უნდა დავაძალოთ თუ არა ბავშვს თეფშის ბოლომდე მოსუფთავება, რა ზეგავლენას ახდენს ძალის დატანება მათ ფსიქიკაზე და როგორ ავარიდოთ თავიდან ბავშვს ჭარბი წონის პრობლემა? - ამ და სხვა საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი, გეშტალტთერაპევტი მარინა ბოსტოღანაშვილი. - ქალბატონო მარინა, მშობლები ხშირად ბავშვებს აძალებენ თეფშის მოსუფთავებას, რამდენად მიზანშეწონილია ეს? - საკვები ორგანიზმისთვის ბუნებრივი მოთხოვნილებაა. შიმშლი და წყურვილი - თვითგადარჩენის ძირითადი ინსტინქტები. თუ შემთხვევით დაგავიწყდებათ ჩვილის კვება, ის შეგახსენებთ ხმამაღალი ტირილით და არ დამშვიდდება სანამ არ აჭმევთ, ბავშვმა უკეთ იცის, როდის და რამდენი უნდა ჭამოს. გასაკვირია, რომ დედები, რომლებიც იყვნენ მომხრენი, მიეცათ საკვები ბავშვისთვის მოთხოვნის შესაბამისად, დროთა განმავლობაში გადაიქცევიან ჯერ დედებად, რომლებიც სთხოვენ შვილს, „ერთი კოვზი დედიკოს (ბებიკოს, მამიკოს) ხათრით“ და შემდგომ იწყებენ ულტიმატუმებით საუბარს, მაგალითად, „სანამ არ შეჭამ, არ ადგები, არ ჩაგირთავ მულტფილმებს, არ მოგცემ ტკბილეულს, არ გიყიდი სათამაშოს“...
ბუნებრივ მადაზე გსმენიათ?
საჭმლის მიღება, როცა არ ხარ მშიერი, ჭამის გაგრძელება, როცა უკვე დანაყრდი, მუდმივი მოთხოვნა, რომ ბავშვმა შეჭამოს ულუფა ბოლომდე, იწვევს იმას, რომ ამით პატარა წყვეტს ბუნებრივ კონტაქტს თავის სხეულთან, ვეღარ გრძნობს შია თუ დანაყრებულია.
უკვე ზრდასრულ ასაკში ის აღარ არის ორიენტირებული თავის მოთხოვნილებაზე (როცა მოდის შიმშილის შეგრძნება), ყურადღებას აქცევს გარე ფაქტორებს, ანუ ლანჩის დროს, ვახშამის დროს...
ახლა ალბათ შემეკითხებით, თუ როგორ მოვახდინოთ გავლენა ბავშვზე ისე, რომ საჭმელი ჭამოს, რადგან თუ არ დააძალეთ, მთელი დღე არც გაახსენდება. საწყის ეტაპზე მას გაუხარდება, რომ არავინ აძალებს ჭამას, მაგრამ ცოტა ხანში თვითგადარჩენის ინსტიქტები იჩენს თავს (შიმშილი და წყურვილი). მთავარია, ამ დროს სახლში არ გქონდეთ ტკბილეული, რადგან ამ შემთხვევაში ბავშვი ტკბილეულით დაიკმაყოფილებს შიმშილს.
- დაძალება ცუდ ზეგავლენას ახდენს თუ არა მათ ფსიქიკაზე?
- დაძალება ბავშვში იწვევს პროტესტის გრძნობას. ზოგი ღიად აპროტესტებს, ხოლო ზოგი „დამჯერი“ ბავშვი ხდება ჯიუტი, აგრესიული და მტირალა. ამ დროს შეიძლება, განვითარდეს ნევროზი, ასევე შეიძლება დაძალებისას, ბავშვს დაეწყოს ღებინება და ეს გახდეს რეაქცია საჭმლის დანახვაზე, ამის თავიდან მოცილება შეიძლება რთული იყოს. ნუ დაადგებით თავზე ბავშვს, როცა ჭამს, სჯობს, შორიდან დააკვირდეთ ხოლმე.
იმისათვის, რომ თავიდან ავიცილოთ ზრდასრულ ასაკში ზედმეტი ჭამის და ჭარბი წონის პრობლემები, ბავშვმა უნდა ისწავლოს საკვების იმ რაოდენობით მიღება, რამდენიც ორგანიზმს სჭირდება. ჯანმრთელმა სხეულმა თვითონ იცის, თუ როდის და რა რაოდენობით უნდა მიიღოს საკვები. ბავშვები არ არიან გამონაკლისები, თუ მოშივდათ, მოითხოვენ თვითონ. მშობლის მოვალეობაა, უზრუნველყოს ბავშვი ჯანსაღი საკვებით.
ფსიქოლოგები გამოყოფენ რამდენიმე ტიპურ დამოკიდებულებას, რომლებიც ყალიბდება მშობლების ქვეცნობიერში და უღვიძებენ სურვილს, გამოკვებონ თავიანთი პატარა ნებისმიერი ხერხებით, თუნდაც იძულებით.
პირველი არის ბავშვისადმი ისეთი დამოკიდებულება, როგორც არაგონივრული არსებისადმი. მშობელი ფიქრობს, რომ მან უკეთ იცის, რამდენი, რა სიხშირით და რა უნდა ჭამოს ბავშვმა.
მეორე არის მოსაზრება, რომ ბავშვი თუ კარგად არ ჭამს, ეს ნიშნავს, რომ არ ემორჩილება მშობლის მოთხოვნებს და საწინააღმდეგოს აკეთებს.
მესამე ვარიანტია, რომ ბავშვი არ ჭამს, რაც მის ავად ყოფნაზე მიუთითებს. გარკვეული ლოგიკა არის ამაში, რადგან, როცა ბავშვი ცუდად არის, მადა დაქვეითებულია, მაგრამ ამ შემთხვევაშიც კი ღირს პატარის ორგანიზმისთვის მოსმენა.
- კვებითი ქცევის დარღვევაზეც რომ ვისაუბროთ.
- კვებითი დარღვევების მქონე ადამიანებს აქვთ ქცევითი დარღვევები, ამასთანავე, აქვთ წონასთან, სხეულის ფორმასთან და საკვების მიღებასთან დაკავშირებული შფოთი. კვებითი დარღვევა არის სერიოზული ფსიქიკური დაავადება და არა არჩეული ცხოვრების წესი.
კვების ყველა დარღვევისთვის საერთოა საკუთარი თავის მიუღებლობა, შფოთვა და დეპრესია, თვითიზოლაცია და საკვებთან დაკავშირებული აკვიატებული ქცევა, როგორიცაა: რომელიმე პროდუქტების აკრძალვა, ან პირიქით, გარკვეული საკვების დიდი რაოდენობით მიღება. კვებითი დარღვევები იყოფა სამ ძირითად ტიპად: ნერვული ანორექსია, ბულიმია, გადაჭარბებული კვება.
- შეიძლება თუ არა მსგავსმა ქმედებამ ბავშვს კონკრეტული საკვები პროდუქტების მიმართ გაუჩინოს ზიზღის გრძნობა?
- რა თქმა უნდა, შეიძლება, მით უმეტეს, თუ ბავშვი მგძრნობიარეა. აქვე მინდა ვთქვა, რომ ჯანმრთელ ბავშვს დამოუკიდებლად შეუძლია გააკონტროლოს, რა რაოდენობის საკვები სჭირდება, როდის გრძნობს შიმშილს ან დანაყრებას, უბრალოდ მიაწოდეთ მას ჯანსაღი საკვების დიდი არჩევანი. დროთა განმავლობაში მადა და მისი მოთხოვნილება გათანაბრდება. ბავშვისთვის სასარგებლოა ისწავლოს თავისი სხეულის მოსმენა და მიხვდეს, თუ როდის შია ან როდის არის დანაყრებული.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
არასრულფასოვნების კომპლექსი ბავშვებში - როგორ მოვიქცეთ ამ დროს?
არასრულფასოვნების გრძნობა ბავშვებში თუ ძლიერია, იწვევს გარკვეულ სირთულეებს მათ ცხოვრებაში და ხდება ხელშემშლელი ფაქტორი განვითარების პროცესში. რა უნდა გააკეთონ მშობლებმა, პედაგოგებმა მათ დასახმარებლად? ამ კითხვებზე Momsedu.ge-ს უპასუხა ფსიქოლოგმა მარი ჯოხარიძემ.
- მარი, სხვადასხვა მიზეზის გამო, ხშირად ბავშვებს უყალიბდებათ არასრულფასოვნების კომპლექსი. ძირითადად რისგან არის ეს გამოწვეული?
- არასრულფასოვნების გრძნობა, თუ ის ზომიერია, პირიქით, ახალისებს ბავშვსაც და ზრდასრულ ადამიანსაც, რომ განივითაროს შესაძლებლობები, მაგრამ თუ ეს გრძნობა ძლიერია, პირიქით, აფერხებს განვითარების სურვილს. ბავშვი, რომელსაც აქვს არასრულფასოვნების კომპლექსი, ხშირად გაურბის სხვადასხვა სოციალურ სიტუაციას, თვალით კონტაქტს, კრიტიკულია, როგორც საკუთარი თავის, ასევე სხვების მიმართ. ხშირად ადარებს საკუთარ თავს სხვებს, ცდილობს, სიახლეებს თავი აარიდოს, რადგან ჰგონია, რომ არ გამოუვა. ეს შეიძლება გამოწვეული იყოს, როგორც ხშირი კრიტიკით ოჯახის წევრებისგან, მეგობრებისგან, ასევე გადაჭარბებული ყურადღებით მშობლებისგან.
- როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი ასეთ დროს და რა სახით უნდა ჩაერიოს?
- მშობელმა ბავშვებს უნდა მისცენ შესაძლებლობა, რომ თავად მოძებნონ პრობლემის გადაჭრის გზები. მაგალითად, როდესაც პრობლემები აქვს ბავშვს მეგობართან, ნაცვლად იმისა, რომ უთხრან როგორ მოიქცეს, ჰკითხონ, როგორ გრძობს თავს, როგორ სცადა ამ პრობლემის მოგვარება. უნდა მოვუსმინოთ ბავშვებს და ვაგრძნობინოთ, რომ მათი გრძნობები, აზრები ძალიან მნიშვნელოვანი და საინტერესოა ჩვენთვის. ასევე საყურადღებოა, რომ არ გავაკრიტიკოთ ბავშვი და არც სხვებს შევადაროთ. დავაკისროთ ასაკის შესაბამისი პასუხისმგებლობები და განვუვითაროთ პასუხისმგებლობის გრძნობა, ნახოს, რომ თავადაც ბევრი რამის გაკეთება შეუძლია.
ასევე მივცეთ შესაძლებლობა, დაუშვას შეცდომები და ამ შეცდომებით ისწავლოს.
- თუ კომპლექსი საკუთარი შესაძლებლობებიდან არის გამოწვეული, უჭირს სწავლა, ათვისება, როგორ უნდა მოიქცეს პედაგოგი, რათა ბავშვში მეტად არ გააღვივოს პრობლემა?
- თუ ბავშვს ათვისების პრობლემა აქვს, პედაგოგს უნდა ჰქონდეს ამაზე ინფორმაცია, რათა საჭიროების შემთხვევაში გამოიყენოს ინკლუზიური სწავლების მეთოდები, არც პედაგოგმა არ უნდა შეადაროს ბავშვები ერთმანეთს, მნიშვნელოვანია, რომ მასწავლებელმა ითანამშრომლოს მშობელთან.
- რა ეტაპზე უნდა მიმართოს მშობელმა ფსიქოლოგს?
- თუ მშობელი ხედავს პრობლემას, ვლინდება ის ქცევები, რაზეც ზემოთ ვისაუბრე, მას, რა თქმა უნდა, უჩნდება დახმარების სურვილი და კითხვებიც. როდესაც დამოუკიდებლად ვერ უმკლავდება ამას მშობელი, აუცილებლად უნდა მიმართოს სპეციალისტს.
