რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?
- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.
- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?
- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.
- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?
- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი.
- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს?
- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.
- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?
- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
„როდესაც ბავშვი ჭარბი რაოდენობით იღებს კარტოფილს და მაკარონს, ეს წარმოადგენს არაჯანსაღ კვებას,“- ლევან რატიანი
პირველი საუნივერსიტეტო კლინიკის დირექტორმა ლევან რატიანმა ბავშვთა კვებაში მაკარონისა და კარტოფილის გამოყენების დადებით და ნეგატიურ მხარეებზე ისაუბრა:
„ბავშვებს ეგემრიელებათ რაც შეიძლება მეტი ტკბილეული, შემწვარი კარტოფილი, ჰამბურგერი. სახლის პირობებშიც ბავშვებისთვის არჩევანია შემწვარი კარტოფილი და მაკარონი. კარტოფილი წარმოადგენს ისეთ მცენარეულ პროდუქტს, რომელიც არ შეიცავს ცხიმს, არ შეიცავს ნატრიუმს და არ შეიცავს ქოლესტერინს. კარტოფილი დიდი რაოდენობით შეიცავს კალიუმს, B6 ვიტამინს და ახასიათებს ანტიოქსიდანტური თვისება. მასში ჭარბი რაოდენობით შედიც C ვიტამინი.
მაკარონი ხორბლის ნაწარმია, აქედან გამომდინარე მას აქვს დადებითი თვისება, მაგრამ მან ნახშირწყლოვანი სიჭარბის გამო შეიძლება გამოიწვიოს სიმსუქნე. როდესაც ბავშვი ჭარბი რაოდენობით იღებს კარტოფილს და მაკარონს, ეს წარმოადგენს არაჯანსაღ კვებას."
ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის გადაცემა „ექიმების“ წამყვანებმა კარტოფილის სხვა დადებით თვისებებზეც ისაუბრეს:
„ამ პროდუქტების ხშირი და ჭარბი მოხმარება ბავშვებში წონის პრობლემებს იწვევს. მათი ზომიერების ფარგლებში გამოყენება სავსებით დასაშვებია. ბევრს ჰგონია, რომ კარტოფილი არაჯანსაღი პროდუქტია. ეს ასე არ არის. ის ძალიან ბევრ ვიტამინს შეიცავს, ასევე მინერალების შემცველია. რადგან სახამებელს შეიცავს, მოხარშულ ცხელ კარტოფილს აქვს უფრო მეტი კალორია, ვიდრე ცივ კარტოფილს. გაციებული მოხარშული კარტოფილი აბსოლუტურად არ არის კალორიული და მას ძალიან ბევრი დადებითი თვისება აქვს. კარტოფილი შეიცავს უამრავ ანტიოქსიდანტურ ნივთიერებას, რომლებიც თავისუფალი რადიკალების წარმოქმნას ანეიტრალებენ, რაც ამცირებს შაქრიანი დიაბეტის, სიმსივნის და სხვა დაავადებების განვითარების რისკს. წითელი ფერის კარტოფილი 3-4-ჯერ უფრო მეტ ანტიოქსიდანტურ ნივთიერებას შეიცავს. ასეთი კარტოფილი უფრო სასარგებლოა ჩვენი ჯანმრთელობისთვის.
არ არის რეკომენდებული ბევრ ცხიმში კარტოფილის შეწვა, განსაკუთრებით ბავშვებისთვის. თუ ბავშვის საყვარელი საკვებია კარტოფილი და ბავშვისთვის გვიწევს კარტოფილის მომზადება, ექიმები რეკომენდაციას იძლევიან, რომ კარტოფილი შეწვან ზეითუნის ზეთში. თუ თქვენი შვილების საყვარელი საკვები გახლავთ კარტოფილი და მაკარონი, აუცილებლად ეს ბავშვებს უნდა აჭამოთ 6 საათამდე.“