დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
გამხდარ მამებს ჯანმრთელი შვილები ჰყავთ - უახლესი კვლევები
ბავშვის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე საუბრისას ადამიანები განსაკუთრებულ ყურადღებას დედის ორგანიზმზე ამახვილებენ. როგორც აღმოჩნდა, ბავშვის ჯანმრთელობაზე მამის ფიზიკური მონაცემები არანაკლებ გავლენას ახდენს.
ადამიანებსა და ცხოველებზე ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ მამაკაცის კვების რეჟიმი და ფიზიკური აქტივობის ხარისხი ნაყოფისა და ჩვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე აისახება. მეცნიერები მომავალ მამებს მოუწოდებენ, რაც შეიძლება ბევრი ივარჯიშონ და ჯანსაღად იკვებონ. კვლევებით დგინდება, რომ მამაკაცები, რომლებიც განაყოფიერების პროცეში ჭარბწონიანები არიან, ბავშვებს მემკვიდრეობით გადასცემენ ჭარბწონიანობის პრობლემას. ჭარბწონიანი მამების შვილებს დიაბეტიც ხშირად აწუხებთ.
შვილის გაჩენამდე ფორმაში ჩადგომა მამამ და დედამ ერთობლივად უნდა სცადონ, რადგან ნაყოფის განვითარებაზე თითოეული მათგანის წონა უდიდეს გავლენას ახდენს. პოტენციური მამები, რომლებიც ჭარბწონიანები არიან და მაღალცხიმიან საკვებს ხშირად მიირთმევენ, მომავალი შვილების ჯანმრთელობას საფრთხის ქვეშ აყენებენ.
ვირთხებზე ჩატარებული კვლევებით დადგინდა, რომ ჭარბწონიანი მამების მდედრობითი სქესის შვილებს დიაბეტი უვითარდებოდათ, ხოლო მამრობითი სქესის ნაშიერებს სხვადასხვა სახის მეტაბოლური დარღვევა აღენიშნებოდათ. ცხოველებზე ჩატარებული კვლევებით დგინდება, რომ ჭარბწონიანი მამების შვილებს ინსულინ რეზისტენტობა უვითარდებათ, გარდა ამისა მათ ხშირად აწუხებთ პანკრეასის პრობლემებიც.
მკვლევარები მამალ ვირთხებს მაღალცხიმიანი პროდუქტებით კვებავდნენ, რის შედეგადაც ისინი წონაში მნიშვნელოვნად იმატებდნენ. ჭარბწონიან ვირთხებს ჯანსაღი კვების რეჟიმზე მყოფ მდედრობითი სქესის ვირთხებთან აჯვარებდნენ. როგორც აღმოჩნდა, ახალშობილ ვირთხებს უამრავი დაავადება ჰქონდათ, მათ შორის, მნიშვნელოვანი მეტაბოლური დარღვევები და დიაბეტი. ახალშობილებს კვლავ არაჯანსაღად კვებავდნენ, ზრდიდნენ და ჯანსაღ კვებაზე მყოფ მდედრობითი სქესის ვირთხებთან აჯვარებდნენ. მომდევნო თაობაც მეტაბოლური დარღვევებით იბადებოდა. მამებისა და ბაბუების არაჯანსაღი წონა და კვების არასწორი რეჟიმი შთამომავლობაზე უკიდურესად ნეგატიურად აისახა.
ოჰაიოს უნივერსიტეტის მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ მამის არაჯანსაღი კვების რეჟიმი და ჭარბი წონა განსაკუთრებით ნეგატიურად აისახება მამრობითი სქესის ნაყოფზე. ჭარბწონიანი მამების შვილებს თავადაც აწუხებთ წონასთან დაკავშირებული პრობლემები, მიუხედავად იმისა, თუ როგორ კვებაზე იმყოფებიან თავად. მამების ჭარბი წონა და მაღალცხიმიანი პროდუქტებით კვება მეტაბოლურ დარღვევებს იწვევს ახალშობილ გოგონებშიც. კვლევებით დადგინდა, რომ გენური მუტაციების შედეგად, ჭარბწონიანი მამების შვილებს დიაბეტის გარდა სიმსივნის, ქრონიკული დეგენერაციული დაავადებისა და ნაადრეევი დაბერების მაღალი რისკიც ჰქონდათ.
მკვლევარები მამებს მოუწოდებენ, საკუთარ თავზე მეტი პასუხისმგებლობა აიღონ, ცნობიერება აიმაღლონ და მეტად მოტივირებულები იყვნენ. აქტიური ცხოვრების წესი მათ ჯანსაღი წონის შენარჩუნებაში დაეხმარება, რაც, თავის მხრივ, მათი შვილების ჯანმრთელობაზე დადებითად აისახება.
