დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„მარტო კალორიები არაფერს არ ნიშნავს, შეიძლება კალორიული პროდუქტი ისე მოამზადო, რომ დანაყრდე და წონაში არ მოიმატო,“- ნატა გაგუა
დიეტოლოგმა ნატა გაგუამ ჯანსაღი კვების მნიშვნელობის შესახებ ისაუბრა. მისი თქმით, ჯანსაღი პროდუქტების მოძიება საქართველოში ნამდვილად შესაძლებელია, თუ მოვინდომებთ:
„ჯანსაღ კვებას რაც შეეხება, ხშირად მოუწერიათ ჩემთვის სოციალურ ქსელში: „თქვენ ჯანსაღ კვებაზე რომ საუბრობთ, სად არის ეს ჯანსაღი პროდუქტები?“ მე ვთვლი, პირადად ჩემი, როგორც რიგითი მომხმარებლის გამოცდილებიდან, რომ დღეს, თუ ძალიან გვინდა, ვპოულობთ ჯანსაღ პროდუქტებს, საქართველოში გვაქვს ამის ფუფუნება. შეიძლება ისე მოამზადო ეს პროდუქტი, რომ საერთოდ დაუკარგო ის დადებითი თვისებები. შეიძლება კალორიული პროდუქტი აიღო და ისე მოამზადო, რომ დანაყრდე კიდეც და წონაში არ მოიმატო.“
ნატა გაგუას თქმით, კალორიები არაფერს ნიშნავს, მთავარია როდის და რამდენს მივირთმევთ:
„მარტო კალორიები არაფერს არ ნიშნავს. ყველი თურმე არ შეიძლება. ყველი შეიძლება, გააჩნია როდის, რამდენი და რასთან ერთად. ახლა ბევრმა უკვე ამოიღო ცხოველური საკვები. ასეთი ტენდენცია წამოვიდა. თუ ზრდასრულია ადამიანი, არც ეს არის საშიში. აქაც მთავარია ზომიერება, რომ ადამიანმა გააზრებულად მოიფიქროს თავისი რაციონი, რომ არ დაკარგოს ცილები, არ დაუვარდეს ჰემოგლობინი. ბუნება ამის ფუფუნებას გვაძლევს. ბუნებაში ყველა პროდუქტი რაღაცით გამორჩეულად კარგია.“
ნატა გაგუას თქმით, თუ ბავშვს წონაში დაკლება უნდა, ეს ცუდი არ არის, თუ ის უფროსების იძულებით არ მისულა აღნიშნულ დასკვნამდე:
„ბავშვი სარკეა. ის ან დედას ბაძავს, ან დეიდას. რატომ უნდა გახდომა არ იცის, მაგრამ კარგი რომაა იცის. ცუდი არ არის, რომ ბავშვს უნდა კარგად გამოიყურებოდეს, მაგრამ ეს როგორ იქნება მიწოდებული, ამას აქვს ძალიან დიდი მნიშვნელობა. თუ არჩევანი მისია, ეს მაშინ სწორია. თუ ეს მოხვეულია თავზე, მოჰყავს დედას იძულებით და ბავშვი საერთოდ არ გისმენს, მაშინ ჯერ ბავშვი უნდა გამოიყვანონ ამ ფსიქოლოგიური მდგომარეობიდან.“
„ორგანიზმი თუ ტკბილს გთხოვთ, ეს კარგია. ე.ი. ის გკარნახობთ, არ გაქვთ გათიშული კავშირი. როდესაც ადამიანი გრძნობს გარკვეულ პროდუქტებზე, შოკოლაზე, ყველზე, რომ ვერ აკონტროლებს, უნდა დააწესოთ თქვენი წესები. არ არის აუცილებელი მაინცდამაინც მინიმალური დოზები. თუ შოკოლადია ბევრი, ხილი შეგიძლიათ იმ დღეს შეამციროთ. თუ ცომი გინდათ იმ დღეს, ცომში ბევრი ქრომია და სასარგებლოა ხანდახან, თეთრი პურიც დასაშვებია. პურის საერთოდ ამოღება არ შეიძლება. უსაფუარო პური ამ დროს უფრო ეფექტიანია. დედას პურში, მაგალითად, არის საფუარი, რომელიც ძალიან ჯანსაღად ითვლება, თან გემრიელია და კარგად ანაყრებს. ყველა ჯანსაღი პროდუქტი, თუ ის სწორად არის მომზადებული, ანაყრებს კარგად. თუ სწრაფად გშივდება, ეს იმის ნიშანია, რომ პროდუქტი და კერძი მოკლებულია იმ მთავარს, რის გამოც ბუნებაში გვაქვს ეს შიმშილის გრძნობა,“ - აღნიშნულ საკითხებზე ნატა გაგუამ ტელეკომპანია GDS-ის გადაცემაში „შუადღე GDS” ისაუბრა.
