დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ყველა მუტირებული შტამი უფრო მეტად ახალგაზრდებს ემართებათ, მათ შორის ბავშვებსაც,“ - პედიატრი ივანე ჩხაიძე
პედიატრმა ივანე ჩხაიძემ კოვიდ -19 ის ახალი, ინდური შტამის შესახებ ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ ახალი შტამის შესახებ ჯერ ამომწურავი ინფორმაცია მედიკოსებს არ აქვთ:
„ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციას შეშფოთება არ გამოუთქვამს, მან გამოაცხადა, რომ ინტენსიურად აკვირდება ამ შტამს, ვინაიდან ინფორმაცია, რამდენად გადამდებია ან მეტად ლეტალურია, ჯერჯერობით არ არსებობს. ეს შტამი არ არის ახალი, ოქტომბრიდან არის ცნობილი. ცირკულირებს ოქტომბრიდან ინდოეთში. ბოლო პერიოდში ინდოეთში 9000-დან 300 000-ზე ავიდა დღიურად შემთხვევების მატება. ერთ-ერთ ვერსიად ეს საკითხიც განიხილება, ხომ არ არის ეს შტამი შემთხვევების კატასტროფული მატების მიზეზი.“
ივანე ჩხაიძის თქმით, მუტირებული შტამები იმავე სიმპტომატიკით ხასიათდებიან, როგორითაც ორიგინალი ჩინური კოვიდ-19-ის შტამი გამოირჩევა:
„ბრიტანული შტამი 70 %-ით მეტად გადამდებია, ვიდრე ჩინური შტამი. არც ბრიტანული შტამი არ გახლავთ ყველაზე მეტად გადამდები. ბრაზილიური შტამი 152 %-ით მეტად გადამდებია, ვიდრე ჩინური ორიგინალი შტამი. მეტად გადამდები და მეტად ლეტალური სულ რვა მუტაციაა, მათ შორისაა ინდური შტამიც. არცერთი მუტირებული შტამი კლინიკური სიმპტომატიკით ერთმანეთისგან არ განსხვავდება.“
„ინდოეთის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 27 წელია. ძალიან ახალგაზრდა მოსახლეობაა. ის, რომ ინდოეთში ბევრი ახალგაზრდა ავადდება, ასაკობრივი სტრუქტურიდან გამომდინარეობს. ინდოეთში, მიუხედავად ამ კატასტროფული ციფრებისა, გარდაცვალება უფრო ხანშიშესულებში აღინიშნება. ახალგაზრდებშიც, მათ შორის ბავშვებშიც, აღნიშნულია მძიმე შემთხვევები, მაგალითად, წლამდე ასაკის ბავშვებში. ყველა მუტირებული შტამი უფრო მეტად ახალგაზრდებს ემართებათ, მათ შორის ბავშვებსაც. მუტირებული შტამებით ბავშვები უფრო იოლად ავადდებიან, თუმცა ამას არ გაუზრდია ლეტალობა ბავშვებში. ამიტომ პედიატრიული თვალსაზრისით, შეიძლება ეს შტამი ასეთი საშიში არ იყოს. ეს შტამიც, როგორც სხვა ფორმები, ბავშვებს უფრო მარტივად გადააქვთ. ეს არის ერთადერთი კარგი, რაც კორონავირუსს ახასიათებს,“ – აღნიშნულ საკითხზე ივანე ჩხაიძემ ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ გადაცემაში „დილა მშვიდობისა საქართველო“ ისაუბრა.
