რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?
- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.
- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?
- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.
- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?
- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი.
- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს?
- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.
- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?
- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
მშობლობა საკმაოდ რთული პროფესიაა, რომელიც უდიდეს შრომას და ენერგიას მოითხოვს. მოთმინების უნარი ნებისმიერი მშობლისთვის უმნიშვნელოვანესია. მძიმე შრომა, ბავშვების წუწუნი, ტირილი და ხმაური ზოგჯერ საკმაოდ რთული გასაძლებია. ექსტრემალურ პირობებში მყოფმა მშობლებმა საკუთარ თავში უნდა იპოვონ ძალა, რათა საკუთარ ემოციებზე კონტროლო არ დაკარგონ. მომთმენი მშობლისთვის საჭირო თვისებების გამომუშავება ძალიან რთულია, მაგრამ მოთმინება მშობელს შვილთან ძლიერი ურთიერთკავშირის დამყარებაში ეხმარება. მომთმენი მშობლების შვილები თავს დაფასებულად და აღიარებულად გრძნობენ. თუ გსურთ, რომ მოთმინებამ არ გიღალატოთ და მშვიდი მშობელი იყოთ, გარკვეული თვისებების შეძენა აუცილებლად დაგჭირდებათ.
1. მომთმენი მშობლები ბევრ რამეზე ხუჭავენ თვალს
მშობელს ბავშვის გარკვეულ ქცევაზე თვალის დახუჭვა უნდა შეეძლოს. ეს განსაკუთრებით რთულია იმ მშობლებისთვის, რომლებსაც სისუფთავე უყვართ. თუ ბავშვები იატაკს რძით აბინძურებენ, კედელზე ფეხსაცმლის კვალს ტოვებენ ან სათამაშოებს ოთახში ფანტავენ, ამისგან ტრაგედია არ უნდა შექმნათ. მომთმენი მშობელი აცნობიერებს, რომ ყოველთვის ყველაფერი იდეალურად ვერ იქნება და უწესრიგობის გამო ისტერიკის მოწყობა გამოსავალი არ არის. თუ შეამჩნევთ, რომ ბავშვებმა იატაკი დააბინძურეს, დალაგებისას სიმშვიდე უნდა შეინარჩუნოთ და მომხდარი ინციდენტის გარჩევისგან თავი შეიკავოთ.
2. მომთმენმა მშობელმა იცის, როდის უნდა გაიცინოს
მომთმენმა მშობელმა კარგად იცის, როდის უნდა გაიცინოს და როდის არ უნდა მიიღოს ბავშვის ქცევა სერიოზულად. ბავშვი კატასთან ერთად თამაშისას სახლში ნივთებს თუ გაფანტავს, ამ დროს დისციპლინაზე ლექციების წაკითხვას არ გირჩევთ. ნაცვლად ამისა, გირჩევთ ბავშვთან და ფისოსთან ერთად თქვენც გაერთოთ, გაიცინოთ და ფოტოებიც გადაიღოთ. თუ ერთად ბევრს იცინებთ, ამით ვითარებას განმუხტავთ. მოთმინების გამოჩენა და მსუბუქი მიდგომა ამ დროს ძალიან სასარგებლოა.
3. მომთმენი მშობელი საჭირო დროს შეჩერდება და ღრმად ჩაისუნთქავს
დედების ერთადერთი პროფესია მშობლობა არ არის. ზოგჯერ მათ იმდენი საქმის კეთება უხდებათ ერთბაშად, რომ ძლიერი სტრესის ქვეშ იმყოფებიან. როდესაც ჩაიდანი დუღს, ძაღლი გარეთ გასეირნებას საჭიროებს, ბავშვები კი ერთმანეთს ეჩხუბებიან, დედებს ღრმად ჩასუნთქვა და დამშვიდება სჭირდებათ. ამ თვისების გამომუშავება ყველა დედას ესაჭიროება. რთულ ვითარებაში ღრმად ჩასუნთქვა და სირთულეებთან გასამკლავებლად სიმშვიდის შენარჩუნება ძალიან მნიშვნელოვანია.
4. მომთმენმა მშობელმა ძალიან კარგად იცის, როგორ მოუსმინოს ბავშვს
მშობლისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია შვილებთან საუბრის სწავლა. ბავშვებს არამხოლოდ ჩვენ უნდა ვესაუბროთ, არამედ მათი მოსმენაც უნდა შეგვეძლოს. ბავშვების შესახებ უამრავი რამის გაგება შეგვიძლია, როდესაც ვიცით, როგორ უნდა მოვუსმინოთ მათ. ჩვენი წარმოდგენები სამყაროზე მნიშვნელოვნად განსხვავდება იმისგან, რასაც ბავშვები ხედავენ. მათ ყველაფრის თავისებური ინტერპრეტაცია აქვთ. როდესაც დედები ბავშვებს საკუთარ გრძნობებსა და ემოციებზე საუბრის საშუალებას აძლევენ, ოჯახში იდილია მყარდება.
5. მომთმენმა მშობელმა იცის, როგორ გაუგოს ბავშვს
მომთმენ მშობელს მაშინაც კი შეუძლია შვილის გაგება და მისდამი ემპათიის გამოხატვა, როდესაც ის ირაციონალურ ქცევას ავლენს. საწოლის ქვეშ ძრომიალი და კარადის გამოლაგება ბავშვის დასარწმუნებლად, რომ ოთახში მონსტრები არ არიან, დროს და ენერგიას მოითხოვს. მიუხედავად ამისა, მომთმენი მშობელი ამას აუცილებლად გააკეთებს, რადგან კარგად ესმის, რამდენს ნიშნავს მსგავსი ქმედება მისი შვილისთვის, რომელსაც ეშინია.
6. მომთმენი მშობლები ხშირად ისეთივე ბავშვურები არიან, როგორც შვილები
მომთმენმა მშობელმა იცის, თუ როგორი მნიშვნელოვანია ბავშვურობა პატარებთან ურთიერთობაში. ის მთლიანად ერთვება შვილებთან თამაშში და ამ დროს სრულად ივიწყებს ყველა იმ პრობლემას, რომელიც მის ცხოვრებაში არსებობს. ბავშვებისთვის მხიარული, კრეატიული და ბავშვური გართობის მნიშვნელობა ძალიან დიდია. მსგავსი თამაში მნიშვნელოვანი გადახვევაა ყოველდღიური რუტინიდან და წესებიდან, რომელთა დაცვა მათ მუდმივად უწევთ. მომთმენი მშობელი ყოველდღიურად ახერხებს დროის გამონახვას ბავშვური გართობისთვის.