Baby Bag

​9 რამ, რისი გაკეთებაც ბავშვს არ უნდა ავუკრძალოთ

​9 რამ, რისი გაკეთებაც ბავშვს არ უნდა ავუკრძალოთ

ფსიქოლოგები თვლიან, რომ საზღვრების დაწესება ბავშვს თავს უსაფრთხოდ და დაცულად აგრძნობინებს, თუმცა ზოგიერთი შეზღუდვა პატარებზე საპირისპიროდ ზემოქმედებს. ჩვენს სტატიაში იმ აკრძალვების შესახებ გესაუბრებით, რომლებიც ბავშვებზე ნეგატიურ ზეგავლენას ახდენს.

1. არ აუკრძალოთ ბავშვს კითხვების დასმა

ბავშვი იზრდება და სამყაროს შემეცნებას ცდილობს. მას ბუნებრივად უჩნდება კითხვები. მშობლისთვის რთულია დღის განმავლობაში უამრავი კითხვისთვის პასუხის გაცემა. ბავშვთან საუბარი და მასთან დროის ხარისხიანად გატარება, მშობელსა და შვილს შორის ძლიერ ურთიერთკავშირს ამყარებს, რომელიც მთელი ცხოვრების მანძილზე ნარჩუნდება.

2. ნუ აუკრძალავთ ბავშვს ტირილს

ბავშვები ყველაფერს გაცილებით ძლიერად განიცდიან, ვიდრე უფროსები. ბავშვს ტირილი არ აუკრძალოთ და არასდროს გაკიცხოთ ცრემლების გამო. უმჯობესია, მას საკუთარი ემოციების გაცნობიერებაში დაეხმაროთ და პრობლემების გადაჭრის გზები მასთან ერთად მოძებნოთ.

3. არ გაკიცხოთ ბავშვი, თუ ის სიძუნწეს ავლენს

ბავშვს უფლება აქვს პირადი ნივთები ჰქონდეს. უფროსებსაც აქვთ ნივთები, რომლებიც მათი საკუთრებაა. ბავშვი არასდროს შეარცხვინოთ იმის გამო, რომ ის სიძუნწეს ავლენს. თქვენს შვილს ნივთების გაზიარება დროთა განმავლობაში უნდა ასწავლოთ, თუმცა არა აკრძალვებისა და საყვედურების გამოყენებით.

4. ბავშვი „არას“ თქმის გამო არ გააკრიტიკოთ

ბავშვი ოჯახის სრულფასოვანი წევრია. მას თავისი უფლებები აქვს. როდესაც მას უარის თქმას უკრძალავთ, მის ნებაზე ძალადობთ. ამის ნაცვლად ბავშვთან თანხმობის მიღწევის ეფექტიანები გზები გამონახეთ. თქვენს შვილს აუხსენით, რატომ უნდა გააკეთოს მან ზოგჯერ ის, რისი გაკეთების სურვილი საერთოდ არ აქვს.

5. ნუ აუკრძალავთ ბავშვს ხმაურიან თამაშს

ბავშვს ბავშვობას ნუ დაუნგრევთ. მას უფლება მიეცით ხმამაღლა იმღეროს და თამაშისას იხმაუროს. ბავშვობა ცხოვრების ერთადერთი ეტაპია, როდესაც ადამიანს ამის უფლება ეძლევა.

6. თუ ბავშვს ეშინია, მას უნდა გაუგოთ

ბავშვებს ექიმების ხშირად ეშინიათ. მათ უცნობი ნათესავების ნახვაც აშინებთ. ეს სავსებით ნორმალური მოვლენაა. ნუ შეარცხვენთ ბავშვს იმის გამო, რომ ის შიშს ამჟღავნებს. თქვენს შვილს აგრძნობინეთ, რომ მისი გესმით და მხარდაჭერას უცხადებთ.

7. თუ ბავშვს საიდუმლო აქვს, ეს ნორმალურია

ბავშვები ზრდასთან ერთად მეტად საჭიროებენ პირად სივრცეს. რა თქმა უნდა, მშობელმა უნდა იცოდეს, რა ხდება მისი შვილის ცხოვრებაში, მაგრამ ბავშვის პირად სივრცეში ზედმეტად ნუ შეიჭრებით. ნუ წაიკითხავთ ბავშვის დღიურს მისი ნებართვის გარეშე და ნუ აიძულებთ თქვენს შვილს ყველა მისი საიდუმლო გაგიმხილოთ.

8. ბავშვს სიბრაზის გამოხატვის უფლება უნდა მისცეთ

ბავშვი ადამიანია და უფლება აქვს ნეგატიური განცდები ჰქონდეს. უნდა გვახსოვდეს, რომ პატარებს ემოციების კონტროლი უჭირთ. მათ საკუთარი განცდების გამოხატვა უნდა შეეძლოთ.

9. ბავშვს შეცდომის დაშვების უფლება მიეცით

შეცდომის დაშვება არავის უყვარს. როდესაც ბავშვი შეცდომას უშვებს და უფროსები ამის გამო უბრაზდებიან, მისი რთული ემოციური მდგომარეობა კიდევ უფრო მძიმდება. ნუ გაგიკვირდებათ, თუ შეცდომის დაშვების გამო გაკიცხული ბავშვი მომავალში დამოუკიდებლად ნაბიჯის გადადგმას შეუშინდება.

მომზადებულია: ​brightside.me -ს მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯ​გუფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

რა იწვევს კვებით აშლილობას ბავშვებში და რა პრობლემები შეიძლება შეუქმნას მათ?

რა იწვევს კვებით აშლილობას ბავშვებში და რა პრობლემები შეიძლება შეუქმნას მათ?

რა იწვევს კვებით აშლილობას ბავშვებში და რა პრობლემები შეიძლება შეუქმნას მათ? - ამ საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი ნინო ფირცხალაიშვილი.

რა არის კვებითი აშლილობა?

კვებითი აშლილობა ფსიქიკურ დაავადებათა ჯგუფს მიეკუთვნება. ეს მდგომარეობა ყოველთვის დაკავშირებულია კვების მიმართ არაადეკვატურ დამოკიდებულებასთან. კვებითი აშლილობის დროს თავს იჩენს საკვების მიღებასთან დაკავშირებული პრობლემები, რაც ცხადია დროთა განმავლობაში იწვევს, როგორც ფიზიოლოგიურ, ისე ფსიქოლოგიურ პრობლემებს. ავადმყოფობა ყოველ მე-5 ადამიანში ქრონიკულ სახეს იღებს და ადამიანები, რომლებსაც ეს პრობლემა აქვთ ხანგრძლივი დროით ებრძვიან დაავადებისგან გამოწვეულ შედეგებს, მაგალითად, გულსისხლძარღვთა სისტემის, საჭმლის მონელებელი, ენდოკრინული და რეპროდუქციული სისტემის დაავადებებს. კვებითი აშლილობა სხვადასხვა შემთხვევაში, სხვადასხვა ფორმით ვლინდება ნებისმიერი ასაკის და სქესის ადამიანებში. თუმცა, სტატისტიკურად, უმეტესად კვებით აშლილობას ვხვდებით მოზარდობისას, მდედრობითი სქესის წარმომადგენლებში.

- რა არის გამომწვევი მიზეზი ბავშვებში?

რაც შეეხება მიზეზებს, სპეციალისტები ერთ კონკრეტულ მიზეზს ვერ ასახელებენ. ისინი გვთავაზობენ ფართო სპექტრს იმ ფაქტორებისა, რაც შეიძლება იყოს კვებითი აშლილობის გამომწვევი. გამოყოფენ სამ ძირითად ჯგუფს:

  • გენეტიკური - მაღალი ემოციური მგრძნობელობა, ან აზროვნების თავისებურებები, მაგალითად მომატებული დეტალიზაციის სახით;
  • ფსიქოგენური - სტრესული გარემო, დაბალი თვითშფასება, პერფექციონიზმი, მოზარდობის ასაკში ავტონომიისკენ სწრაფვის ტენდენცია;
  • სოციოკულტურული - სოციუმში დამკვიდრებულია გარკვეული ღირებულებები, მაგალითად, ე.წ. სილამაზის სტანდარტი, აქედან გამომდინარე, ზოგიერთ ადამიანს უჩნდება მოთხოვნილება მოერგოს აღიარებულ სტანტარტს. როდესაც ასეთი მოთხოვნილება სცდება საღ აზრს შესაძლოა ვივარაუდოთ რომ უკვე გარკვეული ჩანასახი არსებობს კვებითი აშლილობის.

- რა სახის კვებითი აშლილობები არსებობს და მათ სიმპტომებზე რომ ვისაუბროთ.

კვებითი აშლილობის რამდენიმე სახეს გამოყოფენ. მათგან საკმაოდ გავრცელებულია ნერვული ანორექსია, რომელიც ძირითადად ვლინდება 14-15 წლის ასაკში. ამ შემთხვევაში არ არის საუბარი მადის დაქვეითებაზე, ეს არის საკუთარი სხეულის, წონის არასწორი, დარღვეული აღქმა. ადამიანს ჰგონია რომ აქვს ზედმეტი წონა და ამის გამო ცდილობს შეზღუდოს საკვები. ნერვული ანორექსიის ძირითადი ნიშანია, როდესაც მოზარდის სხეულის წონის ინდექსი ნორმის ქვემოთ ჩამოდის. ასევე, დამახასიათებელია დაღლილობა, დიეტების და კალორიების დათვლის მიმართ გადამეტებული ინტერესი, ჭარბი ფიზიკური აქტივობა, კვების დროს განმარტოების ტენდენცია, საკუთარი სხეულის კრიტიკულად შეფასება.

ბავშვებში კვებითი ქცევის დარღვევა ორგანიზმისთვის სერიოზულ პრობლემებს ქმნის, როდესაც ნივთიერებები, რომლებიც საჭიროა ბავშვის სრულფასოვანი განვითარებისთვის დეფიციტშია და ორგანიზმს არ მიეწოდება. გარდა ამისა, ვლინდება სომატური პრობლემები, მაგალითად, საყრდენ-მამოძრავებელი, საჭმლის მომნელებელი, ენდოკრინული სისტემის, ასევე, ადგილი აქვს თმის ცვენას, სტომატოლოგიურ პრობლემებს, ზრდის შეფერხებას. უმეტეს შემთხვევებში, მკურნალობის შედეგად ეს პრობლემა დაძლევადია. აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ ნერვული ანორექსია არის იმ მცირე რაოდენობის ფსიქიკური აშლილობებიდან ერთ-ერთი, რომელსაც აქვს ე.წ ლეტალური გამოსავალი და რთული შემთხვევებიდან 5% სამწუხაროდ ლეტალურ შედეგზე გადის.

კიდევ ერთი სახეობა კვებითი დარღვევისა არის ნერვული ბულემია. ამ დროს ადამიანი ჭარბად იკვებება და საკვების მიღების შემდეგ ცდილობს გაათავისუფლოს საკუთარი კუჭი ხელოვნურად, პირღებინებით. ბულემიის მიზეზი შეიძლება იყოს სხვა დაავადება, მაგალითად, დეპრესია. ამ შემთხვევაში, მშობელმა ყურადღება უნდა მიაქციოს ისეთ ქცევას, როგორიცაა აბაზანით ხშირად და ხანგრძლივად სარგებლობა. ამასთან, საყურადღებოა სხეულის წონის მკვეთრი ცვლილება, განწყობის უმიზეზოდ ცვალებადობა, თმის ცვენა, ხშირი ვირუსული დაავადებები, ღრძილების ანთება, საყლაპავი მილის დაზიანება, რომელიც ხშირი პიღებინებით არის გამოწვეული.

ასევე, არსებობს უკონტროლო კვებასთან დაკავშირებული აშლილობა (Binge Eating Disorder ) . ამ დროს ადამიანი ვერ აკონტროლებს კვების რაციონს და ჭარბად მიღებული საკვების შემდეგ მას ეუფლება სინდისის ქენჯნა, სირცხვილის განცდა. ასეთი აშლილობის შედეგად შეიძლება განვითარდეს ჰიპერტონული დაავადება, შაქრიანი დიაბეტი.

ზოგჯერ კვებით აშლილობას მიაკუთვნებენ:

  • რუმინაციას (მიღებული საკვების რეგულარულად ამოღება);
  • ჯანსაღი კვებით გატაცებას, თუ ის წონის კლების იდეით არის განპირობებული;
  • ღამით ჭამის სინდრომს;
  • პიკას- როდესაც ხდება საკვებად გამოუსადეგარიან მავნე საკვების მიღებისკენ მიდრეკილება, რომელიც ორგანიზმისთვის საზიანოა;
  • საფაღარათო აშლილობას, რომელსაც ახასიათებს განზრახ ღებინება ან საფაღარათო აბების მიღება.

რაც შეეხება საფრთხეს, რომელსაც კვებითი აშლილობა იწვევს ბავშვებში. შესაძლოა ადგილი ჰქონდეს სოციალური იზოლაციისკენ მიდრეკილებას, დადებითი ემოციებისგან თავის არიდებას, დეპრესიისკენ მიდრეკილებას და რთულ შემთხვევაში სუიციდურ აზრებს.

- როგორ შეიძლება გავუმკლავდეთ ამ პრობლემას, რას ურჩევდით მშობლებს?

ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს მშობლების გულისხმიერებას და დამოკიდებულებას. თუ მათ შეამჩნიეს ბავშვის სულიერი მდგომარეობის ცვლილება, აუცილებლად უნდა დაფიქრდნენ რას შეიძლება უკავშირდებოდეს ეს. კვებითი აშლილობის მქონე მოზარდებში მთავარი მანიშნებელი პრობლემისა არის წონის მკვეთი ცვლილება, უმიზეზო დაღლილობა და სისუსტე, შფოთვა საკვების მიღების დროს, თუ ზედმეტად აღელვებს საკუთარი სხეულის ფორმები, მოჭარბებულად იღებს საკვებს ან პირიქით, ზედმეტად არის გატაცებული დიეტებით, ჯანსაღი კვებით და იკვებება იზოლირებულად. ადრეულ ასაკში მშობელი შეიძლება დააკვირდეს ბავშვს აქვს თუ არა საკვების ხანგრძლივად ღეჭვის ჩვევა, ან მყარი საკვების ღეჭვის დროს გულისრევის რეაქცია,ვერ გრძნობს შიმშილს ან მიდრეკილია მუდმივად ჭამისკენ.

როგორც აღვნიშნე, მშობლის ყურადღება არის უმნიშვნელოვანესი, ვინაიდან თუ მცირეწლოვან ასაკში არ მოაგვარა ეს პრობლემა, შესაძლოა დროთა განმავლობაში სერიოზული ფორმით იჩინოს თავი კვებითმა აშლილობამ.

რაც შეეხება სპეციალისთან კომუნიკაციას, რაც უფრო ადრეულ ასაკში მივმართავთ, მით უფრო მოკლე ვადაში მოხდება პრობლემის აღმოფხვრა. ეფექტური მკურნალობისთვის მნიშვნელოვანია დიაგნოზის სწორად დასმა. ფსიქიატრიაში რომელიმე აშლილობის დიაგნოზის დასმის დროს ხელმძღვანელობენ დაავადებათა საერთაშორისო კლასიფიკაციის მიხედვით შემოთავაზებული იმ სიმპტომების ჩამონათვალით, რაც მიესადაგება ამა თუ იმ დაავადებას. დიაგნოზის დასმა ხდება ფსიქიატრის მიერ და მკურნალობა არის კომპლექსური. პროცესში ჩართულია ფსიქიატრი, კვებითი სპეციალისტი და ძალიან მნიშვნელოვანია ფსიქოთერაპიული ჩარევა, რომლის დროსაც ეფექტურია კოგნიტურ-ბიჰერვიორული თერაპია.

მარიამ ჩოქური 

წაიკითხეთ სრულად