რამდენ ხანს არის რეკომენდებული ბავშვის ძუძუთი კვება, რომელი თვიდან უნდა მივცეთ პატარას წყალი, სად წავიყვანოთ ბავშვები დასასვენებლად - ამ და სხვა აქტუალურ საკითხებზე, ცნობილი პედიატრი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი ინგა მამუჩიშვილი გვესაუბრა. Moms.ge-ს ამ ინტერვიუდან ახალბედა დედები შეიტყობთ ყველაფერს, რაც თქვენი ჩვილების ჯანმრთელად გაზრდაში დაგეხმარებათ.
- ქალბატონო ინგა, რატომ არის უცილებელი და რამდენ ხანს არის სასურველი ბავშვის ძუძუთი კვება?
- ძუძუთი კვება არის ოქროს სტანდარტი, ეს არის სიყვარულის ჯაჭვი ბავშვსა და დედას შორის, ეს არის უალტერნატივო კვება. ყველასთვის გასაგები რომ იყოს, დედის რძე ძალიან მარტივი, იოლად მოსანელებელი საკვებია. იგი შეიცავს დიდი რაოდენეობით ოლიგოსაქარიდებს, რომელიც საჭიროა ბავშვის კუჭნაწლავის ტრაქტის ნორმალური მიკროფლორის ჩამოსაყალიბებლად. ანუ ჩვენი კეთილი, აპათოგენური მიკრობაქტერიები, რომლებიც ნაწლავში ცხოვრებენ და ამარცხებენ ძალიან ბევრ უარყოფითად მოქმედ ფაქტორს კუჭნაწლავის ტრაქტში, სწორედ ამ ოლიგოსაქარიდების მეშვეობით იკვებება. დედის რძეში შედის იმუნოგლობულინი, რომელიც 90%-ით უზრუნველყოფს იმუნიტეტს და აქედან გამომდინარე, სტატისტიკა გვარწმუნებს, რომ 0-დან 1 წლამდე ასაკის ბავშვები პრაქტიკულად არ ავადობენ იმიტომ, რომ ისინი გარკვეულწილად იმუნიტეტს დედისგან იღებენ. დედის რძე შეიცავს ისეთ ნახშირწყლებს და შაქარს, რომელიც მარტივად მოსანელებელია ბავშვისთვის. ის შეიცავს ცილას, ტაურინს, ეს არის ინტელექტის ცილა, რომელიც აუცილებელია ბავშვის ინტელექტუალური განვითარებისთვის. სტატისტიკურად ცნობილია, რომ ისეთ ბავშვებს, რომლებიც ძუძუთი იკვებებოდნენ, ინტელექტუალური კოეფიციენტი - IQ გაცილებით მაღალი აქვთ. ასევე, დედის რძე შეიცავს რძის ცხიმს, რაც ყველაზე მთავარია. რძის ცხიმი შეიცავს ბეტა პალმიტატს, რაც აუცილებელია ბავშვის ნერვული სისტემის სწორად განვითარებისათვის.
თუ ძუძუთი კვება გრძელდება 1 წლამდე ეს ძალიან კარგია, ოქროს სტანდატია, მაგრამ 6 თვემდე მაინც უნდა ვკვებოთ ბავშვი რძით, რაც არ უნდა მცირე ულუფებით მოხდეს ეს. დედის რძე ხომ მხოლოდ საკვებ პროდუქტს არ წარმოადგენს. ეს არის იმ სიყვარულის ჯაჭვის გაგრძელება, რომელსაც პლაცენტარული ჯაჭვის დაკავშირება ჰქვია. პლაცენტის გადაჭრასთან ერთად დედასა და შვილს შორის ურთიერთობა ხომ არ წყდება. ამიტომ რომ არ განიცადოს ბავშვმა ეს სენსორული შიმშილი დედასთან მიმართებით, აუცილებელია, რომ მიიღოს დედი რძე. სხვათა შორის, ფაქტებით დასტურდება, რომ ბავშვი მარცხენა ძუძუს უფრო ხშირად ითხოვს, ვიდრე მარჯვენას. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ მარცხნივ მას ესმის დედის გულის ცემა ანუ ეს მუცლადყოფნის პერიოდის გაგრძელებაა.
მშობელმა უნდა იცოდეს, რომ, რაც უფრო მეტად ეფერება შვილს მუცლადყოფნის პერიოდში და რაც უფრო გაცნობიერებული აქვს, რომ ეს მისი ნაყოფია, მისი შვილია, ასეთი ბავშვები უფრო ჯანმრთელები არიან. ასეთი გამოკითხვა ჩაატარეს - დედების ნაწილი ამბობდა, რომ ვერ აღქვამდა ჯერჯერობით ნაყოფს შვილად. აღმოჩნდა, რომ ასეთი ბავშვები უფრო ხშირად ავადობდნენ იმ ბავშვებთან შედარებით, რომლებიც მუცლადყოფნისას იყვნენ მუდმივად მოფერებაში და ზრუნვაში, როგორც დედის ასევე მამის მხრიდან. მინდა, მამის როლიც განსაკუთრებით აღვნიშნო.
- გასაგებია, რომ დედის რძე უნივერსალურია, მაგრამ, როდესაც ვერ ხერხდება ბავშვის ბუნებრივად კვება, ეს შეუქმნის თუ არა საფრთხეს შემდგომში მის ზრდა-განვითარებას?
- ზრდა-განვითარებას საფრთხეს ნამვილად ვერ შეუქმნის, ამას ვერ ვიტყვი, მაგრამ სტატისტიკურად ასეთი ბავშვები უფრო ხშირად ავადობენ, უფრო მეტი პრობლემები აქვთ. ამას მხოლოდ მე არ ვამბობ, ეს არის ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემები. ბავშვები, რომლებიც ძუძუთი იკვებებიან შემდგომშიც უფრო ჯანმრთელები არიან, იმიტომ რომ მათ აქვთ ბაზისური სიძლიერე, რაც ლაქტაციით მიიღეს დედისგან. ეს ლაქტაცია არამხოლოდ ბავშვისთვის, არამედ დედისთვისაც ძალიან სასარგებლოა - რაც უფრო ხშირად აჭმევს დედა ბავშვს ძუძუს, მით უფრო დაცულია ქალი. ჰორმონალური ცვლა უფრო დაბალანსებულია მასში და უფრო დაცულია ქალი სარძევე ჯირკვლის სიმსივნური დაავადებებისგან, მასტოპათიების განვითარებისგან და ა.შ. ასევე მინდა ვთხოვო მშობლებს, რომლებსაც ბავშვი ხელოვნურ კვებაზე ჰყავთ, სწორად და განსაკუთრებული სიფრთხილით შეარჩიეთ ხელოვნური საკვები ბავშვის მდგომარეობიდან გამომდინარე. შეიძლება მას სჭირდებოდეს ჰიპოალერგიული კვება და აქედან გამომდინარე, სპეციალური ნარევი ესაჭიროებოდეს, ამიტომ ეს ყოველთვის გააკეთეთ საკუთარ პედიატრთან შეთანხმებით.
- ძუძუთი კვების შემთხვევაში, რამხელა უნდა იყოს კვებებს შორის ინტერვალი, თუ ბავშვის მოთხოვნილებაზეა ეს დამოკიდებული?
- როდესაც ბავშვი არის ხელოვნურ კვებაზე, უსათუოდ უნდა იყოს ინტერვალი, მაგრამ, როდესაც ბავშვი ბუნებრივ კვებაზეა, არავითარ შემთხვევაში არ უნდა მოვახდინოთ რეგლამენტირება. ბავშვი იკვებება თავისუფალი რეჟიმით, ანუ ჭამს როდესაც უნდა და რამდენსაც უნდა. 3 თვემდე გრძელდება ადაპტაციის პერიოდი, მერე კი ბავშვი თავად არეგულირებს დროსაც, რეგლამენტირებასაც ახდენს, ეს ყველაფერი დგება მწყობრში და დედაც დაისვენებს.
ხშირად დამშვიდების მიზნითაც კი ვაწვდით ბავშვს რძეს. სხვათა შორის, მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ 3 თვემდე ბავშვის ტირილს, რომელიც არ არის დაკავშირებული არც მეტეორიზმთან, არც კვებასთან, არც ტკივილთან, თურმე ასეთი ახსნა აქვს - როდესაც ქალი მშობიარობს და განიცდის ტკივილს, ამავეს განიცდის ბავშვიც და არსებობს ამ ტკივილის მეხსიერებაც. ჩვენ არ უნდა შეგვეშინდეს ამ ტკივილის, იტიროს ბავშვმა, ზოგჯერ ამოტირება საჭიროა ამ დროს უნდა გავაკეთოთ ერთი რამ - უნდა მივიკრათ ბავშვი კანთან ახლოს, უნდა ვესაუბროთ. ნუ გვგონია, რომ ბავშვს არ ესმის. ბავშვს ყოველთვის ესმის დედის ხმა, ინტონაცია და ეს აუცილებელია.
- მეძუძური დედების კვებასაც რომ შევეხოთ, რამდენად აუცილებელია მკაცრი დიეტის დაცვა?
- ძალიან მკაცრი დიეტის დაცვა ჩემთვის მიუღებელია. მეძუძურმა დედამ უნდა იკვებოს მრავალფეროვანი საკვებით, უნდა მიიღოს აბსოლუტურად ყველაფერი, მაგრამ კატეგორიულად დაუშვებელია ლუდი. ხშირად ამბობენ, რომ ლუდი ლაქტაციას უწყობს ხელს. ლუდი შეიძლება ლაქტაციას ხელს უწყობს, მაგრამ ამასთანავე, მასში შედის დიდი რაოდენობით მძიმე მეტალი, რაც საზიანოა ბავშვისთვის.
ისედაც არ არის მიზანშეწონილი, ადამიანმა მიიღოს გენმოდიფიცირებული პროდუქტი, ემულგატორების შემცველი საკვები, დიდი რაოდენობით შაქარი, მარილი - ეს ყველაფერი ძუძუთი კვების დროს აუცილებლად უნდა შეიზღუდოს. დანარჩენ შემთხვევაში, მეძუძური დედა აბსოლუტურად თავისუფალია თავის არჩევანში.
- რას გვეტყვით საწოვარის დადებით და უარყოფითი მხარეებზე?
- წოვის რეფლექსი იმდენად აქვს ბავშვს გააქტიურებული და იმდენად მოთხოვნა აქვს საწოვარის, რომ მე ამას ინდივიდუალურად ვარჩევ. არიან ბავშვები, რომლებიც თავიდანვე არ იდებენ პირში საწოვარას. ეს ძალიანაც კარგია - არ უნდა დავაძალოთ ბავშვს. ხშირად მშობლები აძალებენ ბავშვს საწოვარის ჩადებას, ეს დაუშვებლად მიმაჩნია. არ უნდა ვიძალოდოთ ბავშვზე. უნდა ვაკეთოთ მხოლოდ ის, რაც მას სიამოვნებს.
- თუ ბავშვი ბუნებრივ კვებაზეა, შეიძლება თუ არა წყლის მიცემა და რომელი თვიდანაა ეს რეკომენდებული?
- წყლის მიცემა არ არის სასურველი, რადგან დედის რძე ისედაც დიდი რაოდენობით შეიცავს წყალს, ამიტომ ბავშვი საკმარის სითხეს იღებს. მაგრამ თუ ბავშვს შევთავაზეთ წყალი და მიიღო, მაშინ მივცეთ. ბავშვი წლის მეშვეობით იზრდება. კიდევ ვიმეორებ, არ არის აუცილებელი, მაგრამ თუ ბავშვს აქვს წყლის მიღების სურვილი, განსაკუთრებით ზაფხულში, თუ მისი პირის რეცეპტორები ამას მოითხოვს, მივცეთ, ამით დანაშაულს არ ჩავდივართ.
- რა ასაკიდან შემოგვაქვს ბავშვის რაციონში სხვა სახის საკვები და რა საკვებია ეს საწყის ეტაპზე?
- თუ ბავშვი ბუნებრივ კვებაზეა, ექვს თვემდე მხოლოდ დედის რძე სრულიად საკმარისია, არანაირი დამატებითი საკვები არ არის საჭირო. თუმცა ბევრი მეცნიერი (ევროპულ-ამერიკული სკოლა) იმასაც ამბობს, 1 წლამდეც შეგვიძლია ბავშვი ძუძუთი ვკვებოთ, თუ იგი ამით კმაყოფილდება. ზოგიერთ ქვეყანაში, ბავშვის მენიუში წლამდე სხვა საკვები არ შეაქვთ.
თუ ბავშვი კარგად იმატებს წონაში, სიგრძეში, თუ მისი ფსიქომოტორული განვითარება ნორმალურია, სასურველია, ექვსი თვიდან ჩავრთოთ სხვა საკვები. მე პირველ კვებად უპირატესობას ვანიჭებ ბოსტნეულის პიურეს, ხოლო შემდგომში უკვე შეიძლება გადავიყვანოთ ბავშვი ბურღულის ფაფაზე და ეს ყველაფერი ვარეგულიროთ ბავშვის წონის მიხედვით. თუ ბავშვის წონა ძალიან დიდია, სჯობს, დავიწყოთ ბოსტნეულის ფაფით, ხოლო თუ ბავშვის წონა ნორმაზე დაბალია, შეგვიძლია დავიწყოთ ბურღულის ფაფით. ზოგიერთი ქვეყანა იწყებს ბოსტნეულით, ზოგიერთი - ბურღულის ფაფით, აქედან გამომდინარე, ეს უნდა შეთანხმდეს ექიმთან. თუ ბავშვი ხელოვნურ კვებაზეა, ვიწყებთ 4 თვიდან დამატებითი საკვების შეტანას, რაც უკვე ვახსენე, ბოსტნულის ან ბურღულის ფაფა, თუ ბავშვი ბუნებრივ კვებაზეა, როგორც უკვე ვთქვი, 6 თვიდან შეგვაქვს დამატებითი საკვები.
- რა სიხშირით უნდა ვაბანაოთ ახალშობილი და დაბანის შემდეგ გამოვიყენოთ თუ არა, კანის დამატენიანებელი საშუალებები?
- ზაფხულის პერიოდში შეგვიძლია ახალშობილი წყლის აბაზანით დავბანოთ დღეში 3-ჯერაც კი. მას ეს სჭირდება. დიახ, სჭირდება იმიტომ, რომ სიამოვნებს. ზოგადად, ახალშობილი შეგვიძლია ვაბანავოთ დღეში ერთხელ. მე უფრო ქაფშამპუნის მომხრე ვარ, რომლითაც ხდება ახალშობილის თავის და ტანის დაბანა. ქაფშამპუნი ან საპონი შეგვიძლია, გამოვიყენოთ კვირაში 2-3-ჯერ, დანარჩენ დღეებში მხოლოდ წყლითაც საკმარისია. არ ვარ მომხრე გვირილის, ორკბილის და ა. შ. ამას ვაკეთებთ მხოლოდ მაშინ, როდესაც კანის გაღიზიანება ხდება და თუ ექიმი საჭიროდ ჩათვლის.
- რამდენი უნდა იყოს წყლის ტემპერატურა?
- წყლის ტემპერატურა ზაფხულის პერიოდში არ უნდა აღემატებოდეს 35-36 გრადუსს. ზამთარში შესაძლოა, 37 გრადუსზედაც დავბანოთ. თუ ბავშვის გაკაჟება გვინდა, შეგვიძლია, 34 გრადუსამდეც დავწიოთ წყლის ტემპერატურა, თანდათანობითი შეგუებით. ბავშვთან მიმართებით, ნებისმიერი რამ უნდა მოხდეს თანდათანობითი შეგუებით. ბავშვი იწყებას ცხოვრებას ახლა და ეტაპობრივად უნდა მოხდეს მის ცხოვრებაში ყველაფრის ჩართვა. ეს იქნება საკვების მიღება თუ სხვადასხვა გარემო პირობებთან შეგუება.
- სველი ხელსახოცი (ე.წ. სველი სალფეთქი) აქტიურად გამოიყენება - რას იტყვით ამასთან დაკავშირებით?
- მე სველი ხელსახოცის რეკომენდაციას მშობლებს არასდროს ვუწევ. მირჩევნია, რომ ყოველი დეფეკაციის და საფენის ყოველი გამოცვლის შემდეგ, ბავშვი ჩაიბანოს ჩვეულებრივი წყლით, მაგრამ არის მომენტი, როცა სხვა გამოსავალი არ არის. ასეთ შემთხვევაში უნდა შევეცადოთ, რომ შეძლებისდაგვარად შევიძინოთ მაღალი ხარისხის სველი ხელსახოცი და გამოვიყენოთ მხოლოდ და მხოლოდ მოგზაურობის ან სტუმრად ყოფნის დროს, როცა ბავშვის დაბანა შეუძლებელი ხდება და ალტერნატივა უბრალოდ არ არსებობს.
- ხშირად „ფუთავენ“ ბავშვებს სიცხეშიც კი და ამას იმით ამართლებენ, რომ ბავშვს ხელ-ფეხი ცივი აქვს. რამდენად დასაშვებია ასე მოქცევა?
- არ შეიძლება ხელ-ფეხის მიხედვით განისაზღვროს ბავშვის სხეულის ტემპერტურა, რადგან ჩამოუყალიბებელი მიკროცირკულაციის გამო ბავშვს ხშირად აქვს ცხვირი, ხელები და ფეხები მოყინული. უნდა შევეხოთ ხშირად მუცელზე და ვნახოთ რამდენად არის ბავშვი გადაციებული. არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება ბავშვის „ჩაფუთვა“, რადგან ჩვენ არ ვაძლევთ თერმორეგულაციის ცენტრს ნორმალურად მუშაობის საშუალებას. ითრგუნება შემდგომში ბავშვის იმუნიტეტიც. ბავშვი ვერ ვითარდება ისე, როგორც საჭიროა. იგი ვერ კაჟდება. აუცილებელია, რომ ბავშვის იმუნური სისტემა თავიდანვე გავაკაჟოთ. ასევე, არ უნდა მოვაქციოთ ბავშვი სტერილურ პირობებში. ბავშვი უნდა მიეჩვიოს ყველაფერს. შეიძლება მან ძირს დაგდებული ნივთი პირშიც ჩაიდოს. არ უნდა მოჰყვეს ამას პანიკა. შესაძლოა, უცნაურად მოგეჩვენოთ მაგრამ სახლის პირობებში ორგანიზმის მსგავსი მეთოდებით გაკაჟება აუცილებელია. ხაზგასმით ვამბობ - სახლის პირობებში და არა ქუჩაში, პარკში და ა. შ.
- რას ფიქრობთ აცრებთან დაკავშირებით ატეხილ აჟიოტაჟზე, რას ეტყვით მშობელს და მომავალ მშობლებს?
- ვერავითარ შემთხვევაში ვერ წავალ აცრების წინააღმდეგ. პირველ რიგში იმიტომ, რომ ბოლო პერიოდში მნიშვნელოვნად გამოიკვეთა, რომ არანაირი მავნე ნივთიერების შემცველი არ არის ვაქცინა. დღეს უკვე არსებობს შრომები ამასთან დაკავშირებით. პირიქით, როგორ შეიძლება 21-ე საუკუნეში ბავშვი დავტოვოთ არავაქცინირებული და შემდეგ ამ ბავშვის დაავადების შემთხვევაში აცრის არგაკეთება სანანებელი გაგვიხდეს. უფრო საზიანოა, რომ არ ვცრით ბავშვს. მით უმეტეს, დღეს საქართველოში მართლაც ხარისხიანი ვაქცინებია. აუცილებლად უნდა მივყვეთ აცრის ეროვნულ კალენდარს ბავშვის მდგომარეობის გათვალისწინებით და ექიმის ზედამხედველობის ქვეშ.
ესაუბრა მარიამ კვეტენაძე
.jpeg)
