„მამაკაცის ფაქტორით გამოწვეული უნაყოფობა თავისი პროცენტული მაჩვენებლით თითქმის უტოლდება ქალისმიერი ფაქტორით გამოწვეულ უნაყოფობას და საშუალოდ 40%-ს შეადგენს“
როდის ვსაუბრობთ მამაკაცისმიერი ფაქტორით გამოწვეულ უნაყოფობაზე, რა არის მიზეზები და ექვემდებარება თუ არა მკურნალობას? - ამ და სხვა საკითხებზე MomsEdu.ge-ს, საერთაშორისო რეკომენდაციებზე დაყრდნობით ესაუბრა რეპროდუქტოლოგი, მეან-გინეკოლოგი, თსუ-ის დოქტორანტი, ლელა ირემაძე.
- უნაყოფობის გამომწვევ მიზეზებს შორის, მამაკაცის ფაქტორი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი და წამყვანი გახლავთ, უფრო მეტიც, თავისი პროცენტული მაჩვენებლით თითქმის უტოლდება ქალისმიერი ფაქტორით გამოწვეულ უნაყოფობას და საშუალოდ 40%-ს შეადგენს.
დღეისათვის, მსოფლიოში ყოველი მე-7 რეპროდუქციული წყვილი უნაყოფოა, 2-3 წლის წინ ეს მაჩვენებელი 10-დან 1-ს შეადგენდა. აღნიშნული მიუთიუთებს პროცესის ზრდაზე. ხეშლემწყობ მიზეზებს შორის, მძიმე ეკოლოგიური ვითარება და არახელსაყრელი სოციალური ფაქტორები მოიაზრება. ამ მხრივ, ჩვენი ქვეყანაც არ არის გამონაკლისი.
- ძირითადად რა არის მამაკაცის უშვილობის მიზეზი?
- მამაკაცის უნაყოფობა არის მამაკაცის მიზეზით ქალის დაორსულების შეუძლებლობა. გამომწვევი მიზეზი მრავალია, მათ შორის წამყვანი გახლავთ:
იდიოპათიური;
გენეტიკური;
ენდოკრინული;
ვარიკოცელე;
იმუნოლოგიური;
შარდ-სასქესო სისტემის ინფექციები;
შარდ-სასქესო ორგანოების თანდაყოლილი ან შეძენილი პათოლოგიები და სხვა.
იდიოპათიური ანუ გაურკვეველი გენეზის ფაქტორი - ყველაზე ფართოდ გვხვდება სხვა მიზეზებს შორის და შემთხვევათა 40-50%-ს შეადგენს. ამ შემთხვევაში, გარდა სპერმოგრამისა, სხვა სისტემებში დარღვევა პრაქტიკულად არ არსებობს.
გენეტიკური ფაქტორი - მამაკაცისმიერი უნაყოფობის გამომწვევი მიზეზების შემთხვევაში 20-30-%-ში გვხვდება, იგი გულისხმობს ქრომოსომულ დარღვევას (რაოდენობრივი, სტრუქტურული), მონოგენური დაავადებების (ცისტური ფობროზი) არსებობას, მიტოქონდრიულ მუტაციებს, გენეტიკურად განპირობებულ ენდოკრინულ დარღვევებს.
ენდოკრინული ფაქტორი - მნიშვნელოვანი მიზეზია სხვა ფაქტორებს შორის, გვხდება 25-30%-ში. ენდოკრინული დარღვევებიდან ხშირია - ჰიპერპოლაქტინემია, ჰიპო/ჰიპერთირეოზი, ინსულინრეზისტენტობა ასოცირებული ჭარბ წონასთან/სიმსუქნესთან და სხვა.
ვარიკოცელე- ზოგად პოპულაციაში გვხვდება მამაკაცთა 15-16%-ში, ხოლო უნაყოფო მამაკაცების 30-35%-ში. უნაყოფობის შემთხვევაში ვარიკოცელეს მკურნალობის სტრატეგია (მედიკამენტური, ქირურგიული) დამოკიდებულია მის ხარისხზე და პაციენტის ჩივილებზე (ტკივილი, დისკომფორტი სათესლე ჯირკვლების პროექციაზე). მსუბუქი ხარისხის და/ან ასიმპტომური ვარიკოცელე არ საჭიროებს მკურნალობას.
სხვა მიზეზებს შორის მნიშვნელოვანია - ჭარბი ალკოჰოლის, თამბაქოს, ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარება, ფიზიკური/სპორტული ზედატვირთვა, დღე-ღამური ბიორიტმის (ძილ-ღვიძილის საათები) დარღვევა, ანამნეზში ჩატარებული ქიმიოთერაპია და სხვა.
- რა კვლევებია საჭირო მამაკაცის შემთხვევაში?
- პირველი რიგის კვლევა გახლავთ სპერმოგრამა (სპერმოგრამა - ეაკულატის (სათესლე სითხის) გამოკვლევაა), რომლის ჩატარებას, მიღებული შედეგის სწორად შეფასებას დიდი მნიშვნელობა აქვს.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ მოწოდებული ბოლო რეკომენდაციის მიხედვით, ნორმალური სპერმოგრამის პარამეტრებია:
- საჭიროა თუ არა ანალიზისთვის სპეციალური მომზადება?
- დიახ, საჭიროა სპეციალური მომზადება. ამ შემთხვევაში მამაკაცმა სქესობრივი ცხოვრებისა და მასტურბაციისგან <2 და >5 დღის განმავლობაში თავი უნდა შეიკავოს. ამ პერიოდში რეკომენდებულია შეიზღუდოს ჭარბი ალკოჰოლი, სპეციფიკური მედიკამენტები.
სპერმოგრამის შედეგის მიხედვით განისაზღვრება სხვა დამატებითი კვლევების საჭიროება, როგორებიცაა: სათესლე ჯირკვლების ულტრასონოგრაფია, ჰორმონული ანალიზები, კარიოტიპირება, შარდ-სასქესო სისტემის ინფექციები და სხვა.
- შესაძლებელია თუ არა მკურნალობა და რამდენად ეფექტურია?
- მკურნალობის მენეჯმენტი (მედიკამენტური, ქირურგიული) დამოკიდებულია უნაყოფობის გამომწვევ მიზეზებზე, ამდენად, გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება პაციენტის სწორ და დროულ დიაგნოსტიკას. ხშირად მსუბუქი დარღვევების დროული გასწორების შემდეგ, მოკლე დროში, წყვილი ბუნებრივი გზით იღებს ორსულობას. საჭიროების შემთხვევაში მოწოდებულია ინ ვიტრო განაყოფიერება (IVF/ICSI), როდესაც სახეზეა: საშუალო ან მძიმე დარღევა სპერმოგრამაში, ობსტრუქციული ან არაობსტრუქციული აზოოსპერმია, ანამნეზი წარუმატებელი მედიკამენტური თერაპია, წარუმატებელი საშვილოსნოსშიდა ინსემინაციები და სხვა.
დღეისათვის, რეპროდუქტოლოგიის განვითარებამ პრაქტიკულად გადაწყვიტა წყვილის უნაყოფობის პრობლემა. თითქმის არ არსებობს გამოუვალი მდგომარეობები, მათ შორის მამაკაცთა უნაყოფობის თვალსაზრისით. მძიმე დარღვევების არსებობისას ინ ვიტრო (IVF/ICSI) განაყოფიერების ტექნოლოგიის გზით შესაძლებელია წყვილმა იყოლიოს საკუთრი გენეტიკური შვილი.
პროგნოზი განისაზღვრება რამდენიმე მნიშვნელოვანი ფაქტორით, მათ შორის წამყვანია:
სპერმოგრამის დარღვევის ტიპი (მსუბუქი, საშუალო, მძიმე); უნაყოფობის ხანგრძლივობა); უნაყოფობის ტიპი (პირველადი, მეორადი); პარტნიორის (ქალი) ასაკი, მისი ფერტილიზაციის სტატუსი.
ექიმის მიერ პროგნოზის სწორად განსაზღვრას დიდი მნიშვნელობა ენიჭება წყვილის წარმატებაში.
ამჟამად მამაკაცის უნაყოფობის ნებისმიერ შემთხვევაში არსებობს გამოსავალი, მაშინაც კი, როდესაც საქმე გვაქვს აზოოსპერმიასთან (ობსტრუქციული (ეაკულატში სპერმატოზოიდები არ არსებობა). დამხმარე ქირურგიული ტექნოლოგიის გზით შესაძლებელია სათესლე ჯირკვლებიდან ან მისი დანამატიდან სპერმატოზოიდების ან მისი წარმომქმნელი უჯრედების აღება და გამოყენება, ინ ვიტრო განაყოფიერებითვის (IVF/ICSI). არაობსტრუქციული აზოოსპერმიის შემთხვევაში რეკომენდებულია სპერმ-დონაცია და ინ ვიტრო განაყოფიერება (IVF/ICSI).
მამაკაცის უნაყოფობის შემთხვევაში ასევე კეთდება საშვილოსნოსშიდა ინსემინაცია (საშვილოსნოსშიდა ინსემინაცია გულისხმობს ქალის საშვილოსნოში სპერმის ხელოვნურად შეყვანას), თუ არის შემდეგი ჩვენება:
გაურკვეველი გენეზის უნაყოფობა;
მსუბუქი დარღვევა სპერმოგრამაში;
გაიშვიათებული სქესობრივი კავშირი;
პოტენციის დაქვეითება.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
10 ზღაპარი, რომლებიც ბავშვებს ყველაზე მეტად უყვართ
ქალთევზები, ფერიები, მოლაპარაკე ცხოველები და სხვა ჯადოსნური არსებები მხოლოდ ზღაპრებში გვინახავს. პატარებს ზღაპრული თავგადასავლები ძალიან უყვართ, გარდა ამისა, ისინი ზღაპრების დახმარებით სიკეთის, სიყვარულის, მეგობრობისა და სხვა მნიშვნელოვანი ფასეულობების შესახებ ცოდნასაც იძენენ. ჩვენს სტატიაში 10 მომაჯადოებელ ზღაპარს გაგაცნობთ, რომელიც ბავშვებს ყველაზე მეტად უყვართ.
1. კონკია
კონკია ახალგაზრდა გოგონას შესახებ გვიამბობს, რომელსაც დედინაცვალი და დები ძალიან ცუდად ექცეოდნენ, თუმცა ეს მის პიროვნულ თვისებებზე უარყოფით გავლენას არ ახდენდა. ერთ დღეს მეფემ წვეულება მოაწყო და სამეფოს ყველა ახალგაზრდა ქალი მიიპატიჟა. დებისა და დედინაცვლის წინააღმდეგობის მიუხედავად, კონკია წვეულებაზე მაინც მივიდა, სადაც მან ახალგაზრდა პრინცის გული მოიგო. ზღაპარი ბავშვებს ასწავლის, რომ თავმდაბლობა ხასიათის ერთ-ერთი საუკეთესო თვისებაა, რომლისთვისაც ცხოვრება მათ აუცილებლად დააჯილდოვებს.
2. ურჩხული და მზეთუნახავი
ფრანგული ზღაპრის გმირი მშვენიერი ბელი მამის ნაცვლად ურჩხულის სასახლეში ტყვეობაზე თანხმდება. თავდაპირველად მზეთუნახავს საშინელი არსება აშინებს და თრგუნავს, თუმცა მოგვიანებით ყველაფერი იცვლება. ურჩხული ულამაზესი ბელის მიმართ ყურადღებიანი და მოსიყვარულეა, რის გამოც ახალგაზრდა ქალს მის მიმართ გრძნობები უჩნდება. ურჩხული მოჯადოებული პრინცია, რომელიც საკუთარი თავისადმი გადაჭარბებული სიყვარულის გამო ისჯება. მას მხოლოდ სიყვარული თუ გადაარჩენს. მშვენიერი ბელის დახმარებით ის საკუთარი გარეგნობის დაბრუნებას შეძლებს. ზღაპარი ბავშვებს ასწავლის, რომ ეგოიზმი მათთვის ცუდი შედეგების მომტანია.
3. მძინარე მზეთუნახავი
ზღაპრის მთავარი გმირი პრინცესა ავრორაა. ის მეფისა და დედოფლის ნანატრი შვილია. ბავშვის დაბადებამ მშობლები ისე გაახარა, რომ მათ უზარმაზარი წვეულება მოაწყვეს, რომელზეც ყველა ფერია მიიპატიჟეს, თუმცა ბოროტი ჯადოქრის მოწვევა დაავიწყდათ. განაწყენებულმა ჯადოქარმა პრინცესა დაწყევლა და ის ღრმა ძილით დააძინა. მშობლებმა გოგონას გამოღვიძება ვერაფრით შეძლეს. ერთადერთი, ვინც ჯადოქრის წყევლაზე ძლიერი აღმოჩნდა ახალგაზრდა პრინცი იყო, რომელმაც მზეთუნახავ ავრორას აკოცა, პრინცესამ ღრმა ძილს თავი დააღწია. ზღაპარი ბავშვებს ასწავლის, რომ ბოროტების დამარცხება ყოველთვის შესაძლებელია.
4. რაპუნცელი
ღარიბმა ცოლ-ქმარმა ჯადოქრის ეზოდან ვაშლი მოიპარა. გაბრაზებულმა ჯადოქარმა მათ ახალდაბადებული ქალიშვილი წაართვა. გოგონას რაპუნცელი ერქვა. ის ულამაზესი იყო და არაჩვეულებრივად მღეროდა. ჯადოქარმა რაპუნცელი უზარმაზად კოშკში გამოკეტა, საიდანაც მას თავის დახსნა არ შეეძლო. ჯადოქარი გოგონას გრძელ თმას ეჭიდებოდა და კოშკში ამ გზით შედიოდა. ერთ დღეს კოშკთან ახლოს მიმავალმა პრინცმა რაპუნცელის სიმღერის ხმა გაიგო და მასთან შესვლა მოახერხა. მათ ერთმანეთი პირველი დანახვისთანავე შეუყვარდათ. მიუხედავად იმისა, რომ გაბრაზებულმა ჯადოქარმა ულამაზეს ტყვეს თმა შეჭრა და პრინცს კოშკში შესასვლელი გზა არ დაუტოვა, მან რაპუნცელის გადარჩენა მაინც შეძლო. ზღაპარი ბავშვებს ასწავლის, რომ ქურდობა უდიდესი დანაშაულია, რომელიც ადამიანისთვის ყოველთვის ცუდ შედეგს გამოიღებს.
5. ფიფქია და შვიდი ჯუჯა
ფიფქია თოვლივით თეთრი და ულამაზესი გოგონაა, რომელიც შურიანი დედინაცვლის სამიზნე ხდება. დედინაცვალი, რომელიც გამუდმებით სარკეში იყურება და კითხულობს, ვინ არის ყველაზე ლამაზი ქალი სამყაროში, იგებს, რომ მას სილამაზით ფიფქია სჯობს. ის მონადირეს ფიფქიას მოკვლას დაავალებს, რომელიც გოგონას ვერ გაიმეტებს და ტყეში დამალვას ურჩევს, ფიფქია ჯუჯების ქოხში იწყებს ცხოვრებას. დედინაცვალი იგებს, რომ გოგონა ჯერ კიდევ ცოცხალია. ის ფიფქიას მოწამლულ ვაშლს აჭმევს და გოგონა მძინარე სიკვდილს მიეცემა. ფიფქიას სიკვდილისგან ახალგაზრდა პრინცის კოცნა იხსნის. ზღაპარი ბავშვებს ასწავლის, რომ ფიზიკური სილამაზისთვის გადაჭარბებული მნიშვნელობის მინიჭება ადამიანს სიმშვიდეს აკარგვინებს და სხვებისადმი ბოროტად განაწყობს.
6. პატარა ქალთევზა
პატარა ქალთევზა, რომელიც წყალქვეშა სამყაროს ბინადარია ადამიანების ცხოვრებით არის დაინტერესებული. ერთხელ ის ახალგაზრდა პრინცს სიკვდილისგან იხსნის, რის შემდეგაც გადაწყვეტს, რომ აუცილებლად ადამიანად უნდა იქცეს. საბოლოოდ ქალთევზა ოცნების ასრულებას შეძლებს და პრინცთან ერთად ბედნიერად ცხოვრობს. ზღაპარი ბავშვებს საკუთარი ოცნებებისთვის ბრძოლას ასწავლის და მათ მამაც ადამიანებად ჩამოყალიბებაში ეხმარება.
7. გოგონა და სამი დათვი
ცნობისმოყვარე ოქროსთმიანი გოგონა ტყეში სეირნობისას დათვების საკუთრებაში იჭრება. ის ამჩნევს, რომ სახლში არავინაა, მაგიდაზე დატოვებულ ფაფას მიირთმევს, პატარა დათვის სკამს გატეხავს და საწოლზე უნებართვოდ იძინებს. როდესაც შინ დაბრუნებულ დათვებს დაინახავს, გოგონა შიშისგან ფანჯრიდან გადახტება და გარბის. ზღაპარი ბავშვებს სხვისი საკუთრების პატივისცემას ასწავლის.
8. პრინცესა და ბარდა
პრინცი საცოლეს ეძებს, თუმცა ის ცოლად მხოლოდ ნამდვილ პრინცესას შეირთავს. ერთ საღამოს მის სასახლეში გოგონა მოდის, რომელიც თავშესაფარს ითხოვს. პრინცის დედა საწოლში ბარდის მარცვლებს ჩაყრის და გოგონა იძინებს. დილით პრინცესა უკმაყოფილებას გამოხატავს და ამბობს, რომ მოუხერხებელ საწოლზე იწვა. პრინცი და დედოფალი მიხვდებიან, რომ გოგონა ნამდვილი პრინცესაა, რადგან საწოლი მისთვის მოუხერხებელი აღმოჩნდა. ზღაპარი ბავშვებს კრეატიულ აზროვნებას ასწავლის.
9. მახინჯი იხვის ჭუჭული
იხვის ჭუჭული არავის უყვარს, რადგან ის ლამაზი არ არის. ახლობლებისა და ოჯახის წევრებისგან მოძულებული ჭუკი სახლიდან მიდის და ხეტიალს იწყებს. მას ყველა დასცინის, რადგან ულამაზოა, თუმცა ერთ დღეს იხვის ჭუჭული მშვენიერ გედებს შეხვდება. ისინი მას ძალიან თბილად მიიღებენ. მალე იხვის ჭუკი აღმოაჩენს, რომ ის მშვენიერი გედია, რომელიც სინამდვილეში ძალიან ლამაზია. ზღაპარი ბავშვებს ასწავლის, რომ ცუდი გარეგნობის გამო სხვისი დაცინვა მიუღებელი საქციელია.
10. პრინცი ბაყაყი
მეფეს სამი ულამაზესი ქალიშვილი ჰყავს. ერთ-ერთ მათგანს ყველაზე მეტად ოქროს ბურთულით თამაში იტაცებს, რომელიც მას ჭაში ჩაუვარდება. ბურთულის ამოღებაში მისი დახმარება მხოლოდ ბაყაყს შეუძლია. დახმარების სანაცვლოდ ბაყაყი გოგონას თხოვს, რომ მასთან ერთად ჭამის, თამაშის და ცხოვრების უფლება მისცეს. პრინცესა ბაყაყს თხოვნას შეუსრულებს. ერთ დღეს ბაყაყი გოგონას ეტყვის, რომ ის მას სამუდამოდ დატოვებს, თუ პრინცესა მას ერთხელ კოცნის უფლებას მისცემს. პრინცესა ბაყაყს აკოცებს, ის კი მშვენიერ პრინცად გადაიქცევა, რომელიც მოჯადოებული იყო, პრინცესას კოცნამ კი ჯადოსგან გაათავისუფლა. ზღაპარი ბავშვებს სხვისთვის მიცემული პირობის შესრულებას ასწავლის.
ზღაპრების კითხვა ბავშვებს წარმოსახვას უვითარებს, პრობლემების გადაჭრაში ეხმარება, ღირებულებებს უყალიბებს და მათი წიგნიერების დონეს მნიშვნელოვნად ამაღლებს.