ემოციების გამოხატვას სისუსტედ მიიჩნევს, ხოლო 51 % თვლის, რომ სამუშაო გარემო ემოციებისგან სრულიად თავისუფალი უნდა იყოს და თანამშრომლებმა საკუთარი განცდების გამომჟღავნებისგან თავი უნდა შეიკავონ.

„სამსახური ერთიან სივრცეს ქმნის, რომელშიც ადამიანებს გარკვეული სოციალური მოლოდინები უყალიბდებათ. დაუწერელი კანონები, რომელიც სამუშაო გარემოში მოქმედებს, წინასწარ განსაზღვრავს, თუ ვინ, როდის და რა მიზნით უნდა გამოხატოს ესა თუ ის ემოცია. ადამიანების უმეტესი ნაწილი თანამშრომლებთან ემოციების გამოხატვას იმიტომ ერიდება, რომ გაკიცხვის და კრიტიკის ეშინია.“ - განაცხადა კვლევის ერთ-ერთმა ორგანიზატორმა.

კვლევით ასევე დგინდება, რომ სამუშაო გარემო ყველაზე მეტად თაობა Y-ის (1980-1993 წლებში დაბადებული ადამიანები) წარმომადგენლებს თრგუნავთ. მათი 91 პროცენტი სამსახურში ძალიან ხშირად განიცდის სევდას, ახალგაზრდების 80 პროცენტი კი ამბობს, რომ ისინი მუშაობის დროს უმეტესად ზიზღს განიცდიან. მკვლევარები აღნიშნულ პრობლემას ასაკობრივ თავისებურებებთან აკავშირებენ და თვლიან, რომ ახალგაზრდებს თავიანთი ჭეშმარიტი იდენტობის აღმოჩენა უჭირთ. მათ უძნელდებათ პროფესიული როლის მორგება. თაობა Y-ის წარმომადგენლებს წარმატებაც აშინებთ და წარუმატებლობაც. მათი დიდი ნაწილი თვლის, რომ ვერ შეძლებს კონკრეტული საქმის სრულფასოვნად შესრულებას.

დასაქმებულ ახალგაზრდებში ნეგატიური ემოციების სიჭარბე საკმაოდ ბუნებრივი მოვლენაა. მათი უარყოფითი განწყობა ასაკთან ერთად იცვლება, რაც მათ სტრესისგან გათავისუფლებაში ეხმარება. მკვლევარები თვლიან, რომ პროდუქტიულობის ასამაღლებლად აუცილებელია სამუშაო გარემო თანამშრომლებს ემოციური ინტელექტის ამაღლებასა და თავდაჯერების მატებაში დაეხმაროს. ციფრული ინდუსტრიების განვითარების პირობებში, კომპანიებმა კადრების ემოციურად გაწონასწორებული ადამიანებით დაკომპლექტებაზე უნდა იზრუნონ, რაც, მკვლვევარების მოსაზრებით, წარმატების მთავარი საწინდარია. 

მომზადებულია ​mirror.co.uk-ის მიხედვით
თარგმნა ია ნაროუშვილმა
წაიკითხეთ სრულად